ගුරු දියවර 32
“නාගොල්ලාගම මධ්‍ය මහා විද්‍යාලයීය පරිශ්‍රයේ පැවැත්වෙන කෘතෝපහාරී මහෝත්සවයට මෙබඳු ශුභාසංසන පණිවිඩයක් නිකුත් කරන්නට ලැබීම මට මහත් සතුටකි. කොට්ඨාස අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂතුමියගේ සේවය ඇගයීම, මහව නව කොට්ඨාස අධ්‍යක්ෂතුමාට සුභපැතීම සහ අභිනව විදුහල්පතිතුමිය පිළිගැනීම යන මංගල කාරණා ත්‍රිත්වය පෙරටු කොට ගෙන මෙය සංවිධානය කරන්නට යෙදුණු බව ඔබ සංවිධායක මණ්ඩලය මවෙත දන්වා තිබේ. ඔබ විද්‍යාලය ද ඇතුළු ව සිය කොට්ඨාසයේ සියලු පාසල්වල අභ්‍යුන්නතිය උදෙසා කටයුතු කළ මගේ සේවා ජීවිත කාලය තුළ මට හමු වූ සුවිශිෂ්ට පරිපාලන නිලධාරිනියක මෙන් ම අපට කලණ මිතුරියක වූ ආචාර්ය සුරේශ් රාජරත්නම් මැතිනියගේ සේවා සම්ප්‍රදානය අගයමින් ඇයට චිරජීවනය ප්‍රාර්ථනා කොට හදවතේ ගැඹුරු ම තැනින් පළමු ව එතුමියට සුභ පතනු කැමැත්තෙමි. දෙවනු ව එතුමියගේ තනතුරට අභිනවයෙන් පත් වූ එම තනතුරට අත්‍යන්තයෙන් යෝග්‍ය මෙතෙක් ඔබගේ ආදරණීය විදුහල්පතිවරයා වශයෙන් කටයුතු කළ දර්ශනපති නාලක දේවනාරායණ මැතිඳුන්ට මගේ සුපැතුම් පිරිනමමි. එසේ ම එතුමාගේ නික්ම යාමෙන් හිස්වන විදුහල්පති තනතුරට පත් වන විදුහල්පති ප්‍රථම ශ්‍රේණිධර අධ්‍යාපනපති සුමනා හේරත් මහාත්මාවට සෙනෙහසින් සුබ පැතීමට ද මෙය අවස්ථාව කොට ගනිමි. අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශයේ පැවැත්වෙන විශේෂ රැස්වීමක් සඳහා අද දින කලාප අධ්‍යක්ෂතුමන්ගේ සහ මගේ අනිවාර්ය සහභාගිත්වය ලබා දිය යුතු බැවින් ඔබ උත්සවයට සහභාගී වීමට අවකාශ නොලැබීම ගැන ඉතා කණගාටු වෙමි.
රාජරත්නම් මැතිනියනි, මහව නව කොට්ඨාස අධ්‍යක්ෂතුමනි, අභිනව විදුහල්පතිතුමියනි, සහකාර විදුහල්පතිවරුන් සහකාර විදුහල්පතිනියන් ඇතුළු ආදරණීය ගුරු සහෘදයනි, අනධ්‍යයන කාර්ය මණ්ඩලීය හිතවතුනි, දයාබර දෙමවුපියනි, මගේ ආදරණීය සිසු දූ පුතුනි,
අපි හෙට දවසේත් මෙරට අධ්‍යාපනයේ ප්‍රගතිය උදෙසා එක් ව වැඩ කරමු.
ඔබ සියලු ම දෙනාට යහපත ම වේවා!
නදිතා චන්ද්‍රසේකර
වයඹ පළාත් අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂ”
එදින නාගොල්ලාගම පාසල් පරිශ්‍රයේ පැවැති චාම් උත්සවයේ දී පළාත් අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂතුමිය විසින් එවා තිබූ එම සුබපැතුම් පණිවිඩය ඉදිරිපත් කරන ලද්දේ තෙන්නකෝන් ආචාර්යවරයා විසිනි. අනතුරුව ඔහු මෙසේ පැවසීය.
“අභිනව කොට්ඨාස අධ්‍යක්ෂතුමනි, අභිනව විදුහල්පතිතුමියනි, ආචාර්ය මණ්ඩලයේ සහෘදයනි, අනධ්‍යයන මිත්‍රවරුනි, දයාබර දෙමව්පියනි, මගේ සදාදරණීය සිසු දූ පුතුනි,
අද දවස කියන්නෙ මට දුක සතුට දෙක ම එකට මිශ්‍ර වෙලා දැනෙන දවසක්. ඔබ සියලු දෙනා සම්බන්ධයෙන් ගත්තත් ඒ කාරණේ නිවැරදියි කියලයි මට හිතෙන්නෙ. ඇයි අපේ හිත්වලට මේ සා දුකක් දැනෙන්නෙ කියන කාරණේ ගැන මුලින් ම වචනයක් දෙකක් කියන්න මන් කැමතියි. අපිට අද ඉඳලා අහිමි වෙන්නෙ කවදාවත් නිල බලයෙන් හිස උදුම්මගෙන කටයුතු කරපු නැති අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂතුමියක්. ඒ කියන්නෙ මේ රාජරත්නම් මැතිනිය. අපේ පාසලේ විතරක් නෙමෙයි අපේ කොට්ඨාසෙම තරුණ ගුරු සහෘදයන් ඇයට කිව්වෙ අධ්‍යාපන කාර්යාලෙ අම්මා කියලයි. මන් හිතන්නෙ ඒ තමයි එතුමිය තමන්ගෙ ජීවිත පැවැත්මෙන් උපයා ගත්ත ධනය. මේ වගෙ ස්ත්‍රී රත්නයක් අපට අහිමි වෙන එක අපට ලොකු දුකක් තමයි. එහෙනං ඇයි මන් මේ සතුටක් ගැනත් කියන්නෙ. ඔව් එතුමියගෙන් පස්සෙ ඒ පුටුවට එන්නෙ මේ පාසලේ විතරක් නෙමෙයි මේ මුළු ගමත් එක්කම හරිම සහයෝගෙකින් වැඩ කරපු අපේ ලොකු සර්. මට මේ සබාවෙ ඉන්න කාගෙත් වගෙ ඇස් පේනවා ලොකු සර්. ඇයි මිනිස්සුන්ගෙ ඇස් තෙත් වෙන්නෙ. ඒ කාරණේ සම්බන්ධයෙන් හේතු වෙච්ච චුදිතය නම් කරන්න කිව්වොත් මට අපේ ලොකු සර්ට තමයි ඇඟිල්ල දික් කරන්න වෙන්නෙ. ඇයි සර් මිනිස්සුන්ට අඬන්න හිතෙන තරන් ආදරේකින් සර් මිනිස්සුත් එක්ක ජීවත් උනේ. මේ ගැන මන් වැඩිය කතා කරන්න යන්නෙ නැහැ. මේ රේණු නදී මිස්ලා ආචාර්ය මණ්ඩලේ විතරක් නෙමෙයි මේ දුවලා පුතාලා ඇතුළු ඔක්කොම එකතු කරගෙන කරන මේ කළගුණ සැලකීමේ උත්සවේ දි ඒ ගැන බොහෝ දෙනා තවත් දේවල් කතා කරාවි. සර් අපිට දුක උනාට මේ කාටත් සතුටු වෙන්න පුළුවන් ඉතාම වැදගත් කාරණයක් තියෙනවා. ඒ තමයි සර්ගෙ සේවෙ අපිට විතරක් සීමා වෙන්නෙ නැතුව මේ කොට්ඨාසෙ තියෙන තරන් ඔක්කොම ඉස්කෝලවලට ලැබෙනව කියන එක. ඒක නිසා මන් මේක සලකන්නෙ අපි කාටත් කඳුළු අතරින් සිනාසෙන්න ලැබිච්ච අවස්ථාවක් හැටියටයි. ඒ වගෙම මේ වෙලාවෙ මන් විශේෂයෙන් සඳහන් කරන්න ඕන කරන තවත් වැදගත් කාරණාවක් තියෙනවා. ඒ තමයි අපිට දෙයක් අහිමි උනාට ඒ අහිමි වීම් අතරෙදිම හිමිවීම් සිද්ද වෙනවා කියන කාරණේ. සුමනා මැඩම් අපේ විදුහල්පතිතුමිය වීම මට දැනෙන්නෙ එහෙමයි. මන් හිතන්නෙ ඒක අපි කාටත් සතුටු වෙන්න පුළුවන් කාරණාවක්. මන් තවත් කාලෙ ගන්න යන්නෙ නැහැ. රේණු මිස් කිව්වෙ මුළු වැඩ සටහන ම පැය එකහමාරකට සීමා කරලා තියෙනවා කියලයි. අපි දැන් ඒකට ඉඩ දෙමු.
මේ සියලු ම දෙනාට තෙරුවන සරණ යි.”
දැන් සිදු කෙරෙන්නට යන වැඩ සටහන නිර්මාණය වූයේ ද වෙනස් ආකාරයකට යි. තෙන්නකෝන් ආචාර්යවරයාගේ ප්‍රධානත්වයෙන් පැවති ඒ රැස්වීම මුල දී පැය දෙකහමාරක කාලය පුරා විහිදී යන ලෙස සකසා තිබුණත් පසුව එය පැය එකහමාරකට සීමා කිරීම සුදුසු ය යන්න වැඩි දෙනාගේ අදහස විය. නිවේදන කටයුතු සඳහා ගඟුල්ගේ නම යෝජනා වුව ද ඔහු ඊට යෝජනා කෙළේ 12 ඩී පන්තියේ ඉගෙනුම ලබන අනුපම ශිෂ්‍යයාගේ නම යි. ආචාර්යවරුන් වෙනුවෙන් අදහස් ඉදිරිපත් කිරීම සඳහා මුල දී නම් සතරක් යෝජනා වුවත් එය ඇති කාලය අනුව කතා දෙකකට සීමා කිරීම සුදුසු ය යනු වැඩිදෙනාගේ අදහස විය. වැඩිහිටි තරුණ ගුරු සමූහය එක් කතාවකට යෝජනා කෙළේ තෙන්නකෝන් මහතාගේ නම යි. එහෙත් එහිදී කතාකළ ඒ මහතා අවධාරණයෙන් කියා සිටියේ සිල්වා මහත්මිය හෝ වැලිකල මහත්මිය වෙතින් ඒ කාර්යය ඉටු විය යුතු බව යි. අවසන ඒ කාර්යය කිරීමට අයිරාංගනී සිල්වා ආචාර්වරිය එකඟ වූවා ය. තරුණ ආචාර්ය මණ්ඩලය වෙනුවෙන් අදහසක් ඉදිරිපත් කිරීම සඳහා අතුල, රේණු, නදී සහ ගඟුල් යන ගුරු චතුර්ථයේ නම් ඉදිරිපත් වුවත් එහිදී අතුල, නදී මෙන් ම ගඟුල් ද එකහෙළා කියා සිටියේ රේණු ඒ කතාව කළ යුතු බව ය. අවසන එය ම ස්තුති කතාව බවට පත්කොට ගනිමින් තවදුරටත් කාලය කළමනාකරණය කොට ගත හැකි බව නදී ආචාර්යවරිය ප්‍රකාශ කළා ය. ඒ අනුව ඒ වගකීම භාර ගත් රේණු ආචාර්යවරිය සියලු ශිෂ්‍යයන් වෙනුවෙන් වන කතාව සකුණි සිසුවියට බාර දෙන්නැයි ඉල්ලීමක් කළා ය. ඇතැම් ගුරු භවතකු විසින් මොනවා කියාවි දැයි විශ්වාසයක් තැබිය නොහැකි තැන්පත්කමක් නැති එවන් සිසුවියකට මෙවන් භාරදූර වගකීමක් බාර දීමේ ඇති අවදානම ගැන ප්‍රශ්න කළ විට රේණු පැවසුවේ එහි වගකීම තමන් බාර ගන්නා බව ය. එක ම එක දැනෙන හෘදයංගම ගීතයකින් සභාවට සංග්‍රහ කළ යුතු ය යන අදහස ඉදිරිපත් කරන ලද්දේ ද නදී ආචාර්යවරිය විසිනි. එය අනුමත කරමින් කතා කළ මිහිදිනී මෙයට තවත් එක් යෝජනාවක් ඉදිරිපත් කිරීමට කැමති බව කියා ශිෂ්‍යයකු හෝ ශිෂ්‍යාවක ලවා පද්‍ය පන්තියක් ගායනා කිරීමේ ඇති වැදගත්කම පෙන්වා දුන්නා ය. ඒ අනුව ගීතය ඉදිරිපත් කිරීම ආනන්ද සසිත් සහ චන්දූපමා චාරුතරංගී ශිෂ්‍ය යුග්මයට පැවරීමට තීරණය වූ අතර පද්‍ය පන්තිය ඉදිරිපත් කිරීම සඳහා තෝරා ගැනුණේ සඳමිණි ඇඹරළුව සිසුවිය යි. එසේ ම දෙමවුපියන්, ආදි ශිෂ්‍ය සංගමය සහ පාසල් සංවර්ධන සමිතිය වෙනුවෙන් එක් අදහස් දැක්වීමටත් ඒ ඒ අවස්ථාවනට ගැළපෙන පරිදි රාජරත්නම් මහාත්මිය, අභිනව කොට්ඨාස අධ්‍යක්ෂතුමා සහ නව විදුහල්පතිතුමිය කතා කළ යුතු බවත් සාකච්ඡා කමිටුවේ පොදු අදහස විය.
මේ අනුව සභාවට පැමිණියේ සුදෝසුදු ජාතික ඇඳුමකින් සැරසී සිටි අනුපම හේරත් ශිෂ්‍යයා ය. ප්‍රවීණ නිවේදකයකුගේ ගුණරුව සිහිපත් කරන සුළු මේ යෞවනයා එච්. ඇම්. කුඩලිගමයන්ගේ කවක එක් පෙළක පමණක් වෙනසක් සිදු කරමින් කළ සිය සමාරම්භයෙන් ම මුළු සභාව සිය වසඟයට ගැන්මට සමත් විය.
“සිතිවිලි මුහුදු වෙරළෙහි නැගි කිරි පබලු
ඔබ දුටුදාට මට මුළු දවස ම සුබලු
ළබැඳිනි අද දිනේ මේ පින්බිම බැබලූ
නව ජීවිතය පිළිබඳ හදවත ඔබලු ”
ප්‍රිය අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂතුමියනි, නව අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂ ධුරයට භාග්‍යවත් වූ ගුරු පියසඳුනි, අභිනව විදුහල්පතිතුමියනි, නියෝජ්‍ය විදුහල්පතිතුමනි, ආදරණීය ගුරු මවුවරුනි, ගුරු පියවරුනි, අනධ්‍යන කාර්ය මණ්ඩලයේ වැඩිහිටි හිතමිතුරනි, අපගේ දයාබර දෙමවුපියනි, මගේ ළබැඳි සිසු මිතුරනි, මිතුරියනි,
අපගේ පාසල් ඉතිහාසයේ සුවිශේෂ අවස්ථාවක් සලකුණු කරන මේ උත්සවයේ නිවේදන කටයුතු කිරීම සඳහා මා තෝරා ගැනීම ගැන පළමු ව මගේ කෘතඥතාවත් හද පිරි සතුටත් ඊට මුල් වූ සියලු චරිත විෂයයෙහි පුදන්නට කැමති යි. ඇත්තට ම ශිෂ්‍යයන් වන අපට පසුව දැනගන්නට ලැබුණු පරිදි මේ සඳහා මුලින් ම යෝජනා වී තිබෙන්නේ අපේ ආදරණීය ගඟුල් සර්ගේ නමයි. ඒ අවස්ථාවේ සර් ඒ සඳහා මගේ නම යෝජනා කර තිබෙනවා. ඊට අනුමැතිය පළ කළ අපේ දයාබර නව විදුහල්පතිතුමිය ඇතුළු ආදරණීය සියලු ගුරු මවු පියවරුන් වෙත මගේ ගෞරවය පුද කරනවා. මෙය මා සලකන්නේ අපේ දයාබර ගුරු මවු පියවරුන් සිය ශිෂ්‍ය ප්‍රජාව කෙරෙහි තැබූ විශ්වාසයේ ප්‍රකාශනයක් වශයෙනු යි. එහෙයින් මගේ පාසලේ ලොක කුඩා පන්තිවල ඉගෙන ගන්නා සියලු සොයුරු සොයුරියන් වෙනුවෙන් ඒ වගකීම මට හැකි උපරිම ආකාරයෙන් ඉෂ්ට කරන්නට මා වෑයම් කරනවා.
