112. ගුරු දියවර නවකතාව - තිස්පස්වන කොටස - සමන් චන්ද්‍ර රණසිංහ

                                         ගුරු දියවර 35

ආදරණීය ගඟුල්,

ඔබ විසින් මවෙත එවන ලද සුදිගු ලියමන අද උදේ වරුවේ මා අතට පත්වුණා. ‘ස්තුති කිරීමෙහි ලා මට වචන නැත’ යන අර්ථය දෙන ගඟුල්ලාට එවක අන්තර් භාෂා ඥාන පන්තියේ දී මා ඉගැන්වූ සංස්කෘත ප්‍රකාශයකින් ම මේ ලියමන පටන් ගන්නවා.

“ස්තුතිකරණේ වචනානි න සන්ති මේ.”

ගඟුල්, ඔබ විසින් මට එවන ලද්දේ ලියමනක් ද නැත්නම් කෙටි නවකථාස්වරූපී කෙටිකථාවක් ද? ඔබගේ ලියමන මට ඉසොඳුරු අරුත්බර කෙටිකථාවක් කියැවීමෙන් ලැබෙන ප්‍රසන්න අද්දැකීම ලබා දුන්නා. මෙය අවිදූර අනාගතයේ ඔබගෙන් ලියැවෙන කෙටිකතා සංග්‍රහයක කෙටිකතාවක් වී සමාජයට යායුතු යි. ඔබ සතුටු නම් ඒ කෙටිකතා සංග්‍රහයට පෙරවදන ලියන භාග්‍යවන්තයා වීමට මම කැමැතියි.

ඔබේ ලේඛනය, දැන් මගේ සිතේ නාගොල්ලාගමත් එහි පරිසරයත් එගම ජීවත් වන ජනතාවත් ඔබේ සහෘදයනුත් ගැන මනා සිත්තමක් මැවීමට සමත් වුණා. එය මට අය්යාගේ සිත්තමක් සේ දැනුණා. මේ මොහොතේ ගඟුල්ට කියන්නට විශේෂ දෙයක් තියෙනවා. ඒ ඔබ ද නිතර අවධාරණ කළ ඒ සිත්තම්වලින් කොටසක් සංරක්ෂණය කිරීමට හැකි වූ බව යි. වැටුපෙන් සැලකිය යුතු කොටසක් බදු වශයෙන් කපා හැර නොතිබුණේ නම් මෙයට වැඩි කොටසක් සම්බන්ධයෙන් එකී