අද දවසේ මේ කෘතෝපහාරී උත්සවය සඳහා මූලික නිමිත්ත වන්නේ අපේ ආදරණීය විදුහල්පති ගුරු පියාණන්ගේ නික්ම යාම යි. අපට හිරු සඳු සේ දැනෙන මේ මහා ගුරුතරුව මේ විදුබිම්කඩින් නික්ම යන්නේ තවත් මෙබඳු විදුබිම්කඩ ගණනාවකට ආලෝකය ලබාදීමට යි. අපිට මතකයි සිංහල සාහිත්‍ය විෂයට අපට ගුරුවරයෙක් නැතුව සිටි කාලයේ භූගෝලවිද්‍යාව පිළිබඳ ගෞරව උපාධියක් ලබා සිටි ඔබතුමා අපට සාහිත්‍යය ඉගැන්වීමට ඉදිරිපත් උනා. මේ විෂය ඉගැන්වීමට හැකියාව තිබූ ගුරුවරුන් අතළොස්ස පවා අපේ පන්තියට එන්නට අකැමැති උනේ අපේ ම මරුමුස් වැඩ නිසා බව ඒ ගුරු උතුමන්ට ගුරු උතුමියනට සාධාරණය ඉෂ්ට කිරීම සඳහා කිව යුතු ම යි. ලොකු සර් ඔබ සාහිත්‍යය ඔස්සේ ඒ ගොඩිගල් පන්තිය මුදු මල් පිපෙන බිම්කඩක් කළා. දැන් ඒ බිමේ සාහිත මල් පැල කරන්නේ ගඟුල් සර්. ලොකු සර්ට මතක ද අපේ පන්තියට ආ පළවෙනි දවසේ අපට පියදෝර් දොස්තොයෙව්ස්කිගේ ප්‍රකාශයක් කිව්වා. ජී. එස්. බී. සේනානායක මහත්තයා කරලා තිබුණ ඒ පරිවර්තනේ මන් මට මතක තියෙන හැටියට කියන්නං.
“ඒක සාහිත්‍ය උත්සවයක්. ඒ අවස්ථාව කොතරම් මිහිරි ද කියනවා නම් මල් ගොඩක් මැද ඉන්නව වගෙයි. ඒකට කියන්ඩ වෙන වචනයක් නැහැ. ඔහු කියවන හැම පිටුවකින් ම මල් පොකුරක් හදන්ඩ පුලුවනි. ඔහු ඒ වගේම කරුණාවන්තයි, සාධාරණයි, අනුන්ට පිහිටවන සුලු යි. එයාව සමාන කරන්ඩ පුලුවන් මොකකට ද, මොකකටවත් බෑ.”
ලොකු සර්, සර් එදා උගන්නපු පාඩම කවි පාඩමක් කළා අපේ සහෝදරියක්. අපි දන්නවා ශිෂ්‍ය අපි විතරක් නෙමෙයි අපේ ආදරණීය ගුරු මවු පියවරුන්, අපේ දෙමව්පියන් තුළත් ඔබතුමා ගැන තියෙන්නෙ ලොකු ආදරයක් ගෞරවයක්. ඒක නිසා මේ වෙලාවෙ ඉතාම ආදරයෙන් ආරාධනය කරනවා අප සියලු ම දෙනා වෙනුවෙන් ඒ කවිකාරියට කවියෙන් ඒ හැඟුම් කියන්නට. එන්න වේදිකාවට මගෙ සහෝදරී,
විදුබිම කවිතරුව සඳමිණි ඇඹරළුව
සඳමිණි සිසු දියණිය පළමු ව මුළු සභාවෙන් ම අවසර ගත්තේ ද කවියෙනි.
අදියුරු මැතිනියනි
ගුරු මවු පියසඳුනි
ළබැඳි මවු පිය වරුනි
මගෙ මිතුරු මිතුරියනි
අනතුරුව තත් සභාසදය පුරා පැතිර ගියේ තුරුණු දැරියකගේ හෘදයහාරී අව්‍යාජ කටහඬ යි.
“මල් මැද සිටිනවා වැනි මුදු හැඟුම් දිදී
ඔබ ළඟ රැඳී සිටියෙමු සෙනෙහසින් බැඳී
සාහිත ගඟක් ගැලුවා ඔබ කෙරෙන් ඇදී
ඒ ගඟ ගලයි, ගඟ දුන් උල්පතෙන් මිදී
අප සිටිය දී සාහිත රසයෙන් මත් ව
මල් විල මල් අතර රැඳුණා සියපත් ව
ගුරු පිය සඳුනි, ඔබ සිටි සැටි සිහිපත් ව
‘ඔබ දුටු’ සුහද නෙත් යයි කඳුළින් තෙත් ව
මුදු බව ආදරය හද සඳවතින් දෙයි
ඔබ ඇති තැන දි පාළුව හදවතින් යයි
ජීවිතයේ අරුත ඇසුවේ ඔබෙන් ම යි
හිරු ඔබ, අද බසියි හෙට පෙරදිගින් එයි”
මෙහි අවසන් පෙළ ගයද්දී බිඳී ගියේ දැරියගේ කටහඬ යි, තෙමී ගියේ සභාසදීය සහෘදය ඇස යි.
සිය කවි ගැයුමින් පසු සඳමිණි දැරිය දිව ගියේ සිය විදුහල්පති ව මෙතෙක් කටයුතු කළ අභිනව කොට්ඨාස අධ්‍යක්ෂ නාලක දේවනාරායණයන් වෙත ය. එසේ පැමිණි ඇය සිය ගුරුපියසඳු පාමුල වැඳ වැටුණේ හඬමිනි. ඒ වූ කලී අව්‍යාජ පැනසර මිනිසකුගේ සේවා සම්ප්‍රදානය පිළිබඳ සමස්ත පාසලේ මතු නොව නාගොල්ලාගම ග්‍රාමයේ ම සංකේතනීය ප්‍රණිපතනයක් විය. හිඳ සිටි අසුනින් නැඟී සිටි දේවනාරායණ මහතා සිය සිසු දියණියගේ හිස පිතෘ ස්නේහයෙන් සිඹ මෙසේ ඇසී ය.
“ඇයි දුවේ ඔයගොල්ලන්ගෙ හිතේ තියෙන මේ කවි මෙච්චර දවසක් මට නොපෙන්නා හංගගෙන හිටියෙ.”
එයට පිළිතුරු දුන්නේ දැරිය නොව දේවනාරායණ මහතාට යාබද අසුනේ හිඳ සිටි අභිනව විදුහල්පතිවරිය යි.
“කෙල්ල මේ කවි හංගගෙන ඉඳලා තියෙන්නෙ සර් ඒවා ලෝකෙකට ඇහෙන්න ම ඕන දවසෙ දි කියන්න. මන් හරි නේද දුවේ.”
සඳමිණි ඊට ප්‍රතිචාර දැක්වූයේ හිස සැලීමෙනි. අනතුරුව විදුහල්පතිවරිය ඇයගෙන් මෙසේ ඇසුවා ය.
“දැන් දුවේ ඔයා අපේ ලොකු සර් යන දවසෙ ඔයගොල්ලන්ගෙ හැඟීම කිව්වා. මන් යන දවසටත් කියනව ද කවියක් දෙකක්.”
“එතකොට මැඩම් මන් ඉස්කෝලෙ නැති වෙයිනෙ.”
“ඒ දවස් වෙන කොට ඔයා ඉස්කෝලෙන් ගිහිල්ල ඉඳියිනං තමා.”
විදුහල්පතිතුමිය එසේ කී පසු ඊට ඌනපූරණය සිදු කරන ලද්දේ අභිනව කොට්ඨාස අධ්‍යක්ෂවරයා විසිනි.
“ඒ උනාට සුමනා එදාටත් මේ කෙල්ල මේ රටේ හිටියොත් ඉස්කෝලෙන් ආරාධනයක් දුන්නත් නැතත් මෙතෙන්ට ඇවිල්ල කවියක් දෙකක් කියාවි. හැබැයි ඒ ඉස්කෝලෙ ශිෂ්‍යාවක් විදිහට නෙමෙයි මුළු රට ම දන්න සඳමිණි ඇඹරළුව කියන මහ කිවිඳිය විදිහට.”
සංවාදය නතර වූයේ සියලු සිදුවීම නිරීක්ෂණය කළ තුරුණු නිවේදකයා සිය හඬ අවදි කළ බැවිනි.
“ගුරුවිවරණ ලබා සිසුවිය යන අතර
ආදරණීය දෙය ළඟ හද වෙයි නතර
වැඩිහිටි ගුරු මවුනි, අප පාසල් ගෙදර
ඔබ හඬ අවැසි ම ය පවසට මෙන් වතුර”
මන් මේ නිවේදන කටයුතු කරන විදිහ ගැන උපදෙස් ටිකක් ගන්න ගඟුල් සර් ළඟට ගිය වෙලාවෙ සර් මට දුන්නෙ එකම එක උපදේශයක් විතරයි. ඒ තමයි තමන් කරන දේට අවංක වෙලා අව්‍යාජ විදිහට ඒ වැඩේ කරන්න කියන එක. ඒ වගෙම සර් කිව්වා තමන්ට කෙනෙක් ගැන දැනෙන දේ ආදරණීය දෙයක්නං ඒක තමන් කියන්නෙත් හදවතේ ගැඹුරු ම තැනින් නං ඒක අහන කියන කාටත් දැනෙනවා කියන එක. මන් මේ ඊළඟ ආරාධනය කරන්නෙ කාටද කියන එක ඉස්සෙල්ල කියපු කවියෙන් ම මේ ගරු සභාවට තේරුම් යන්න ඇති කියලා මන් හිතනවා. එක කාලෙකදි අපිට වැඩියෙන් ම බැණපු වැඩියෙන් ම සැර කරපු අපිත් ප්‍රසිද්ධියෙ නොවුණත් හිත යටින් බැණපු ගුරු මවක් පස්සෙ කාලෙකදි අපි ගොඩක් ආදරේ කරන චරිතයක් වෙනවා. ශිෂ්‍යයන් වන අපිට එතුමිය වැඩියෙන් ම තේරුම් ගන්න ලැබෙන්නෙ ඉස්සරහට කරන්න යන ක්‍රීඩා උත්සවේ සංවිධාන කටයුතුවලදි එතුමියට සමීප වෙලා වැඩ කරන්න ලැබුණට පස්සෙයි. අම්මලට විතරක් නෙමෙයි ගුරු අම්මලටත් ළමයින්ගෙ, ශිෂ්‍යයන්ගෙ බඩගින්න දැනෙනවා කියන එක ඔප්පු කරපු අපේ පාසලේ ජ්‍යෙෂ්ඨතම ආචාර්යතුමියට යි, එදා බැණුම් අහපු අද වෙන කොට එතුමියගෙන් වැණුම් ලබන මේ ශිෂ්‍යයා ආරාධනය කරන්නෙ. අපේ ආදරණීය වන්දනීය දෙටු ගුරු මවුනි, දයාබර අයිරාංගනී සිල්වා මැතිනියනි, ඔබතුමියටයි දැන් වේදිකාව.”
මේ මොහොතේ ශිෂ්‍ය ප්‍රජාව වෙතින් නැඟුණු අත්පොළොසන් නාදය සිය පාසල් ගුරු ජීවිත සමය තුළ ඇසූ සුවිසල් ම අත් පොළොසන් නාදය බව පසු කලෙක ගඟුල්ට පැවසුවේ විදුහල්පතිතුමිය යි.
අයිරාංගනී සිල්වා ජ්‍යෙෂ්ඨ ආචාර්යවරිය මුළු සභාවෙන් ම පොදුවේ අවසර ගෙන සිය කතාව ආරම්භ කළා ය. සිතට සතුට ගෙන දෙමින් ද වරෙක ඇසට කඳුළ කැඳවමින් ද තව වරෙක මුළු සභාසදය සිනා සයුරක ගිල්වමින් ද ඇය කළ කතාවේ කොටසක් හෝ සඳහන් නොකිරීම අඩුවකි.
“ඇත්තම කියනවනං ලොකු සර් මට අපේ මේ ආදරණීය ශිෂ්‍ය පුත්‍රයා ඒ දවස්වල මන් කියපු විදිහට කියනවනං 12 බී එකේ මාරපුත්‍රයා මට මේ ආරාධනෙ කරපු වෙලාවෙ මන් සභාවට ආවෙ ටිකක් නෙමෙයි ලොකු චකිතයකින්. ලොකු සර් වෙනුවෙන් කරන වැඩක් නිසා කවුරුත් මට හූ තියන එකක් නෑ කියල නං හිතුවා තමයි. ඒත් මේ අඩුම තරමට පොඩි පොඩි ෂූ ෂූ පාරවල් දෙකක් තුනක් නං අපේ කොල්ලො කෙල්ලන්ගෙන් ලැබෙයි කියලා හිතාගෙන ආවට ඒ වෙනුවට මට ලැබුණෙ මන් කලින් නොහිතපු විදිහෙ ප්‍රතිචාරයක්. මගෙ දුවලා පුතාලට වගෙම මේ සභාවෙ ඉන්න සියලු ම දෙනාට ඒ ගැන පළමුවෙන් ම මගේ අවංක බැතිබර ස්තුතිය පළ කරන්න කැමතියි.”
ඇය එසේ කතා කිරීමත් සමග ඊට ද ලැබුණේ අත්පොළොසන් නද රැසක් එක් වූ උණුසුම් ප්‍රතිචාරයකි. යළිත් ඕ සිය හඬ අවදි කළා ය.
“අද මේ වැඩ සටහනට මුල් වෙන ප්‍රධාන කරුණු තුනක් ගැන අපේ තෙන්නකෝන් සර් මුලින් ම සඳහන් කළා. ඒ අපේ කොට්ඨාස අධ්‍යක්ෂතුමිය සේවයෙන් විශ්‍රාම යාම, අපේ ලොකු සර් ඒ තනතුරට පත් කිරීම නිසා අපෙන් සමු ගැනීම, අපේ මේ සුමනා හේරත් සහෝදරී නව විදුහල්පතිතුමිය වශයෙන් පත්වීම. අද මෙතන යන්නෙ චරිත තුනක් ගැන කතාවක්. මේ අයිරාංගනී කියන්නෙ එක එක කාලවලදි මේ තුන්දෙනාට ම ප්‍රශ්න පත්තර ඉදිරිපත් කරපු කෙනෙක්. ඒ ගැන මේ සභාවට වචනයක් කිව්වෙ නැත්තං ඒක ලොකු අඩුවක් කියලයි මට හිතෙන්නෙ. මන් හිටපු ගමන් ඒ දවස්වල කොට්ඨාස කාර්යාලෙට යනවා. මොකට ද ඒ නඩුවක් අරන් අපේ මේ රාජරත්නම් මැඩම් හම්බ වෙන්න. එතුමිය කාර්යාලෙ හිටිය කිසිම දවසක මට ඇහුන්කන් නොදී ඉන්න කටයුතු කළේ නැහැ. ඒ විතරක් නෙමෙයි මන් කියන ඔක්කොම දේවල් අහගෙන ඉඳලා මට රසම රස කිරි කෝප්පෙනුත් සංග්‍රහ කරලා තමයි මාව ආපහු එවන්නෙ. ඕගොල්ලන්ට කියන්න වැඩේ දැන් අර කේන්තියෙන් ගිය අයිරාංගනී නෙමෙයි ආපහු ඉස්කෝලෙට එන්නෙ. ඒ එනකොට ඔන්න මට අපේ මේ ලොකු සර්ව මූණට ම හම්බ වෙනවා. සර් ඉතින් කාටත් හොඳට හිනාවෙලා කතා කරන කෙනානෙ. මන් දැන් මේ සර් ගැනත් එක එක දේවල් මැඩම්ට කියලා තමයි එන්නෙ. කොහොම උනත් මගෙ හිතට දැන් හරි සැහැල්ලුයිනෙ. මන් ඉතින් බොහොම හොඳට එතුමත් එක්ක කතා කරනවා. හැබැයි මේ වෙනදා දකින අයිරාංගනී නෙමෙයි නේද කියන එක හිතිල ද මන්දා ඒ වෙලාවට ලොකු සර්රුත් ඉන්නෙ ටිකක් අන්දමන්ද වෙලා. ඒ වගෙම එහෙම දවසට සර්රුත් හෙමින් සීරුවේ ඒකෙන් ප්‍රයෝජන ගන්නවා. ඒ කියන්නෙ සර් මට නොකිව්වට දන්නවා මන් මේ කොට්ඨාසෙට ගිහිල්ලා රාජරත්නම් මැඩම් හම්බවෙලා හිත විරේක කරන් තමයි ඇවිදිල්ලා ඉන්න කාරණේ. සර් මට මෙහෙම කියනවා.
“අයිරාංගනී මැඩම්, නරක ද අපි අපේ දරුවන්ගෙ ඉංග්‍රීසි දැනුම දියුණු වෙන්න පදනමක් හැටියට ඉස්කෝලෙ ඉංග්‍රීසි දිනයක් පැවත්තුවොත්. ඊට පස්සෙ මැඩම්ලට පුළුවන් අපේ දරුවන්ගෙ ලේඛන හැකියාව දියුණු කරන්නත් එක්ක ඉංග්‍රීසි සඟරාවක් පටන් ගන්නත්. වෙනසකටත් එක්ක දවසක චාරිකාවක් අරන් යනවා දරුවන් ව. මේ වැඩේට ගැළපෙන ආචාර්යවරු කීප දෙනෙකුත් සම්බන්ධ කරගන්නවා. මිසිස් සිල්වට ම පුළුවන් විෂය බාර ආචාර්යවරිය විදිහට මේ විෂය උගන්නන අනිත් ගුරු කණ්ඩායමත් ඒකට සම්බන්ධ කරගන්න.
කොහොම ද ළමයිනෙ ඔයගොල්ලන්ගෙ ලොකු සර්ගෙ මොළේ. අපේ නිල අල්ලන ඇල්ලිල්ල. ඉතින් මොකද කරන්නෙ සර්ගෙත් මොකක් හරි වැරද්දක් පෙන්නන්න බලා ගෙන හිටපු මන් එක වැඩක් විදිහට මට බාර දුන්න අර වැඩ ඔක්කොමගෙ වගකීම බාර ගන්නවා. කැඳවනවා මුළු ඉංග්‍රීසි ගුරු මණ්ඩලේ ම. අනේ ඉතින් ඒ පස් හය දෙනාම එනවා. මොනව ද කියන්නෙ මේ මිහිදිනී පොඩි මිස්, චතුරංගනී මිස් වගේ අය වගකීම් බාරගන්නවා. ඔය අතරෙ මාව කැරකිලා යන විදිහෙ ප්‍රශ්නයක් දෙකක් දාන්නෙ මේ රේණු මිස් තමයි. මොනව ද කියන්නෙ ඒ ප්‍රශ්න මගෙන් අහන්නෙත් හොඳම ඉංග්‍රීසියෙන් ම තමයි. ඉතින් මන් සමහර දවසකට ගෙදර ගිහිනුත් කල්පනා කරනවා මොකක් ද අප්පේ අර මිරිස් කරල මගෙන් අහපු ප්‍රශ්නෙ තේරුම. කොහොම කොහොම හරි අන්තිමේ දි වැඩත් කරනවා. අපේ ළමයින්ගෙත් අපි නොහිතපු විදිහෙ දියුණුවක් දකිනවා.
බොහොම ස්තුතියි, ලොකු සර් එදා ඒ මෙහෙයුමෙ වගකීම මට දුන්නට. ඒ වගෙම මගෙ බැණුම් ප්‍රශ්නයක් කරගන්නෙ නැතුව මේ දරුවන් වෙනුවෙන් මාත් එක්ක එකට වැඩ කරපු අපේ මේ රේණු, චතූ, සවිතා, මිහිදිනී, නදුන් අපේ ඉංග්‍රීසි උගන්නන මුළු ආචාර්ය මණ්ඩලේට ම මගේ ස්තුතිය පළ කරන්නත් මන් මේක අවස්ථාව කර ගන්නවා.
දරුවනේ මට මේ වෙලාවෙ කියන්න තියෙන්නෙ ඔයගොල්ලන්ගෙ රේණු මිස් නිතර කියනවා වගේ ඉංග්‍රීසි කියන්නෙ ආභරණයක් නෙමෙයි කියන කාරණේ. ඒක තවත් එක භාෂාවක් විතරයි. ඒ වගෙම අපේ රටට අවශ්‍ය කරන්නෙ කලු සුද්දො නෙමෙයි, ඉගෙන ගත්ත ඉංග්‍රීසියෙන් සුද්දන්ටත් අපේ දේවල් කියලා දෙන්න ඒ ගොල්ලන්ගෙ භාෂාව ම අවියක් විදිහට පාවිච්චි කරන්න පුළුවන් අය බව මේ දරුවො මතක තියා ගන්න. හැබැයි ඉතින් මටත් ඕක අවබෝධ උනේ නං ටිකක් පහුවෙලා කියන එකත් මේ සභාවට මන් කියන්නම ඕනෙ. ඒකට වග කියන්න ඕනෙනං ඉංග්‍රීසි දැනන් හිටියට ඉංග්‍රීසි උණ තිබිච්ච නැති අපේ මේ ලොකු සර් වගෙම රේණුලගෙ මේ අලුත් පරම්පරාව කියන එකත් කියන්න ම ඕනෙ.
ලොකු සර්, මන් කේන්ති අරන් කතා කළත් මාත් එක්ක කිසි දවසක කේන්ති නොගත්ත ඔබතුමන්ගෙ ඒ උත්තුංග ගුණයට මේ වියපත් ගුරුවරිය අද දවසෙ ඔබතුමාට දක්වන මේ ගෞරවය ආදරය පිළිගන්න. ඒ වගෙම ඔබතුමා ගැන කතා කරන්න සුදුසු ඔබතුමාත් එක්ක සහයෝගෙන් වැඩ කරපු ගුරු චරිත රාශියක් ඉඳිත්දිත් ඒ අයගෙත් එකගතාවෙන් මට මේ අවස්ථාව ලබා දීපු අපේ නව විදුහල්පතිතුමියටත් ගුරු මණ්ඩලයටත් මගේ ස්තුතිපූර්වක ගෞරවය පිරිනමන්නත් මන් මේක අවස්ථාව කරගන්නවා. මට දැන් අවුරුදු 57 ක් වෙනවා. මට තව සේවය කරන්න තියෙන්නෙ තව අවුරුදු තුනයි. මේ ඉස්සරහ ඉන්න අපේ දරුවො වගෙම අද දෙමව්පියන් හැටියට සහභාගි වෙන ගොඩක් දෙනත් අපෙන් ඉගෙන ගත්ත අය. ඒ කියන්නෙ අපේ ආදි ශිෂ්‍යයො. මන් හිතනවා අපේ අලුත් අධ්‍යක්ෂ ඉතිරි කාලයත් මට මෙහෙ ඉන්න ඉඩ දෙයි කියලා.
දැන් මන් වචනයක් කියන්න ඕනෙ අපේ අලුත් විදුහල්පතිතුමිය ගැන. ලොකු සර්ගෙන් පස්සෙ අපට හම්බ වෙන්නෙ බොහොම හොඳ මැඩම් කෙනෙක්. මොකද ඔය වැඩේ කරන්න පුළුවන් ඉස්කෝලෙත් ගමත් අධ්‍යාපන නිලධාරිනුත් එකට එකතු කරන්න පුළුවන් කෙනෙක්. හිතන්නකො වැරදිලා හරි මාව පත් කළා කියලා ඒකට. එහෙනං ඉතින් ඉස්කෝලෙට දෙවියන්ගෙම පිහිටයි. එහෙම උනානං දැන් මේ පූස් පැටියෙක් වගේ ඉන්න අපේ නිවේදන කරන අපේ මේ මගෝඩිස්තුමාලා නිකන් ඉඳියි කියලා හිතනවද? දැන් මට මැවිලා පේනවා අපේ මේ අනුපම එයාගෙ කණ්ඩායමත් එක්ක මාව හම්බ වෙන්න ඇවිල්ලා කියන දේවල්. ඇයි මැඩම් ඔයා මේ නහින දෙහින කාලෙ බැරි මඟුල් බාර ගන්නෙ.”
සිල්වා ආචාර්යවරිය එසේ ප්‍රකාශ කෙළේ මුළු සභාව ම සිනහ ගස්සමිනි.
“දැන් ඉතින් මේ සභාවෙ ඉතිරි වැඩ කරගෙන යන්නත් තියෙන නිසා මන් මගෙ කතාව නතර කරන්නං. රාජරත්නම් මැඩම් අඳුන ගත්ත දවසෙ ඉඳලා දක්වපු ආදර කරුණාවට මගෙ ගෞරවපූර්වක ස්තුතිය පළ කරන ගමන් ම ඔබතුමියට සුවබර විශ්‍රාම ජීවිතයක් ප්‍රාර්ථනා කරනවා. ඒ වගෙම අපෙ ලොකු සර්ට ඒ කියන්නෙ අලුත් අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂතුමාට තමන්ගෙ අලුත් තනතුරේ වැඩ කරන්න රත්නත්‍රයේ ආශිර්වාදය ලැබේවා කියලා ප්‍රාර්ථනා කරනවා. ඒ වගෙම තව එකක් මන් කියන්න කැමතියි. ඉස්සර මන් රාජරත්නම් මැඩම් හිටපු කාලෙ වගේ ඔබතුමා හම්බ වෙන්ඩ අධ්‍යාපන කාර්යාලෙට එක එකක් නැහැ. අවුරුදු තිහකට වැඩි කාලයක් ගුරුවරියක් හැටියට වැඩ කරපු මට මගෙ දරුවට උගන්න ගන්න විතරක් නෙමෙයි හදාගන්නත් බැරි උනා. ඒක මේ මුළු ගමම දන්න ප්‍රසිද්ධ කාරණයක්. ඒක මගෙත් ලැබීම. ඉස්සරට වඩා මට දැන් ඒවා දිහා ලොකු උපේක්ෂාවකින් බලන්න පුළුවන්. කමක් නෑ ලොකු සර්, දැන් අපේ අලුත් ලොකු මැඩම් අපි අපේ නොවන අපේ දරුවන් හොඳට සකස් කරලා සමාජෙට යවමු. ඒ සඳහා විශ්‍රාම යනකන් මට දිය හැකි උපරිම සහයෝගය දෙනවා කියන එකත් විශ්‍රාම ගියාට පස්සෙත් ගමේ වැඩිහිටි කාන්තාවක් විදිහට ඔබතුමන්ලා ඔබතුමියන්ලා කරගෙන යන ඕනෑම යහපත් කටයුත්තකට මගේ සහයත් තියෙනවා කියන එක මතක් කරන්න සතුටු යි.
මට අන්තිම වශයෙනුත් කියන්න තියෙන්නෙ ගොඩක් දෙනාට කියවගන්න බැරි වෙච්ච මගේ චරිතෙ කියවා ගත්ත ලොකු සර්ට ගොඩක් ම පින් කියන එකයි. සර් මේ මොහොතෙ ඔබතුමාට වඩා වයසින් විතරක් වැඩිමහල් මේ ගැහැනියගෙ අත් දෙක එකට එකතු වෙලා සර්ගෙ පැත්තට යොමු වෙන්නෙ අන්න ඒ හින්දයි.
අපි ඔක්කොම එකට එකතු වෙලා වැඩ කරමු. මෙතෙක් වෙලා මට සවන් දුන් මේ සම්භාවනීය අමුත්තන් මගේ ගුරු සහෘදයන්, අපේ සිසු දූ පුතුන්, ඔවුන්ගෙ දයාබර දෙමව්පියන් ඇතුළු සියලු ම දෙනාට බොහොමත් ම ස්තුතියි’”
අයිරාංගනී සිල්වා ආචාර්යවරියගේ කතාව අවසන් වූයේ ඇය හඳුන්වා දුන් මොහොතේ සිදු වූවාටත් වඩා උණුසුම් ප්‍රතිචාර මැද ය. ඒ අත්පොළොසන් නාදය කෙමෙන් වියැකී යන මොහොතේ අසන්නට ලැබුණේ නිවේදක යෞවනයාගේ ගැඹුරු හඬ යි.
“ජීවිතයෙන් උගෙන නෙක පාඩම් මහරු
ලොවකට කියා දී දුරලන හද අඳුරු
ආදරණීය ගුරුමව අපමණ සොඳුරු
නමදිමු මහත් බැතියෙන් ඔබ පා තඹරු”
සිල්වා මැතිනිය වේදිකාවෙන් බිමට බැස යන මොහොතේ ඇයට පහසුවෙන් බැස ගනු පිණිස දිගුවූයේ නිවේදක ශිෂ්‍යයාගේ දෑත යි. ඒ මොහොතේ කඳුළින් තෙත් ව ගියේ වියපත් ගුරුමවුන්ගේ දෑස යි.
අනතුරුව ජයලත් මනෝරත්න ප්‍රවීණ කලාකරුවාගේ ගුරුතරුව නාට්‍යයේ එක් ජවනිකාවක් ශිෂ්‍ය කණ්ඩායමක් විසින් ඉදිරිපත් කරනු ලැබිණ. තදනන්තර ව තිබුණේ පාසලේ සමස්ත ශිෂ්‍ය ප්‍රජාව නියෝජනය කෙරෙමින් සිදු කළ යුතු කතාව යි. නිවේදක අනුපම යෞවනයා ඊට සිය ප්‍රවේශය ගත්තේ මේ ආකාරයෙනි.
“හඬනා තැනට සිනහව සතුට ම ගෙනෙනා
ගුරුවරු නැති වෙලාවට පන්තියෙ නටනා
කාගේ දුකක දී වුව හොඳට ම රිදෙනා
අද දින දුටිමු, සකුණිය ඉකිබිඳ හඬනා”
අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂතුමියගේ සුසේවා ප්‍රදානයට ගෞරවය පළකිරීමටත් ඔබ අප කාගේත් අතිමහත් ගෞරවාදරයට ලක් වූ විදුහල්පති ගුරු පියසඳුට ප්‍රණාමය පුද කිරීමටත් අභිනව විදුහල්පති ගුරු මවුනට සමස්ත ශිෂ්‍ය ප්‍රජාවේ සුපැතුම් පිරිනැමීමටත් මේ ආරාධනය කරන්නේ අපේ සදාදරණීය සකුණි ජයබාහු සහෝදරියට යි.
සකුණි ශිෂ්‍යාව සභාවට ගියේ රාජරත්නම් මැතිනියට, නාලක දේවනාරායණට සහ සුමනා හේරතුනට වැඳ ආචාර කිරීමෙන් පසුව ය. අනතුරුව ඇය වේදිකාවට ගොස් සමස්ත සභාවට වැඳ ආචාර කළා ය. පළමු ව අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂතුමියට ශිෂ්‍ය ප්‍රජාවේ ගෞරවය පළ කළ ඇය සිය ආදරණීය විදුහල්පතිතුමන් පිළිබඳ වන හැඟුම් වචන බවට පෙරළුවේ මෙසේ ය.
“හොඳ යයි සම්මත ළමයින්ට වඩා ආදරය අවශ්‍ය නරක යයි හංවඩු ගැහිච්ච දරුවන්ට කියන පාඩම අපි ඉගෙන ගත්තෙ අපේ මේ ලොකු සර්ගෙන්. අපිට වෙනස් වෙන්න ප්‍රබල විදිහට බලපෑවෙ අපේ ලොකු සර්. ජාති, කුල, ආගම් අනුව විතරක් නෙමෙයි උගත් - නූගත්, ධනවත් - දුප්පත් ආදි වශයෙන් මිනිස්සු වර්ග කරන එක නොකළ යුතු ම දෙයක් කියන එක අපට ක්‍රියාවෙන් ම කියලා දුන්නෙ සර්. අපේ තිබිච්ච මෝඩකමට අපි පුරුදු වෙලා හිටියෙ අපේ ආදරණීය ගුරු මණ්ඩලේ පවා වර්ග කරන්න හොඳ නරක හැටියට. ඒ හැඟීම නැති වෙන්න අපට බලපෑවෙ අපේ ලොකු සර්.
මන් ඒක ගැන කාරණයක් කියන්න කැමතියි. අපේ උසස්පෙළ පන්තිය පටන් ගත්ත මුල් දවස්වලට අයිති එක දවසක මොකක් හරි අපිම කරපු දඩබ්බර වැඩක් දැකලා අපේ සිල්වා මැඩම් අපිට සැරට බැණලා අවවාද කළා. මැඩම් අපට පිටුපාලා එතනින් යන වෙලාවෙ මන් කළේ මැඩම්ට නොදැනෙන්න අපේ යාළුවන්ට පේන්න මැඩම්ට ඔච්චන් කරන එක. එදා මන් හිතුවෙ මන් කරන්නෙ හරිම වීරක්‍රියාවක් කියලයි. ඒත් එදා මේ සමස්ත සිදුවීම තරමක් ඈත ඉඳලා නිරීක්ෂණය කරපු තවත් චරිතයක් ඉඳලා තිබුණා. ඒ අපේ මේ ලොකු සර්. එදා මට ඉස්කෝලෙ ඇරෙන්න ඉස්සෙල්ලා ඔෆිස්සෙකට ඇවිල්ලා ලොකු සර්ව හම්බ වෙන්න කියලා පණිවිඩයක් අරන් ආවා පියසේන මාමා. මන් මොකද දන්නෑ කියලා බයෙන් බයෙන් තමයි ඔෆිස්සෙකට ගියේ. ඒ වෙලාවෙ වැඩිපුර කට්ටිය එතන හිටියා. ඒ කට්ටිය එහෙ මෙහෙ උනාට පස්සෙ එතන ඉතුරු උනේ ගුණවර්ධන සර්රුයි නිම්මි අක්කයි විතරයි. ලොකු සර් මට අතින් ළඟට කතා කරලා සර්ගෙ ඉස්සරහ තියෙන පුටුවෙ ඉඳගන්න කිව්වා. අපිට කවදාවත් එහෙම අද්දැකීමක් ලැබිලා තිබුණෙ නැහැ. ඒ කියන්නෙ ඒ වෙනකන් කිසිම විදුහල්පති කෙනෙක් තමන්ගෙ ශිෂ්‍යයන්ව තමන්ගෙ ඉස්සරහ පුටුවක වාඩි වෙන්න සලස්සලා කතා කරලා තිබුණෙ නැහැ. එහෙම අද්දැකීමක් එතෙක් අපි කාටත් ලැබිලා තිබිච්ච නැති නිසා ම මට එතන ඉඳගන්න හිතුණෙම නැහැ. මන් කිව්වා ලොකු සර් මන් මෙහෙම හිටගෙන ඉන්නං කියලා. ඒ වෙලාවෙ සර් කිව්වෙ ඔයා ඉඳගන්නකො දුව මට තියෙනවා ඔයත් එක්ක ලොකු කතාවක් කියලා. මන් ඉඳගත්ත නෙමෙයි මාව ඒ පුටුවෙ ඉන්දවුණා කිව්වොත් තමයි හරි. අනේ ඒ ආදරේ. එදා තමයි මගෙ ජීවිතේ ලොකු වෙනසක් ඇති වෙච්ච දවස. සර් මට එක වචනයකින්වත් බැන්නෙ නැහැ. සර් මන් කරපු වැඩේ තියෙන බරපතලකම මට බොහොම ආදරෙන් කියලා දුන්නා. මන් එදා තමයි දැනගත්තෙ ආදරේට ජීවිත වෙනස් කරන්න පුළුවන් කාරණේ.
මන් එළියට ආපු ගමන් බැලුවෙ අපේ සිල්වා මැඩම් කොතන ද කියලා. ඒ වෙලාවෙ මැඩම් පන්තියක උගන්න උගන්න හිටියෙ. මන් පන්තිය ඉවර වෙන වෙලාව බලලා එතෙන්ට ගිහින් කුරුමාණන් අල්ල අල්ල හිටියෙ මැඩම් විතරක් ඉන්න වෙලාවක් එනකන්. සිල්වා මැඩම් එළියට ආපු ගමන් මන් කළේ මැඩම්ගෙ ඉස්සරහට ගිහින් මැඩම්ගෙ කකුල් දෙක අල්ලලා දණ ගහලා වඳින එක. ඒ වෙලාවෙ මැඩම් පුදුම වෙලා බලන් හිටපු හැටි මට අද වගේ මතකයි. මැඩම් කිව්වා මොකෝ ළමයො මේ කවදාවත් නැතුව කියලා මගෙන් ඇහැව්වා. මන් කිව්වා මන් මැඩම්ගෙන් සමාව ගන්නයි ආවෙ කියලා කිව්වා. ඉතින් ළමයො වැරැද්දක් නොකර ඇයි ඔය ළමයා මගෙන් සමාව ගන්නෙ කියලා මැඩම් ඇහැව්වා. නෑ මැඩම් මගෙන් වැරැද්දක් මැඩම්ට උනා කියලා මන් ආයෙත් සැරයක් මැඩම්ට වැඳලා එතනින් ආවා මැඩම් පුදුම වෙලා වගේ බලන් ඉන්න කොට. අද වෙනකන් අපේ මැඩම් දන්නෙ නැහැ එදා මන් වැඳපු හේතුව. ඔන්න මැඩම් මන් අද ඔක්කොම ඉන්න තැන ඒ වරද හදා ගත්ත විදිහ ගැන කිව්වා.
ලොකු සර්, ඔන්න ඔහොමයි ඔබතුමා අපේ ජීවිත වෙනස් කළේ. අපේ අනුපම කිව්වා හරි ලොකු සර්. වෙනදා අනික් අයව හිනස්සන මන් අද පන්තියෙ දි කෑ ගහලා ඇඬුවා තමයි. හැබැයි සර් ඒ මන් විතරක් නෙමෙයි. අපි ඔක්කොම. හොඳ මිනිහෙකුට අනිත් මිනිස්සුන්ගෙ ඇස් දෙක විතරක් නෙමෙයි පපුවත් තෙත් කරන්න පුළුවන් කියන පාඩම අපි ඉගෙන ගත්තෙ සර්ගෙන්. එහෙව් සර් අද මෙහෙන් යනවා. ඉතින් සර් අපිට දුක නැද්ද හැබැයි එක දෙයක් ගැන හිතලා අපිට සතුටු වෙන්න පුළුවන්. ඒ ශිෂ්‍ය අපි විතරක් නෙමෙයි අපේ ආදරණීය ගුරු මණ්ඩලේ ම ආදරය දිනාගත්ත ආදරණීය අම්මා කෙනෙකු යි අද ඉඳලා අපි ඔක්කොමගෙ නායිකාව වෙන්නෙ. ඔබතුමා අද යන්නෙ ඒ පසුබිම හදලා කියන එක ශිෂ්‍යයන් වෙන අපිත් දන්නවා.
මන් කතා කළා ඇති කියලා මටම හිතෙනවා. අපි ඔක්කමගෙ හැඟීම මුසු වෙච්ච අපේ කවිකාරි සඳමිණි සහෝදරිය ලියපු කවි දෙකකින් මන් මගෙ කතාව අවසාන කරනවා.
මුදු බව රැදුණු හදවත සොමි ගුණ ගිහිනි
අපමණ සොඳුරු සිතිවිලි හදවත නැගිණි
අයිතිය ළඟ නොරැඳි පෙම ලොවකට බැඳිණි
යන හදවතින් දහසක් හදවත් සැදිණි
හිරු මල පිපෙන විට ලෝකය අඳුර මුදයි
සඳවත උදාවී ලොවකට සිසිල සදයි
හද මල වෙන් ව යන මුදු මල් සුවඳ රැඳෙයි
හද මල් රැසක් එසුවඳ ගෙන ලොවට පුදයි”
තදනන්තර ව යළිත් වේදිකාවට ප්‍රවිෂ්ට වූයේ නිවේදක යෞවනයා ය.
“ඔයාට ගොඩාක් ස්තුතියි සකුණි, අපි ඔක්කමගෙ හැඟීම අපි බලාපොරොත්තු උනාටත් වඩා හොඳට ඉදිරිපත් කළාට.
ලෝකයට සුවඳ දිය හැකි අප්‍රමාණ හදවත් නිර්මාණය කළ අප්‍රමාණ මිනිසා අපේ විදුබිමට සමු දෙන මේ මොහොතේ ඒ අප්‍රමාණ මිනිසා ගැන කතා කරන්නට අපේ ගෞරවනීය ආරාධනය ලබන්නේ ඒ චරිතය නිර්මාණය වූ පසුබිම තුළ සිටි විශිෂ්ට අධ්‍යාපන නිලධාරිනියක මෙන් ම එක් යුගයක සොඳුරු ගුරු තාරකාවක ලෙසත් තවත් යුගයක පාසල් කිහිපයක මුල් පිටුව හෙබ වූ මහරු විදුහල්පතිනියක ලෙසත් සේවා සම්ප්‍රදාන සිදුකළ භෞතික රූපකායෙන් නොව ආධ්‍යාත්මික රූපකායෙන් උත්තුංග ස්ත්‍රී රත්නයකට යි. මහව කොට්ඨාස අධ්‍යක්ෂ වශයෙන් මහඟු මෙහෙවරක් ඉටු කොට අද දින සේවයෙන් ඉසිඹු ලබන ආචාර්ය සුරේශ් රාජරත්නම් මැතිනියනි, දැන් මේ වේදිකාව ඔබතුමියට යි.”
ඒ නිවේදකාරාධනයෙන් පසු කතා කිරීමට ගත්තේ කොට්ඨාස අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂතුමිය යි.
“මහව අභිනව කොට්ඨාස අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂතුමනි, නාගොල්ලාගම මධ්‍ය මහා විද්‍යාලයේ අභිනව විදුහල්පතිතුමියනි, හිතාදර ගුරු සහෘදයනි, අනධ්‍යයන සේවා සිදු කරන මිතුරනි, දයාබර දෙමවුපියනි, මගේ ආදරණීය සිසු දූ පුතුනි,
අද දවස පෞද්ගලික ව ගත්තත් මටත් හරිම විශේෂ දවසක්. මන් අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂ ධුරයෙන් විශ්‍රාම ලබන්නේ ගොඩක් පැතිවලින් මට වඩා සුදුසු කෙනෙක් ඒ තනතුරට එන මොහොතක. ඒ සතුට දෙගුණ තෙගුණ වෙන්නේ ඒ තැනැත්තා එක යුගයක මගෙත් ආදරණීය ශිෂ්‍යයෙක් වීම නිස යි. මේ වෙලාවෙ මගෙ හිත යන්නෙ අතීතයට. මන් ගන්කන්ද මධ්‍ය මහා විද්‍යාලෙ විදුහල්පතිනිය විදිහට සේවය කළ යුගයට. ඉස්කෝලෙ උසස් පෙළ පන්ති පටන් අරන් මාස තුනකටත් වැඩි දවසකට පස්සෙ එක තාත්තා කෙනෙක් ආවා ඉස්කෝලෙට ගැටවර පුතෙකුත් එක්ක. ඒ කලා පන්තියට ඒ දරුවව ඇතුළත් කරගන්න. මන් ඇහැව්වා මේ ළමයව ඇයි මෙච්චර පරක්කු වෙලා අරන් ආවෙ, දැන් උසස් පෙළ පන්ති පටන් අරගෙන මාස තුනකටත් වැඩි කාලයක් ගිහිල්ලනෙ කියලා. අනේ මැඩම් මේක මගෙ රස්සාවෙ හැටිය නිසා සැරින් සැරේ මුහුණ දෙන අද්දැකීමක් නිසත් මට මෙයා අතපසු වෙච්ච වැඩ අල්ල ගනීවි කියන විශ්වාසෙ තියෙන නිසාත් මගෙ පුතාව ඉස්කෝලෙට ගන්න කිව්වා.
මට මතකයි එදා මම කිව්වා මගෙ කැමැත්ත දුන්නත් උසස් පෙළ කලා ගුරු මණ්ඩලේ දක්වන ප්‍රතිචාර මොකක් වෙයි ද කියලා මට කියන්න බැහැ කියන වචන ටික කියලා කෝකටත් දෙන්න බලන්න ඔය ළමයගෙ සහතික තියෙන ෆයිල්ලෙක එක ඒක මගෙ අතට ගත්තා. ක්‍රීඩා සහතික වගෙම සාහිත්‍ය තරග ගොඩකට ඉදිරිපත් වෙලා දිනා ගත්ත සහතික ඒ අතර තිබුණා. මන් මගෙ ලොකුම අවධානෙ යොමු කළේ සාමාන්‍ය පෙළ සහතිකේට. ඒ වෙලාවෙ ඒක තමයි මට උසස් පෙළ ගුරුවරුන්ට මේ ළමයා පහුවෙලා ගත්තට කමක් නැහැ කියන කාරණේ තහවුරු කරන්න තියෙන තැන. අනිත්තෙක ඒ වෙන කොට මගෙත් විදුහල්පති හැටියට ලැබිච්ච පළවෙනි පත්වීම. ඒ කාලෙ හැටියට අධ්‍යාපන පරිපාලන විභාගෙ පාස්වෙලා ඒ අවුරුද්දෙ අඩු වයසින් විදුහල්පති තනතුරට පත් වෙච්ච කීප දෙනාගෙන් එක්කෙනෙක් මම. ඒ දරුවා සාමාන්‍ය පෙළ විෂයන් ඔක්කොම විශිෂ්ට සම්මාන ඇතුව සමත් වෙලා තිබුණා. ඒ නිසා සාමාන්‍යයෙන් ඔය වගෙ වෙලාවට වැඩි දෙනෙක් අහන ප්‍රශ්නෙ මමත් එදා ඇහැව්ව කියන එක මට මතකයි. මන් ඇහැව්වෙ මේ ප්‍රතිඵලේ හැටියට මේ දරුවට විද්‍යා අංශෙන් ඉහළට ඉගෙන ගන්න පුළුවන්නෙ කියන ප්‍රශ්නෙ. ඒකට උත්තර දුන්නෙ ඒ තාත්තා. එයා කිව්වෙ මැඩම් මෙයාගෙ ගුරුවරු ගොඩක් දෙනා වගෙම අපේ නෑයොත් කියන්නෙ එහෙම කරන්න කියලා තමයි. ඒ උනාට මැඩම් පුතා කැමති කලා අංශෙන් ඉගෙන ගන්න කියන එකත් මමත් මෙයාගෙ අම්මත් එයා කැමති දෙයක් ඉගෙන ගන්න එකට විරුද්ධ නැහැ කියන කාරණෙත් කිව්වා. ඔව් එදා මන් ඒ දරුවව ඉස්කෝලෙට ඇතුළත් කරගත්තා විතරක් නෙමෙයි ඒ කාලෙ තිබිච්ච ගුරු හිඟය අනුව ඒ පන්තියට භූගෝලවිද්‍යාව උගන්වන ගුරුවරිය උනෙත් මම යි. එදා මන් ගත්ත තීරණය හරිය කියන එක ඒ දරුවා තමන්ගෙ ක්‍රියාවෙන් පැහැදිලි කළා. ඒ අවුරුද්දෙ උසස් පෙළට ලංකාවෙන් ම වැඩිම ලකුණු ලබන ශිෂ්‍යයා වෙලා ජයවර්ධනපුර විශ්වවිද්‍යාලෙට ගියා. ප්‍රථම පන්ති සාමර්ථයක් එක්ක උපාධිය ගත්තා. ඒ විෂයෙන් ම පශ්චාද් උපාධියත් ගත්තා. ඉස්කෝල දෙකක ගුරුවරයෙක් විදිහට වැඩ කළා. මේ අතර අධ්‍යාපන පරිපාලන විභාගෙ කරලා ඒකෙන් පාස් වෙලා පළවෙනි ශ්‍රේණියෙ විදුහල්පති කෙනෙක් විදිහට ඉස්කෝල තුනක වැඩ කළා. එතුමා අන්තිමට ආවෙ කුරුණෑගල ඉස්කෝලෙකට. ඒ ඉස්කෝලෙ තමයි අපි දැන් මේ මොහොතෙ ඉන්නෙ. එදා ගන්කන්ද සෙන්ට්‍රල් එකට උසස් පෙළ කරන්න ආපු ඒ නාලක දේවනාරායණ කියන ශිෂ්‍යයා තමයි අද ඉඳලා මහව කොට්ඨාස අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂ විදිහට අද වැඩ බාර ගන්නෙ.”
රාජරත්නම් මහත්මියට සිය කතාවට මඳ විරාමයක් දීමට සිදු වූයේ ඒ මොහොතේ මුළු සභාගැබ සිසාරා පැතිර ගිය සුවිසල් අත්පොළොසන් හඬ නිසාවෙනි. ඇයගේ කතාවාවසානයේ එළැඹියේ තවත් කතා වාර දෙකකි. ඉන් පළමුවැන්න වූයේ ගම, ආදි ශිෂ්‍ය සංගමය සහ පාසල් සංවර්ධන සමිතිය යන තුන් පැත්තක නියෝජනය කරමින් සිදු කරන ලද කතාව යි. තුරුණු නිවේදකයා වෙතින් ඊට ඇරයුම් ලද කථකයා සිය කතාව ආරම්භ කෙළේ මෙසේ ය.
“මේ කතාව පවත්තන්න මට වඩා හැම අතින් ම සුදුසු ගොඩක් දෙනා අද මේ සභාවෙ ඉන්නවා. ඒ අය අතර නියෝජ්‍ය විදුහල්පතිවරු, ගුරු මහත්ම මහත්මීන්, දොස්තර මහත්තුරු, පොලිස් නිලධාරීන්, කලාකරුවන් වගෙම කී නොකී ගොඩක් දෙනා ඉන්නවා. ඒත් ඒ බොහෝ දෙනාගෙ ඉල්ලීම උනේ ඔයා කතා කරන්න කියන එක. ඒ අය මේ සමාජෙ මට වඩා ගොඩක් ඉහළින් ඉන්න අය. ඒත් ඒ ඔක්කොට ම එදා වගෙම අදත් මම මහතුන් අය්යා. අපේ අසේල දොස්තර මහත්තයට ආදි ශිෂ්‍ය නියෝජනය කරමින් කතා කරන්න කිව්වහම එතුමා කිව්වෙ මන් කතා කළොත් ආදි ශිෂ්‍ය සහ ගම කියන නියෝජන දෙක විතරයි. ඒත් ඔයා මේ ඔක්කොම සංවිධාන නියෝජනය කරනවා කියලයි. මන් හිතන්නේ ඒ මම පාසල් සංවර්ධන සමිතියෙත් සාමාජිකයෙක් නිසා වෙන්න ඇති. අපේ ග්‍රාමසේවක නෝනට ඒ නියෝජනය කරන්න කිව්වහම එතුමිය කිව්වෙ මෙතන තියෙන තියෙන කාල සටහන අනුව අපි ඔක්කොමගෙම හැඟීමත් අරගෙන මහතුන් අය්යා කතා කරන්න කියල යි. ඒ වගෙම වර්තමානෙ දළදාගම ලංකා බැංකු ශාඛාවෙ සේවය කරන මන් මේ ඉස්කෝලෙ අටේ පන්තියෙ ඉන්න කොට පහේ හරි හයේ පන්තියෙ හරි ඉගෙන ගත්ත පාසල් සංවර්ධන සමිතියෙ සභාපති හිටියට ඉන්න තිලාන් රත්නායක මහත්තයා කිව්වෙත් මහතුන් අය්යා කතා කරන්න කියලා. ඒ වගෙම අද අපේ විශේෂ ආරාධිතයෙක් විදිහට ඇවිත් ඉන්න අපේ ගමේ ඉස්පිරිතාලෙ අලුත් දොස්තර මහත්තයා කතා කරන්නෙත් මහතුන් අය්යා කියලා. ඒ විතරක් ද මට වැඩිය වයසින් වැඩිමහල් අද උසස් වීමක් ලබලා අලුත් තනතුරකට යන අපේ මේ විදුහල්පතිතුමත් අඳුන ගත්ත දවසෙ ඉඳලම මට කතා කරන්නෙ මහතුන් අය්යෙ කියලා. ඒ කියන්නෙ මන් අපේ ලොකු සර්ගෙත් අය්යා. බැලුවහම මන් කතාකාරයෙක් නොවුණට මන් තමයි ගමේ ම අය්යා. ඒක නිසා එක පැත්තකින් ගත්තහම මේ ගමේ අය්යලට අපේ ලොකු සර් දැනෙන්නෙ කොහොම ද කියන එක කියවෙන එකම කතාව මේක වෙන්ඩත් පුළුවන්.”
මුළු සභාව ම සිනහ සයුරක ගිල්වමින් සිය කතාව ආරම්භ කළ මහතුන් අවසන සිය කතාව රැඳවූයේ නම් කිසිසේත් එබඳු තැනක නම් නොවේ.
“අපි ඉගෙන ගන්න කාලෙ මේ ඉස්කෝලෙ ලොකු සර් වෙලා හිටියෙ සර්නං මාත් ඇතුළු ව අපේ පරම්පරාවෙ ගොඩක් දෙනෙක්ගෙ ජීවිත මීට වඩා වෙනස් වෙන්න තිබුණා. අපි දැක්ක අපිට නොලැබිච්ච අවස්ථා අපේ ඊළඟ පරම්පරාවලට ලබා දෙන්න සර් වැඩ කරපු හැටි, වැඩ කරන හැටි. ඒ මේ ඉස්කෝලෙ සමිති තුනකට ම සම්බන්ධ වෙලා ඉන්න කෙනෙක් හැටියට අපේ සුමනා මැඩම් තෙන්නකෝන් සර් වගේ වැඩිහිටි ගුරු මණ්ඩලේ වගෙම මේ අතුල සර්ලා නදී මිස්ලා රේණු මිස්ලා වගේ නම් කියපු නොකියපු මේ තරුණ ගුරු මණ්ඩලෙත් කොයි තරන් සේවයක් කරනව ද කියන එක අපි පැහැදිලිව ම දන්න නිසයි. ඒක අද වෙන කොට මේ මුළු ගම ම දන්නවා. අපිට මේ විදිහෙ හැඟීමකින් කතා කරන්න බැරි යුගයකුත් මේ ඉස්කෝලෙ තිබුණා කියන එක මගෙ මේ ඉස්සරහ ඉන්න කාටත් රහසක් නෙමෙයි. අවපැහැ ගැන්නිලා තිබිච්ච මේ ඉස්කෝලෙ නොයෙකුත් පාට තවරපු ලස්සන චිත්‍රයක් කළේ අපේ මේ ලොකු සර්. ඒ සර් අපෙන් වෙන් වෙලා යන්නෙ මේ චිත්‍රෙට තව තවත් පාට ඕන කරන වෙලාවක. දැන් සර් ඉන්නෙ පාට කරන තැන නොමෙයි මේ ඉස්කෝලෙට විතරක් නෙමෙයි ඉස්කෝල ගොඩකට පාට බෙදන තැන, පාට බෙදන්න පුළුවන් තැන. ලොකු සර් අපිට පාට දෙන්න. අපි අපේ සුමනා මැඩම් ඇතුළු මේ මුළු ගුරු මණ්ඩලේ, මේ ශිෂ්‍ය දුවලා පුතාලා, සමිති තුනේ කට්ටිය වගෙම මුළු ගම ම එකතු වෙලා මේ නාගොල්ලාගම ඉස්කෝලෙ කියන ලස්සන චිත්‍රෙ තව තවත් ලස්සනට පාට කරන්නම්. මම බෞද්ධයෙක් හැටියට මේ ඔක්කොම වෙනුවෙන් අපේ ලොකු සර්ට සම්මා සම්බුදු සරණයි කියලා ප්‍රාර්ථනා කරනවා. සියලු ම දෙනාට බොහොමත් ම ස්තුතියි.”
“සුවඳැති මලක් වැනි මිනිසත් මල් ගොමුවේ
මිනිසකු වෙතිනි හද මල් සුවඳක් හැමුවේ”
මහතුන් අය්යට නෙමෙයි, ශිෂ්‍ය අපි කාගෙත් ආදරණීය මහතුන් මාමාට අපේ අසීමිත ආදරයත් ගෞරවයත් පළ කරලා ඔබ සැම ආමන්ත්‍රණය කරන්න මේ වේදිකාවට කැඳවන්නෙ තවත් සුවිශේෂ චරිතයක්. එතුමියගෙ සුවිශේෂත්වය දවසින් දවස වැඩි උනා මිස කිසි දවසක අඩු උනේ නැහැ. අද ඉඳලා ඒ චරිතය විශේෂයෙන් ශිෂ්‍ය අපටත් අපේ ආදරණීය ආචාර්ය මණ්ඩලයටත් වෙනදාටත් වඩා ආලෝකයක් දිය හැකි, බලපෑමක් කළ හැකි මේ පාසල් පියසේ සුවිශේෂ චරිතය බවට පත් වෙනවා. තව කල් නොයවා මන් කැමතියි ඒ වනස්පතිනිය මේ වේදිකාවට කැඳවන්න.
“අප දුටු විට දි මුව රැඳි වදන යි දරුව
ඇය ඇති තැනදි හැම දුසිරිත් යයි දුරුව
සුමනස අරුත දෙන සුමනා නම දැරුව
කැඳවමු වේදිකාවට දෙටු ගුරු තරුව
ඔබ සැමට ආමන්ත්‍රණය කිරීම සඳහා දැන් අපගේ අපගේ ගෞරවනීය ආරාධනය ලබන්නේ නාගොල්ලාගම මධ්‍ය මහා විද්‍යාලයේ අභිනව විද්‍යාලයාධිපතිනි අධ්‍යාපනපති සුමනා හේරත් සුමැතිසඳිනිය යි.
අනතුරුව වේදිකාවට ප්‍රවිෂ්ට වූයේ සිසු ගුරු දෙගුරු තෙපිරිිසේ මතු නොව මුළු මහත් ගම් පියසේ කොයි කාගේත් ආදරය සහ ගෞරවය දිනා ගැන්මට භාග්‍යවත් වූ ඒ සුමනා හේරත් නමැති දෙටු ගුරු තාරකාව යි.
පහත සඳහන් වන්නේ ඇය කළ අදහස් දැක්වීමෙන් කොටසක් පමණි.
“ප්‍රිය අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂතුමියනි, මේ ලෝකෙ සමහර හිස්තැන් ඇති වෙනවා තව කිසිම දේකින් පුරවන්න බැරි. අපේ ලොකු සර් කියන්නෙ අපිට පුරවන්න බැරි එහෙම හිස්තැනක්. ඒ උනාට මේ ජීවිත කාලෙදි අපට එහෙම හිස්තැන් ඇති වෙන එක වළක්වන්න බැහැ. ඊළඟට ඒක වඩා අර්ථ සම්පන්න විදිහට පුරවයි කියලා අපි හිතන කෙනත් මන් නෙමෙයි ඒකට සුදුසු කියලා කිව්වොත් එහෙම වෙලාවට කාට හරි සිද්ධ වෙනවා ඒ හිස්තැන තමන්ට පුළුවන් විදිහට පුරවන්න. එහෙම නේද රාජරත්නම් මැඩම්, තෙන්නකෝන් සර් ලෝකෙ වැඩ සිද්ධ වෙන්නෙ. හොඳයි අධ්‍යාපන නිලධාරීන්, අපේ දේවනාරායණ සර් ඇතුළු අපේ ආදරණීය ආචාර්ය මණ්ඩලේ වන ඔබෙත් තීරණය ඒකම නං මගේ පෞද්ගලික කැමැත්ත අකැමැත්ත මොකක් උනත් අද ඉඳලා මන් මෙතන විදුහල්පති හැටියට වැඩ කරන්නම්. අපේ ලොකු සර් ආව දවසෙ ඉඳලා කරපු වැඩ තිබුණා. කරන්න සැලසුම් කරපු වැඩ තිබුණා. දැන් ඒ සැලසුම් ක්‍රියාත්මක කිරීමේ අභියෝගයත් අපි ඉස්සරහ තියෙනවා. මට උදව් කරන්න. අපි මේ අහිංසක දරුවන්ගෙ අනාගතය විතරක් නෙමෙයි වර්තමානයත් ලස්සන කරන්න අපට පුළුවන් උපරිම දේ කරමු.
ආචාර්ය ඊ. ඩබ්ලිව්. අදිකාරම්තුමාගෙ අධ්‍යාපන දර්ශනය ගැන ලොකු හැඟීමක් වගේ ම දැකීමක් තිබිච්ච අපේ ලොකු සර් ඒ අදහස් අපිත් එක්ක බෙදා ගත්තා. මේ අද්දැකීම අපේ ආචාර්ය මණ්ඩලේ ගොඩක් දෙනාට තියෙනවා. ඔබට මතක ඇති අපේ ගුරු මණ්ඩලේ රැස්වීමක් දවසෙදි එතුමා අපිට අදිකාරම්තුමාගෙ ආචාර්ය ගෞරවය කියන ලිපියෙන් ඡායාපිටපත් ගහලා අපි අතර බෙදලා දුන්නා. ඒක පිටු පහක ලිපියක්. මන් ඊයෙ රෑත් ඒ ලිපිය කීප සැරයක් කියෙව්වා. මට හිතෙනවා ඒ ලිපියෙ මට වැඩියෙන් ම දැනිච්ච තැනක් අපේ ගුරුවරුන් ශිෂ්‍යයන් වගේම ඒ ගොල්ලන්ගෙ දෙමවුපියොත් ඉන්න තැන කියන්න.
අනතුරුව ඇය විසින් සිදු කරන ලද්දේ එම ලිපියෙන් ගත් පහත සඳහන් උපුටනය සභාගත කිරීම ය.
“ගුරුවරයාගෙන් බලාපොරොත්තු වන්නේ කුඩා දරුවෙකු තමා අතට ගෙන ක්‍රමයෙන් ශිල්ප ශාස්ත්‍ර ඉගෙන ගත්, යහපත අයහපත තේරුම් ගැනීමට සමත්, විමසිලි සහිත බුද්ධියෙන් යුත්, මිනිසෙකු නිපදවීම ය.
යම් හෙයකින් ගුරුවරයා තම වරදින්, තම නොසැලකිලිමත් බවෙන්, ඒ අහිංසක දරුවාගෙන් නරක මිනිසෙකු නිපදවනු ලැබුවහොත් වඩුවා සැදූ නරක භාණ්ඩයක් මෙන් ඔහු ඉවත දැමිය හැකි ද?”
රාජරත්නම් මැඩම්, අද දවසෙ ඉඳලා තවත් අර්ථෙකින් අපට හිටියටත් වැඩිය ලොකු සර් වෙන ලොකු සර්, මගේ ආදරණීය ගුරු සහෘදයනි, මේ අපේ ශිෂ්‍ය දුවලා පුතාලයි ඒ ගොල්ලන්ගෙ ආදරණීය අම්මලයි තාත්තලයි ඉන්න තැන අපි ඒ ගොල්ලන් ඉදිරියේ දෙන්න ඕන ප්‍රතිඥාව තමයි මේ. අපට වැරදුණොත් මුළු සමාජෙට ම වෙන්නෙ මොකක් ද කියන එකයි දැක්වෙන පණිවිඩේ තමයි එදා ඔබතුමා අපිට දුන්නෙ. අපි අද දවසෙ මේ ඔක්කොම දෙනා ඉදිරියෙදි මේ කාරණේ අපේ ගුරු ප්‍රතිඥාව බවට පත් කර ගනිමු. ඒ අනුව අපට බාර දෙන දරුවගෙන් උගත්කමයි මනුස්සකමයි තියෙන මිනිහෙක් හදමු, ගැහැනියක් හදමු.
ඔබ සියලු ම දෙනාට බුදු සරණින් සියලු දෙවි රැකවරණින් යහපත ම වෙන්න කියන ප්‍රාර්ථනාව ඇතුව මන් මගේ කතාව අවසාන කරනවා.”
“ආදරණීය අපගේ පැනසර නියමුවරියට අපේ ගරු විදුහල්පතිතුමියට අපගේ අපරිමිත ගෞරවයත් අසීමිත ආදරයත් පළ කරලා ඔබතුමියගෙ ඒ හෘදයංගම ප්‍රාර්ථනාව වගෙම ගුරු ප්‍රතිඥාව ඇත්තක් ම කරන්නට උගත්කමයි මනුස්සකමයි ඇති අය බවට අපි පත්වෙනවා මයි කියන ශිෂ්‍ය ප්‍රතිඥාව අපේ සමස්ත ශිෂ්‍ය ප්‍රජාව වෙනුවෙන් ඔබ සැම හමුවේ මේ මොහොතේ තබනවා.
දැන් ඊළඟට තියෙන්නෙ මේ කෘතෝපහාරෝත්සවයේ මූල හේතුකාරකය වන නාලක දේවනාරායණ දෙටු ගුරු පියසඳුට ඔබ අප සියලු දෙනා විසින් ම සංකේතානුසාරයෙන් හද උවසර පිදීම යි. ගරු සුරේශා රාජරත්නම් මැතිනියනි, අභිනව කොට්ඨාස අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂතුමනි, ගරු විදුහල්පතිතුමියනි, එනු මැනවි වේදිකාවට.
ඒ වූකලී අවංක වූත් අව්‍යාජ වූත් මිනිසකු විෂයයෙහි අපමණ හද මල් පිදෙන ඉසොඳුරු හෝරා අර්ධයක් විය. එහි සමාරම්භය සලකුණු කරමින් හිටපු අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂතුමිය උපහාර සංකේතයක් සිය කීර්තිමත් ආදිඡාත්‍ර නාලක දේවනාරායණයන් වෙත පිරිනැමුවා ය. ඔහු එය බැතිබර හදින් සිය දෝතට ගත්තේ තමන්ගේ ආදි ගුරු මවුන් පා නමැදීමෙන් පසුව ය. දෙවනු ව විදුහල්පතිතුමිය සිය උවසර පුද කළ අතර තෙවනු ව පැමිණියේ සමස්ත ආචාර්ය මණ්ඩලය වෙනුවෙන් වන හෘදයෝපහාර පූජනය යි. ඒ සඳහා සමස්ත ආචාර්යවරුන් සිය නියෝජනය සඳහා තෝරාගෙන තිබුණේ අතුල ආචාර්යවරයා ය. ආචාර්ය මණ්ඩලයේ දඩබ්බරයා ලෙස ප්‍රචලිත අතුල පළමු ව ඉමහත් ගෞරවයෙන් සංකේතනීය ගුරූපහාරය වචනයේ පරිසමාප්තාර්ථයෙන් ම ඔවුනට ප්‍රධානියා වූ දේවනාරායණයනට පුද කෙළේ ය. අනතුරුව දේවනාරායණ මහතා කෙළේ ඒ උවසර තිලිණය නිවේදක යෞවනයා අතට දී සිය දෑතින් අතුලගේ දෑත් අල්ලා ගැනීම ය. සිය ජීවිතයේ තීරණාත්මක අවස්ථාවල දී බලධාරීන් හමුවේ වුව හිස නොනැමූ මේ උත්තුංග මිනිසා දෙස මොහොතක් බලා සිටි ‘ගුරු දඩබ්බරයා’ අනතුරුව ගුණයට මිස බලයට නොනැමෙන තම සිරස සහ කශේරුකාව නමා, තමා ඉදිරියේ සිටින ඒ සුපහන් මානවයාට සිය ප්‍රණිපතනය පුද කෙළේ ය. වේදිකාවෙන් බැස යන මොහොතේ සිය තෙත දෑස් නොපෙන්වන්නට හේ අසාර්ථක වෑයමක යෙදුණේ නමුදු එය මුළු සභාවට ම ඔහුගේ තෙත් බව ප්‍රකාශයට පත් වූ සංවේදනීය මොහොතක් විය.
අනතුරුව යළිත් අසන්නට ලැබුණේ නිවේදක යෞවනයාගේ ඒ සුගැඹුරු කටහඬ යි.
“ආදරණීය අතුල, සර් අපේ දයාබර ගුරු මවුපියවරුන් නියෝජනය කරමින් ඔබතුමා පළ කෙළේ යම් හැඟීමක් ද ඒ හැඟීම ම තමයි මේ මොහොතේ ශිෂ්‍යයන් වන අප තුළත් තිබෙන්නේ. දැන් මේ අවකාශය වෙන් වන්නේ අත්‍යාදරණීය සුවිශිෂ්ට පුරුෂරත්නයක සුවිසල් සෙවන එක්වන් ව ලැබීමට භාග්‍යවන්ත වූ මගේ සහෝදර ශිෂ්‍ය ප්‍රජාවට යි. අපේ මුළු ශිෂ්‍ය ප්‍රජාව වේදිකාවට පැමිණ ගුරු උවසර දක්වන්නට ගියොත් නම් ඊට අද දවස වත් ප්‍රමාණවත් වන්නේ නැහැ. ඒ නිසා මේ වැඩ සටහනේ සංවිධායක මණ්ඩලය තීරණය කළා සියලු ම ශිෂ්‍යයන්ගේ ආදර ගෞරවය සංකේතවත් කරමින් ඒ හෘදය පූජන කරන්නට අවස්ථා තුනක් වෙන් කරන්නට. ඒ අනුව අප පාසලේ හයේ පන්තියේ සිට නවයේ පන්තිය දක්වා වන පන්තිවල සිටින අපේ ආදරණීය නංගිලා මල්ලිලාට ඉන් පළමු අවස්ථාව හිමි කර දෙන්නට කැමතියි. ඒ අනුව ඔවුන්ගේ යහළු යෙහෙළියන් විසින් ම තෝරා ගන්නා ලද සිසු කුමරුට සහ සිසු කුමරියට යි මේ ඇරයුම. එන්න සවිත් සඳපහන් පුංචි සොහොයුර, අපේ පුංචි සොහොයුරී සවැසි සදම්සා සමග.”
ඒ මොහොතේ කාටත් පළමු ව දක්නට ලැබුණේ වැවක ආකෘතියට තනන ලද වට්ටියක අලංකාරවත් ලෙස තබන ලද නෙළුම් මලින් ගුරු පුද දෙන කුඩා දැරියකි. අනතුරුව සිසු ලියමන් හා හා සිසු සිතුවම් රැසක් බහාලන ලද එබඳු ම වට්ටියක් කුඩා ගිෂ්‍යයා විසින් එගුරු පියසඳුන් වෙත පිළිගන්වන්නට යෙදිණි.
“ආදරණීය දෙටු ගුරු පියාණෙනි, අපේ පාසලේ අපේ මේ පුංචි නංගිලා මල්ලිලා ලොකු සර් දකින විදිහ මුළු පාසලට ම අදාළ යි. ඔව් ලොකු සර්, ඔබතුමා අප්‍රමාණ නෙළුම් පූදන වැවක්. තවත් විදිහකට කියනවනං මේ නංගියි මල්ලියි දෙන්නා සර් අතට දුන්නෙ සර්ම වගා කරපු අස්වැන්න. එක වට්ටියක සුදු නෙළුම්, රතු නෙළුම් පිරිලා තියෙනවා වගේ අනික් වට්ටිය පිරිලා තියෙන්නෙ ඒ නෙළුම් තමන්ගෙ මහවැව ලොකු සර් ව දැක්ක විදිහ පිළිබිඹු වන කවි රචනා චිත්‍රවලින්.
දැන් ඉඩ දෙමු. අපේ 10, 11 පන්ති නියෝජනය කරන අපේ ආදරණීය නංගිලා මල්ලිලාට. උසස් පෙළ අය්යලා අක්කලා වන අපටත් ඒ ගොල්ලන්ගෙ පන්ති පළාතට එන්න නොදී ඉස්කෝලෙ ඇරුණට පස්සෙ දවස් තුනක් ම හවස් වරුවල ඒ ගොල්ලන්ගෙ තෑගි හැදුවෙ. අපිට පෙන්නුවෙ නැති උනාට අපි දන්නවා නංගි මල්ලි, ඔය ඔයගොල්ල ම නිර්මාණය කරපු ලස්සන ම ලස්සන කූඩෙ පිරිලා තියෙන්නෙ මොනවායින් ද කියන එක. ඔව් ලොකු සර් ඒවයේ තියෙන්නෙත් සර් ගැන ඒ ගොල්ල ලියපු කවි රචනා වගෙම ඇඳපු චිත්‍ර තමයි. 10 බී පන්තියෙ අපේ සදසි විමන්ගා නංගි බොහොම ලොකු හැඟීමකින් එක අතකින් නෙමෙයි අත් දෙකෙන් ම අල්ලගෙන ඉන්නෙ, ඒ ස්නේහයේ කූඩය යි. ඒ වගෙම මේ අය තවත් විශේෂ වැඩක් කළා. ඒක ලොකු වැඩක්. හරි වැඩක්. හරිම ලස්සන වැඩක්. අපේ ඉස්කෝලෙ එහෙම වැඩක් කරන්න පුළුවන් උපරිම දක්ෂයා ඉන්නෙ උසස් පෙළ පන්තිවල නෙමෙයි 11 ඒ පන්තියෙ කියන එක මේ මුළු ඉස්කෝලෙ ම දන්නවා. ඔව් සර් අපේ ඉස්කෝලෙ හොඳම චිත්‍ර ශිල්පියා එයාගෙ වගෙම එයාගෙ මිතුරු මිතුරියන්ගෙ හිත්වල ලොකු සර්ට තියෙන ආදරය ගෞරවය එක තැනකට අරගෙන අපේ ලොකු සර්ගෙ උඩු කය චිත්‍රයක් නිර්මාණය කරලා. අනාගත මහ සමාජයට නාගොල්ලාගමින් පිදෙන මහා චිත්‍රශිල්පියාණෙනි, සදිල විකසිත කනිටු සොහොයුරාණෙනි, මේ එසිතුවම පුදන්නට වෙලාව යි.”
එයිනික්බිති උදාවූයේ උසස් පෙළ පන්ති ද්වයේ ශිෂ්‍ය ප්‍රජාවේ හද උවසර පිදුම යි.
“සභාසදීය සහෘදය පර්ෂදය දැන් මොහොතක් මගේ පරපුරටත් ඉඩ දෙන්න. උසස් පෙළ පන්ති දෙකේ අපි කවුරුත් එකට එක්වෙලා කරපු වැඩක් මේක. ලොකු සර්ට මතක ද සර් මෙහෙට එන කාලෙ කියන්නෙ අපි හිටියෙ 11 පන්තියෙ. 11 ඒ 11 බී කියලා පන්ති දෙකක් තිබුණා. ඒ පන්ති දෙක තමයි අද වෙන කොට 12 ඒ 12 බී වෙලා තියෙන්නෙ. ඒ අපේ පන්ති දෙක එකිනෙකාට විරුද්ධ ව යුද්ධ ප්‍රකාශ කර ගත්ත කාලෙ. ඒ කාලෙ 11 ඒ පන්තියෙ අය හිතන් හිටියෙ අපි තමයි දැනුමින් වැඩි අය ඒ වගෙම විනයෙන් පිරිච්ච අය කියලා. සභාව වරදවා තේරුම් ගන්න එපා මන් මේ කියන්නෙ ඒ කාලෙ ගැන. ඒ වගෙම ඒ කාලෙ අපි හිතන් හිටියෙ ඒ පන්තියෙ ඉන්නෙ බයගුල්ලො, අපි තමයි වැඩ්ඩො කියලා. ඒත් ඇත්තම කියනවනං ඒ කාලෙ අපි වැඩ්ඩො උනේ පොතපතේ වැඩවලින්නං නෙමෙයි චණ්ඩිකමින්.
ලොකු සර් තමයි මෙහෙට ඇවිල්ලා අපේ හිත්වලින් ඒ ආකල්ප වෙනස් කළේ. සර් ඒක කළේ එක පාරට නොවේ. ටිකෙන් ටික. සර් තමයි අපට කියලා දුන්නෙ ඒ බී කියන්නෙ ඉංග්‍රීසි හෝඩියෙ අකුරු දෙකක් මිස උස්පහත්කම් මනින මිනුම් දණ්ඩක් නොවන බව. ඊළඟට සර් තමයි අපට කියලා දුන්නෙ අපි එක එක්කෙනා ලෝකෙට උපදින්නෙ එක එක දක්ෂකම් ඇතුව ය කියන කාරණේ. ඒ වගෙම සර් අපි දෙගොල්ලන්ට ම කියලා දුන්නා විෂය දක්ෂතා වගෙම විෂය පරිබාහිර දක්ෂතා අපි අගය කරන්න ඕනෙ කියන කාරණාව. අපේ වැරදි නිසා අපේ මගෝඩිකන් නිසා අපේ ඇතැම් ගුරු අම්මලා, ගුරු පියවරු අපිව ප්‍රතික්ෂේප කරපු යුගයක් තිබුණා. ඉස්සෙල්ලා කිව්වා වගේ ඔන්න ඔය යුගේනෙ සර් මේ ඉස්කෝලෙට ආවෙ. සර් තමයි ඒ ප්‍රතික්ෂේප වෙච්ච පන්තියට සිංහල උගන්නන්න ආවෙ. අපේ තෙන්නකෝන් සර්රුත් වෙනසක් නොකර අපිට ඉතිහාසෙ උගන්නන්න ආවා. හැබැයි දැන් නං ඒ මගෝඩි පන්තිය නැහැ. ඒ වගෙම දුටුගැමුණු - එළාර යුද්දෙත් නෑ. ආයි වෙන මොකුත් ඕනෙ නෑ අපේ ආදරණීය ගුරු අම්මා අයිරාංගනී මැඩම් මීට මොහොතකට කලින් දුන්න සහතිකේ ම ඇති අපට ජීවිතේට ම.
දැන් 12 ඒ 12 බී කියන්නෙ පන්ති දෙකකට නෙමෙයි එක පන්තියකට. අපි වෙන වෙන ම පන්ති දෙකක ඉන්නව තමයි. ඒ උනාට දැන් අපි එක පන්තියෙ. සර් අපි දෙගොල්ල සර් වෙනුවෙන් එකට එකතු වෙලා අද දවසෙ කරන වැඩ දෙකෙන් පළවෙනි වැඩේ තමයි මේ. මන් දෙවෙනි වැඩේ ගැන කියන්නෙ මේ වැඩ සටහන අන්තිමට යි. අපේ පළවෙනි වැඩේ හැටියට අපි කළේ සර් වෙනුවෙන් අපට තේරෙන විදිහට ශාස්ත්‍රීය වගෙම කලා සඟරාවක්. ගඟුල් සර්, රේණු මිස්, නදී මිස්, මිහිදිනී මිස් පසුබිමේ ඉඳගෙන අපට උදව් කළා. අපි තීරණය කළා මේ සඟරාවට සංස්කාරකවරයෙකුයි සංස්කාරකවරියකුයි පත් කරගෙන අනිත් අය ඒ දෙන්නට උදව් කරමින් වැඩ කරන්න. අපේ 12 බී පන්තියෙ ඉතිහාසඥයා සවිරු රත්නායක සංස්කාරක ධුරයකට සුදුසු යි කියන යෝජනාව ගෙනාවෙ 12 ඒ පන්තියෙ සහෝදර සහෝදරියො. ඒ වගෙම රචනා ලියලා සමස්ත ලංකා මට්ටමින් දස්කම් පෙන්නපු 12 ඒ පන්තියෙ මිහිරි කල්පනා සහෝදරිය තමයි අනික් සංස්කාරක වෙන්න ඕන කියන යෝජනාව ගෙනාවෙ අපේ පන්තියෙ ඒ කියන්නෙ 12 බී එකේ සහෝදර සහෝදරියො. මේවා කොච්චර ලස්සන දේවල් ද? වෙන් වෙලා ඇර ගන්න එක නෙමෙයි එක් වෙලා එකම අරමුණකට වෙර ගන්න එකයි අපි කරන්න ඕනෙ කියන පාඩම අපට කියලා දුන්නෙත් මේ ලොකු සර් ම තමයි. තව කාල වෙලාව ගන්නෙ නැතුව මන් මේ සඟරාවෙ තියෙන එකම එක ප්‍රකාශයක් විතරක් උපුටලා දක්වලා සඟරා පූජනයට ඉඩ සලසන්නම්.”
“අඳුරට ඉඩ නොදෙන හිරු දුටු විට දි නුබ
සඳ සිසිලසින් උතුරන විට දි හද ගැබ
වියලුණු පොළොව පිබිදෙන විට දි වැසි ලැබ
අමතක කළ හැකි ද වැසි පොද සදිසි ඔබ”
මහරු හිරු මඬල, සොඳුරු ගුරු තරුව නාලක දේවනාරායණ අභිප්‍රශංසා ලේඛනාවලී ගුරු වැසි පොද එතුමන්ගේ සුරතට පිළිගැන්වීම සඳහා අපගේ හෘදයාරාධනා ලබන්නේ එහි සංස්කාරකවරුන් වන සවිරු පසන් රත්නායක සොහොයුරා සහ මිහිරි කල්පනා හේරත් සොහොයුරිය යි.
දේවනාරායණ මහතා ඒ පිළිගනිද්දී රාජරත්නම් මහත්මිය, විදුහල්පතිතුමිය මතු නොව මුළු මහත් සභාසදීයෝ සිය අසුන්වලින් නැගිට ඊට සිය ගෞරවාදරය පුද කළහ.
“දැන් අපි මේ ගත කළ වෙලාව හඳුන්වන්න සුදුසු වචනෙ මොකක් ද? අපේ ගඟුල් සර් කලාතුරෙකින් එළඹෙන අර්ථසම්පන්න අවස්ථා සර්ගෙ වචනයෙන් කියනවනං සුසංසිද්ධි හඳුන්වන්නෙ අනිර්වචනීය සුවර්ණ සුයාම කියල යි. ඔව් මේක අපිට වචනවලින් විස්තර කරන්න බැරි සුදුසු ම වර්ණවලින් පාට වැටිච්ච ලස්සන ම වෙලාවක් සුයාමයක් ම තමයි. ඒ වගෙම මේ වගෙ වෙලාවක් හඳුන්වන්න පුළුවන් ඉංග්‍රීසි වචන තුනක් අපි අපේ මිහිදිනී මිස්ගෙන් අපි ඉගෙන ගෙන තියෙනවා. ඒ වචන තුන පාවිච්චි කරලා අපට මේක පදිඑ මබාසබේබ්ඉකැ චර්සිඅදරඑහ පදපැබඑ එකක් කියලා කියන්න පුළුවන්. අපි ඒක ලස්සන සිංහලට හැරෙව්වොත් සුනිවර්චනීය ප්‍රශංසනීය මුහුර්තයක් කියන්නට පුළුවන්. ඒ සුයාමයට අපි හිතුවට වඩා වෙලාවක් ගියා තමයි. මේ ජීවිතයේ සමහර දේවල් තියෙනවා අපිට සම්මත කාලයෙන් පාලනය කරන්න බැරි. මේ අවස්ථාවත් එහෙම එකක්.
අපේ න්‍යාය පත්‍රයට අනුව අපට තව තියෙන්නෙ තව වැඩ තුනක් විතරයි. දැන් ඊළඟට තියෙන්නෙ මේ න්‍යාය පත්‍රයේ ඇතුළත් වන සුවිශේෂ අංගය කියලා අපට කියන්න පුළුවන්. සදාදරණීය විදුහල්පතිතුමනි, අභිනව කොට්ඨාස අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂතුමනි,
නිශ්චල වැව දකිමු එහි ගැඹුර ද දකිමු
සුන්දර සඳ දකිමු, එහි සිසිලස විඳිමු
පිවිතුරු උල්පතක රුව ගුණ ගැන සිතමු
හද උල්පතින් ගඟ පැහැදිලි ලෙස දකිමු
මේ හෘදයසංවේදී මොහොත ඒ නිසල වැවට යි, ඒ සොඳුරු සඳට යි, මහරු උල්පතට යි, ගලා යන ගඟට යි.
ඔව් මේ දර්ශනපති නාලක දේවනාරායණ ගුරු පිය සඳුන් ඔබ අප අමතන හෘදයහාරී සුවර්ණ සුයාමය යි.
වේදිකාවට සපැමිණි ඒ උත්තුංග මිනිසා මොහොතක් නිහඬ ව තමන් වෙත මේ සා ආදරයක් මේ සා ගරුත්වයක් පුද කරන සභාසදීයයන් දෙස බලා සිටියේ ය. අනතුරුව සිය හඬ අවදි කෙළේ ය.
“මේ වන තෙක් අපගේ මහව කොට්ඨාස අධ්‍යාපන අධ්‍යක්ෂවරිය වශයෙන් සුමහඟු සේවා සම්ප්‍රදානය කළ ආචාර්ය සුරේශා රාජරත්නම් මගේ සදාදරණීය ගුරු මවුතුමියනි, නියෝජ්‍ය විදුහල්පතිනිය වශයෙන් පමණක් නොව නිබඳ මට කලණ මිතුරියක වෙමින් අප්‍රමාණ සහායක් ලබාදුන් අද දින ඔබ සියලු දෙනාගේ භාග්‍යවන්තභාවයේ ජීවමාන සංකේතය බවට පත් වෙමින් අප විදුහලේ අභිනව විදුහල්පතිනිය වශයෙන් වැඩ බාර ගන්නා අධයාපනපති සුමනා හේරත් මහත්මියනි, හඳුනාගත් දවසේ පටන් පාසලේ කටයුතුවල දී පමණක් නොව ජීවිතයේ නොයෙක් අවස්ථාවලදීත් මට මාර්ගෝපදේශකයකු වූ නියෝජ්‍ය විදුහල්පති ලාල් තෙන්නකෝන් සහෘදයාණෙනි, මේ පාසල අධ්‍යාපනික වශයෙන් මතු නොව ආධ්‍යාත්මික වශයෙන් ද ඔසොවා තැබීම පිළිබඳ වන මාහැඟි මෙහෙවරෙහි ලා වැඩිම වැඩ කොටස නොපිරිහෙළා ඉටු කළ හිතවන්ත, ගුණවන්ත මගේ ආදරණීය ගුරු සහෘදයනි, පාසලකට අත්‍යවශ්‍ය ම වන වටිනා සේවයක් හදවතින් ම ඉටු කළ අනධ්‍යයන කාර්ය මණ්ඩලයේ දයාබර මිතුරනි, මිතුරියනි, මේ පාසලේ අභිවෘද්ධිය සිය ජීවිතයේ කටයුතු අතර ප්‍රමුඛ කාර්යයක් බවට පත් කොට ගත් පාසල් සංවර්ධන සමිතිය සහ ආදිශිෂ්‍ය සංගමය නියෝජනය කරන දයාබර හිතවතුනි, හිතවතියනි, සිය දරුවන්ගේ දෑස් පෑදීමේ ලා වන සුවිසල් මෙහෙවර අප ඉත සිතින් ඉටු කරනු ඇතැයි යන සුවිසල් හැඟුමින් සිය දූ දරුවන් අප පාසලට බාර දුන් අප හිතවත් ආදරණීය දෙමවුපියනි, අප පාසලේ පමණක් නොව මුළුමහත් දේශයේ ම ජීවනාලිය වන මගේ සදාදරණීය සිසු දූ පුතුනි,
මට කියන්න තියෙන්නෙ විදුහල්පති හැටියට මන් මට පුළුවන් දේ කළා. ඔබ මේ දක්වන මහා ආදරයෙන් මහා ගෞරවයෙන් හෙළි වෙන්නෙ ඒක. ඒක තමයි කෙනෙකුට ලැබෙන ලොකු ම තිලිණ වෙන්නෙත්. අද මන් යන්නෙ වචනයේ පරිසමාප්ත අර්ථයෙන් ම අම්මා කෙනෙක් වන උතුම් අව්‍යාජ ගැහැනියක් ඔබේ ඉස්කෝලෙ - මගේ ඉස්කෝලෙ විදුහල්පති පුටුවට ආ වාසනාවන්ත මොහොතක. ඒ වගෙම මේ දෙමවුපියන් වන ඔබට වගෙම මට ගොඩක් සන්තෝස වෙන්න පුළුවන් තවත් විශේෂ කාරණාවක් තියෙනවා. ඒ තමයි මන් මෙහෙන් ගියාට මාත් එක්ක වැඩ කරපු මේ විශිෂ්ට ගුරු මණ්ඩලය ඔබත් එක්ක ඉන්නව කියන එක. මේ ගුරු මණ්ඩලය කියන්නෙ මහා ශක්තියකට. මේ එක එක්කෙනාගෙ ශක්තීන් විවිධ යි. ඒ විවිධ ශක්තීන් එකතු උනාම හැදෙන ශක්තියේ බලය අපරිමිත යි. මන් ඒක දැක්කා, මන් ඒක වින්දා. මන් දන්නවා ඒ අප්‍රමාණ ශක්තිය මටත් වඩා හොඳට අපේ සුමනා මැතිනියට භාවිතයට ගන්න පුළුවන් කාරණේ. ඇයගේ ජීවිතයේ මන් දැකපු එක් විශේෂයක් තමයි ඇයට තරහකාරයො, තරහකාරියො නොමැති වීම. එතුමිය එක්ක කෙනෙක් මොකක් හරි හේතුවක් හදාගෙන තරහ උනත් ඒ කෙනාට ඒක පවත්ත ගෙන යන්න බැහැ. මොකද මෙතුමිය ඒ අයත් එක්ක තරහ නැති නිසා.
මන් ඇවිල්ල මාසයක් දෙකක් යනකන් කළේ අපේ ආචාර්ය මණ්ඩලය හඳුනා ගන්න උත්සාහ දරන එක. මන් මගේ සහෝදර ගුරු මණ්ඩලේ හැම කෙනාගෙන් ම දෙයක් ඉගෙන ගත්තා. භෞතික වශයෙන් මාත් එක්ක වැඩියෙන් ම ගැටිච්ච කෙනෙක් තමයි අපේ මේ ජ්‍යෙෂ්ඨ ගුරු සහෝදරිය අයිරාංගනී සිල්වා මැතිනිය. හැබැයි පස්සෙ කාලෙක ආධ්‍යාත්මික ව තමන් නිවැරදි යි කියලා හිතාගෙන ඉන්න දේ වෙනුවෙන් කොන්දේසි විරහිත ව පෙනී ඉන්න ඕනෙ කියන පාඩම මන් ඉගෙන ගත්තෙ එතුමියගෙන්. මම නිර්මාංසික ජීවිතයක් ගත කරන චරිතයක් උනාට ඒ වෙනුවෙන් ප්‍රබල ව පෙනී හිටින චරිතයක් උනේ නැහැ. හැබැයි මේ කාරණේ දී සිල්වා මැතිනිය හිටියෙ මට වඩා වෙනස් තැනක. ඇය තමන්ගෙම දරුවෙක් උනත් තමන් දරපු නිවැරදි මතයට විරුද්ධ ව නම් වැඩ කළේ ඒ දරුවා අතහැරලා තමන් දරන මතය වෙනුවෙන් අඛණ්ඩ ව පෙනී සිටියා. ඒක මන් මෙහෙම ප්‍රසිද්ධියෙ ම කිව්වෙ ඒක මේ මුළු ගම ම දන්න කාරණයක් නිස යි.
තෙන්නකෝන් සර් කියන්නෙ අපි කාටත් ජීවිතය ගැන අපි නොදන්න පාඩම් කියලා දෙන පොතක්. සර් මට හෙට දවසෙත් ඒ පොත ඕනෙ. වැලිකල මැඩම්, නදී, රේණු, ගයා, චතූ, නිලූ, සඳමිණි මේ තරුණ වැඩිහිටි හැම ටීච කෙනෙක්ගෙන් ම මම ජීවිතයට දේවල් එකතු කරගෙන තියෙනවා. ඒ වගෙම මේ ගුණවර්ධන සර්, සමරසිංහ සර්, රත්නායක සර්, චිත්‍ර සර් වගෙ වැඩිහිටි ගුරු චරිත විතරක් නෙමෙයි අතුල, අමිල,සමරසිරි වගේ තරුණ ගුරුවරුන්ගෙනුත් මන් ගොඩක් දේවල් දේවල් ජීවිතයට එකතු කරගෙන තියෙනවා. ඒ වගෙම මේ ඉස්කෝලෙ ඉන්න තරුණම ගුරු මණ්ඩලේ නියෝජනය කරන ගඟුලු යි මිහිදිනි යි දෙන්නා තමයි මගෙ සාහිත්‍ය ගුරුවරු.
සුරේඛා මැඩම්, ඔව් ඒක තමයි අපි ගන්කන්දෙ සෙන්ට්‍රල් එකේ දි රාජරත්නම් මැඩම්ට ආදරෙන් ආමන්ත්‍රණය කරපු විදිහ. මේ ඕනෑම චරිතයකින් ජීවිතයට ගන්න දේවල්, ඉගෙන ගන්න පාඩම් තියෙනවා කියන පාඩම අපිට ඔබතුමිය කියලා දුන්නෙ අපි උසස් පෙළ පන්තියෙ ඉන්න කොට. අපිට භූගෝල විද්‍යාව උගන්නන්න ආපු ඔබතුමිය තමයි අපට කියලා දුන්නෙ ලෝකයේ භූ විෂමතාව කියලා එකක් තිබුණට මානව විෂමතා කියලා දෙයක් නැති බව. මානවයන් අතර වෙනස්කම් තිබුණට විෂමතා තියෙන්න බැහැ කියන එක ඔබතුමිය ඉගැන්නුවා. ජාති, ආගම්, කුලවලට විතරක් නෙමෙයි උගත්, නූගත්, දුප්පත්, පෝසත් විදිහටත් මිනිස්සු වර්ග කරන එක වැරදියි කියන පාඩම මගේ හිතේ තහවුරු වෙන්න බලපෑවෙ මැඩම් එදා කරපු ඒ පාඩම තමයි. නාගොල්ලාගම ඉස්කෝලෙ කියන්නෙ මන් ඒ පාඩම අත්හදා බලපු එක ඉස්කෝලයක්. දැන් මට කොට්ඨාස අධ්‍යක්ෂ විදිහට අපේ මැඩම්ගෙ පාඩම තවත් ඉස්කෝල ගණනාවක කරගෙන යන්න නිල වශයෙන් ම බලය ලැබිලා තියෙනවා.
මේ ගුරුවරු හැම කෙනා ගැනම මට වෙන වෙන ම කියන්න දේවල් ඔක්කොම කියන්න ගියොත් අද හවස් වෙනකන් කළත් ඒ වැඩේ ඉවර කරන්න බැරි වේවි. ඒක නිසා මන් ඒ කාරණේ මෙතනින් නවත්තන්නම්.
මීට පොඩ්ඩකට ඉස්සෙල්ලා මගෙ දරුවන්ගෙ අත්වලින් තමන්ගෙ තියෙන ආදරණිය හැඟීමත් එකතු කරලා මට දුන්න ඒ හද තිලිණ ඔක්කොට ම බොහොම පින් කියන වචනෙ තමයි මට මේ දරුවන්ට කියන්න තියෙන්නෙ.
ජීවිතවල තියෙන දුෂ්කරතා, ආර්ථික අපහසුතා අඳුනන්නෙ මේ සමාජෙ ජීවත් වෙන වැඩිහිටියො මිසක් ළමයි නෙමෙයි. අන්න ඒ හින්ද ම මගෙ මේ ආදරණීය ආචාර්ය මණ්ඩලය, ආදි ශිෂ්‍ය සංගමය, පාසල් සංවර්ධන සමිතිය එකතු වෙලා සමිති සංගම් මට්ටමකින් නෙමෙයි තමන්ගෙ පුද්ගල මට්ටමෙන් අද දවසෙ මගෙ පෞද්ගලික පරිහරණය සඳහා මූල්‍යමය පරිත්‍යාගයක් කරන්නත් තීරණය කරලා තිබුණා. ඒ අදහස ගැන කියලා මගෙ කැමැත්ත ගන්න ආපු ඒ නියෝජිත කණ්ඩායමෙන් මන් එක දෙයක් ඉල්ලා හිටියා. ඒක මට නෙමෙයි මේ සභාවෙදි අපේ අලුත් විදුහල්පතිතුමිය අතට දෙන්න අපේ අබලන් වෙලා තියෙන ගොඩනැගිල්ල වෙනුවට වැඩි පන්ති කාමර ගණනාවක් ඇතුව අලුතින් හදන්න යන තෙමහල් ගොඩනැගිල්ලෙ කටයුතු සඳහා කියලා. අන්තිමට ඒ යෝජනාවට තමන්ගෙ එකගතාව පළ කරපු ඒ ඔක්කොටම මගෙ හදවතේ ගැඹුරු ම තැනින් ස්තුති කරන්න, පින් දෙන්න මන් මේක අවස්ථාව කරගන්නවා.
ඒ වගෙම තමන්ගෙ ඉස්කෝලෙ වැඩ ගැන අවදියෙන් ඉන්න ආදි ශිෂ්‍යයො ඉන්නවා කියන එක ඔප්පු වෙන තවත් වැඩක් ඊයෙ හවස සිද්ද උනා. තරුණ ව්‍යාපාරිකයෙක් ඊයෙ හවස ආවා මාව හම්බ වෙන්න. එයා මේකෙ ආදි ශිෂ්‍යයෙක්. හයේ පන්තියෙ ඉඳලා සාමාන්‍ය පෙළ දක්වා ඉගෙන ගෙන තියෙන්නෙ මේ ඉස්කෝලෙ. සර් මන් හෙට මාස තුනකට විදේශගත වෙනවා. මට මගෙ ඉස්කෝලෙට පරිත්‍යාගයක් කරන්න ඕනෙ. මන් දන්නවා සර් අද විතරයි මේ ඉස්කෝලෙ ඉන්නෙ කියන එකත්. සර්ට පොඩි හරි වෙලාවක් තියෙනවනං සර්ට පුළුවන් ද පොඩ්ඩක් කතා කර ඉස්කෝලෙ චුට්ටක් ඇවිදින්න යන්න මාත් එක්ක එන්න කියලා බොහොම ලොකු හැඟීමකින් කිව්වා. අපි ටිකක් ඇවිද්දා. එයා කඩා වැටෙන්න යන අපේ අබලන් ගොඩනැගිල්ල ළඟ නතර උනා. එයාට කියවුණේ අනේ සර් මේ අපේ පන්තිය තිබිච්ච ගොඩනැගිල්ලනෙ කියල යි. ඊට පස්සෙ එයා මාත් එක්කම කාර්යාලෙට ආවා වචනයක්වත් කතා නොකර. මගෙ ඉස්සරහම ඉඳලා චෙක් එකක් ලියලා ඒක අත් දෙකෙන්ම මගෙ අතට දුන්නා මේ ගොඩනැගිල්ල ප්‍රතිසංස්කරණය කරනවනං ඒකට හරි අලුත් ගොඩනැගිල්ලක් හදනවනං ඒකට හරි ගන්න කියලා. මගේ සහෘදයන් මට දෙන්න හදපු මූල්‍ය පරිත්‍යාගය ඒ අය විදුහල්පතිතුමිය අතට දෙන වෙලාවෙම මන් කැමතියි අර චෙක්පතත් එතුමිය අතට දෙන්න අලුත් ගොඩනැගිල්ලේ කටයුතු සඳහා.
මේක තාවකාලික සමු ගැනීමක් විතර යි. මගෙ ජීවිතය හා බැඳිච්චි සොඳුරු සංසිද්ධි රාශියක් තියෙන මේ ඉස්කෝලෙට රාජකාරි වශයෙන් පැමිණීමට අමතර ව මට ඉඩකඩ ලැබෙන වෙන වෙලාවන්වලටත් එනවා ය කියන ප්‍රතිඥාව දෙමින් මන් මගේ කතාව අවසන් කරනවා.
මා වෙනුවෙන් කළ - කරන මේ සියලු ම දේවලට මගේ ස්තුතියත් ආදරයත් පළ කරන්න මෙය ම අවස්ථාව කරගන්නවා.
ඔබ සියලු දෙනාගේ යහපත් ප්‍රාර්ථනා සමෘද්ධ වේවා!”
“‘දෙනු මිස ඔබෙන් කිසිවක් මම නොගන්නෙමි’
යන දවසෙදිත් දෙන පාඩම උගන්නෙමි
ගුරු පියසඳුනි, ඔබෙ හදවත හැඳින්නෙමි
අප හැම දෙනා වෙනුවෙන් පා වඳින්නෙමි”
මුළු සභාසදය වෙනුවෙන් එඋතුම් මානවයා විෂයයෙහි එසේ හදපිදුම සිදු කළ අනුපම යෞවනයා අනතුරුව අවස්ථාව සලසා දුන්නේ න්‍යාය පත්‍රයේ අවසන් අංගයට පූර්වයෙන් යොදා තිබූ ස්තුති පූජනයට යි.
සාහිත ගඟෙහි බටහිර ඉවුරට පීනූ
එනමුදු හෙළ බසින් වුව හඬවන සීනු
මිතුරනි, උපරිමෙන් අත්පොළසන ගේනු
දැන් මුළු සබාව ම ගුරු මවට යි රේණු
අප සියලු දෙනා වෙනුවෙන් ස්තුති සංකථනය සිදු කිරීම සඳහා දැන් සබා ගැබට අවතීර්ණ වන්නේ ඉංග්‍රීසි විෂය ඒකකයේ අංශප්‍රධාන රේණු රශ්මිකා වීරසිංහ අපේ සදාදරණීය ගුරු මාතාව යි.
“හුදු අධ්‍යාපන නිලධාරිනියක වශයෙන් නොව මානවවාදී ස්ත්‍රීරත්නයක් ලෙස අපේ ජීවිතවලට සමීප වූ දයාබර ආචාර්ය සුරේශා රාජරත්නම් මැතිනියනි, එදා මෙන් අදත් අද මෙන් හෙටත් අප හද පුදසුනෙහි සුවිසල් ඉඩක් හිමි කොට ගැන්මට සමත් වූ දර්ශනපති නාලක දේවනාරායණ ආදරණීය පියාණෙනි, අපට කවදත් මවක වූ අද පටන් මේ මුළු පාසලේ ම මහ මව බවට පත් වන අධ්‍යාපනපති සුමනා හේරත් මැතිනියනි, සමස්ත ආචාර්ය මණ්ඩලයේ ආදරණීය සහෘදයනි, පාසල හා බැඳුණු විවිධ සංගම් නියෝජනය කරන හිතවතුනි, හිතවතියනි, හිතාදර දෙමවුපියනි, මා ආදරණීය දූ පුතුනි,
අපේ සංවිධායක මණ්ඩලය මට පවරලා තියෙන්නෙ ස්තුති කතාව කරන්න යි. ඒත් ඒ කතාවට ඉස්සෙල්ලා අපේ ලොකු සර් ගැන මට තියෙන අද්දැකීම් අතරින් ලොකු ම අද්දැකීම ගැන මන් වචනයක් දෙකක් කියන්න කැමතියි.
මට මතක් වෙන්නෙ මන් මේ ඉස්කෝලෙට ආපු පළවෙනි දවස. මන් මගෙ තාත්තා, අම්මා, අය්යා වගෙම නංගිත් එක්ක යි එදා ආවෙ. ඒ කියන්නෙ එදා මගෙ පවුලෙ ඔක්කොම සාමාජිකයො එදා එතන හිටියා. ඒ තමයි මට මේ ලොකු සර් හම්බ වෙච්ච පළවෙනි දවස. මට බොහොම දුෂ්කර ජීවිතයක් තමයි මෙහෙ ගත කරන්න වෙන්නෙ කියලා හිතපු අපේ අම්මා කතා කළේ ම මාව ආපහු එක්ක යන්න. අපේ තාත්තා කැමති උනෙත් නැහැ විරුද්ධ උනෙත් නැහැ. අය්යා තමයි මට සහයට හිටියෙ. නංගි න්‍යුට්‍රල්. එදා අම්මගෙ ආකල්ප වෙනස් වෙන්න බලපෑවේ අපේ ලොකු සර්ගෙ වචන. සර්ගෙ ආදරණීය හැසිරීම. ඒක එහෙම නොවුණනං මගෙ කැමැත්ත කොච්චර තිබුණත් අම්මගෙ හිත රිද්දන්න බැරිකමට මන් ආපහු යන්න තීරණය කරන්නත් තිබුණා. එදා ඒ සම්පූර්ණ සිදුවීම දැකපු කෙනෙක් තමයි අපේ තෙන්නකෝන් සර්. මන් අද මෙහෙ ඉන්නෙ ලොකු සර් හින්දා. අපිට සතුටින් වැඩ කරන්න පුළුවන් පරිසරයක් හදලා දුන්නෙ සර්. මන් අපේ සර් හම්බ වෙනකන් ම හිටියෙ හොඳින් හරි නරකින් හරි අභියෝග කියන ජාතිය දිනා ගන්න ඕනෙයි කියන මතයෙ. හැබැයි සර් තමයි අපට කියලා දුන්නෙ ආවේගවලින් නෙමෙයි, ආදරයෙන් ගොඩක් දේවල් ජය ගන්න පුළුවන් කාරණේ. ඒ වගෙම සර් කියලා දුන්නා අවශ්‍ය ම තැනදි දැඩි උනාට කමක් නැහැ, ඒත් ඒ වෙලාවටත් තමන්ගෙ හදවතේ ආදරය තියා ගන්න කියන එකත්. මන් හිතන්නෙ මන් තරන් අපේ සිල්වා මැඩම් එක්ක යි වැලිකල මැඩම් එක්ක යි ගැටිච්ච වෙන ගුරුවරියක් නැතුව ඇති. මගෙත් තරුණ වයස, පළවෙනි පත්වීම, පොඩි උණකුත් තිබිච්ච කාලෙ. මැඩම්ට මතක ද මන්දා ඒ දවස්වල අපි දෙන්න සිංහලෙන් විතරක් නෙමෙයි ඉංග්‍රීසියෙනුත් බැණ ගත්තා. හැබැයි ඒවා කළේ අපේ ශිෂ්‍යයො නැති තැන. ඒ උනාට සිල්වා මැඩනුත් මමත් දෙන්න ම දැනන් හිටියෙ නැති උනාට මේ ඉස්කෝලෙ එකම එක චරිතයක් ඒ එක ඉංගිරිසි බැනුමක් අහගෙන ඉඳලා තිබුණා. දවසක් ලොකු සර් මගෙන් ඇහැව්වා රේණු මට පොඩි උදව්වක් කරන්න පුළුවන් ද කියලා. මන් කිව්වා අනේ කියන්න සර් මට කරන්න පුළුවන් උදව්වක්නං මන් කරන්නං කිව්වා. එතකොට මේ ලොකු සර් කිව්වෙ මන් දන්න තරමින් ඒ උදව්ව කරන්න පුළුවන් දෙන්නයි මේ ඉස්කෝලෙ ඉන්නෙ කියලා. ඔන්න දැන් මට කුතුහල දෙකයි. එක මොකක් ද සර්ට මගෙන් ඕන කරන උදව්ව. දෙක ඒ කියන උදව්ව කරන්න පුළුවන් මේකෙ ඉන්න අනිත් චරිතෙ කවුද කියන එක.
මට වැඩේ තේරුණෙ සර් කියපු ඊළඟ දේත් එක්ක යි. රේණු ඔයාට පුළුවන් ද මට ඉංග්‍රීසියෙන් බණින හැටි උගන්නන්න. මොක ද ඒ භාෂාවෙන් ටිකක් කතා කරන්න පුළුවන් උනාට ඒකෙන් බණින්න තරමෙ දැනුමක් මට නැහැ. එහෙම කියපු වෙලාවෙ සර් කිව්වෙ මොක ද රේණු නිස්සද්ද, ඔයාට බැරිනං මට කියන්න. මන් මිසිස් සිල්වට කියන්නං ඒ උදව්ව කරන්න කියලා කියාපි. මට එතකොටයි වැඩේ තේරුණෙ. සර් කොහොමටත් හැම දවසක ම වගේ ඉස්කෝලෙ වටේ රවුමක් දෙකක් ඇවිදිනවනෙ. එහෙම දවසක සර් දැකලා තියෙනවා අපි අර බැණ ගන්න එකත්. මට ඒ වෙලාවෙ හිතුණෙ පොළොව පලා ගෙන ඒක ඇතුළට ගිහිල්ලා හැංගෙන්න තියෙනවනං හොඳයි කියල යි.”
මේ මොහොතේ අයිරාංගනී සිල්වා ආචාර්යවරිය ද සිනහ පිරි වතින් යුතු ව සිය තරුණ ගුරු මිතුරිය කතා කරන ආකාරය දෙස බලා සිටියා ය. මේ අතර රේණු ආචාර්යවරිය සිය කතාව ඉදිරියටත් කරගෙන ගියා ය.
“ඒ දවස මන් හිතන්නෙ මගෙ ජීවිතේ වෙනස් කරපු දවසක් කියලා. භාෂාවක් තියෙන්නෙ තව කෙනෙක් එක්ක බැණ ගන්නවට වඩා වටින වැඩ කරන්න කියන එක මන් ඉගෙන ගත්තෙ එදා. මන් මේ ඉස්කෝලෙට එන දවස්වල අපේ විෂය බාර ආචාර්යවරිය විදිහට වැඩ කළේ අපේ මේ සිල්වා මැඩම්. පස්සෙ එතුමිය ම ඉල්ලීමක් කරලා ඒ වගකීම චතූ මිස්ට, මගෙ වචනවලින් කියනවනං චතූ අක්කට බාර දීලා තිබුණා. ඊට පස්සෙ චතූ මිස් කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලෙ අධ්‍යාපනපති පාඨමාලාව කරන්න නිවාඩු ගත්ත වෙලාවෙ ලොකු සර් සිල්වා මැඩම්ගෙන් අහලා තිබුණා ඔබතුමියට පුළුවන් ද ටික කාලයක් හරි විෂය බාර ආචාර්යවරිය හැටියට ආයෙත් වැඩ කරන්න කියලා. ඒ වෙලාවෙ එතුමිය තමන් වෙනුවට වෙනත් ආචාර්යවරියකගෙ නම යෝජනා කරලා තිබුණා. අන්න එහෙම එදා නම යෝජනා වෙච්ච ආචාර්යවරිය තමයි මම. ඒක අනුමත කරපු විදුහල්පතිතුමා තමයි මේ. ඔන්න ඔහොම යි මන් මේ ඉස්කෝලෙ ඉංග්‍රීසි විෂය බාර ගුරුවරිය උනේ. දැන් සිල්වා මැඩමු යි මම යි කිරි යි පැණි යි. දැන් වෙන කවුරු හරි මට වචනයක් කිව්වොත් එයා මගෙන් බේරුණත් අපේ සිල්වා මැඩම්ගෙන් ගැලවෙනවා බොරු.”
රේණු එම වචන කිහිපය පැවසුවේ මුළු සභාව ම සිනහ සයුරක ගිල්වමිනි. අනතුරුව ඇය මෙසේ ද පැවසුවා ය.
“අපේ ලොකු සර් කියන්නෙ විවිධ හේතු නිසා දුරස් වෙලා තියෙන අය සමීප කරන චරිතයක්. මන් ඇවිල්ලා ඒ අද්දැකීම ලබපු එක්කෙනෙක් විතර යි. අපේ ආචාර්ය මණ්ඩලේ, අනධ්‍යයන කාර්ය මණ්ඩලේ, පාසලේ දූ දරුවො විතරක් නෙමෙයි ගමේ අයටත් මේ අද්දැකීම තියෙනවා. අද මෙතෙන්ට රැස්වෙලා ඉන්න හැම කෙනාට ම සර් ගැන කරන්න ස්තුති කතාවක් තියෙනවා. අද කතා නොකරන මේ හැම කෙනා ම තමන්ගෙ හදවත්වලින් කරන නිහඬ ස්තුති කතාවක් තියෙනවා. අද මන් කරන්නේ අපි මෙහෙම වෙලාවක සාමාන්‍යයෙන් කරන ස්තුති කතාව යි. ඒ අනුව අපේ කෘතෝපහාර උත්සවයේ කටයුතු සාර්ථක කර ගන්න අපිට උදව් කරපු මම දැන් නම සඳහන් කරන චරිත විෂයයෙහි අපේ කෘතගුණපූර්වක ස්තුතිය පුද කරනවා.”
අනතුරුව එම ආචාර්යවරිය විසින් කරන ලද්දේ ක්‍රමානුකූල ව පෙළ ගස්වා ගත් නාමාවලියක් ඉදිරිපත් කොට අවසන විවිධාකාරයෙන් උපකාර කළ නම් නොකී සහෘදයන් විෂයයෙහි ද වන ස්තුතිය ප්‍රකාශයට පත් කිරීම යි. මෙයිනික්බිති එළැඹියේ මෙසරල, නොවක්, ඉසොඳුරු උවසර පුද උත්සවයේ පරිසමාප්තිය සලකුණු කෙරෙන නිමේශය යි.
නිවේදක යෞවනයා විසින් ඒ සඳහා සිය හඬ අවදි කරන ලද්දේ පහත සඳහන් පරිද්දෙනි.
“අපේ රේණු මැඩම් අපි ඔක්කොම වෙනුවෙන් ඉතා මැනවින් ස්තුති සංකථනය සිදු කළා. ගුරු මෑණියනි, ඔබතුමියට අපේ ආදරය සහ ගෞරවය.
මන් මෙයට මොහොතකට කලින් කිව්වා උසස් පෙළ අපි ස්වරූප දෙකකින් නාලක දේවනාරායණ ගුරු පිය සඳුන් විෂයයෙහි අපේ සුමහාදරය සහ ගරුගුරු පූජනය සිදු කරන බව. හැබැයි මෙතන තියෙන විශේෂය තමයි ඒක මේ මොහොතේ උසස් පෙළට පමණක් සීමා නොවී මේ මුළු සභාවේ ම භාව ප්‍රකාශනය බවට පත්වීම. මේ තමයි අපි කාගෙත් හදවත්වල ඔබතුමන් ගැන ලියැවුණු ගීතය. කවර හෝ ආකාරයකින් අපට අහිමි වන සැබෑ ගුරු චරිතයක් ගැන කිව යුතු ගීතය. ආචාර්ය රත්න ශ්‍රී විජේසිංහයන් විසින් රචනා කරන ලද මේ සොඳුරු සුගීතය ගායනා කළේ දේශයේ මහා ගාන්ධර්වයාණන් වශයෙන් සම්භාවනයට පත් වූ පණ්ඩිත් ආචාර්ය අමරදේව නම් කලා ගුරු තාරකාව යි.
පරපුරක සිහින යාත්‍රා තොටුපොළට යවාලූ, පිතු සෙනෙහ හද දරා ලොව අරුම කියාලූ, ගුරු පාපියුම් අබියස අපමණ මල් සිරස නැමෙන බව කියන්නට මගේ මේ ආදරණීය ආරාධනය, අවිදූර අනාගතයේ දි නාගොල්ලාගම මධ්‍ය මහා විද්‍යාලයෙන් සංගීත ලොවට පිදෙන ප්‍රේක්ෂක හෘදයවිහාරී ගායක යුග්මය සොයුරු සසිත් ආනන්ද රත්නායකයනට සහ චන්දූපමා චාරුතරංගී යෙහෙළියට යි.
අනතුරුව මුළු සබා ගැබ පිරී ගියේ අර්ථ මාධුර්යයට නාද මාධුර්යය මනාසේ සංයෝග කළ ඒ භද්‍ර යෞවනයාගේ සහ භද්‍රයෞවනියගේ නොකැලල් හඬිනි.
“ගුරුතරුව සෙමින් බැස යයි
ගැලු එළිය නොයා නවතියි
නුබ කොපුල් තලා වැහි බිඳු තවරා
ගුරුතරුව සෙමින් බැස යයි
පරපුරක සිහින යාත්‍රා
තොටුපළට යවා හරවා
පිතු සෙනේහයෙන්
ලොව කියා දුන්නු
ගුරු පාද පියුම් සුවඳයි
එක මලෙක නම් නොවේ මැයි
මල් යායක සිරස නැමෙයි
පිතු සෙනේහයෙන්
ලොව කියා දුන්නු
ගුරු පාද පියුම් සුවඳයි”
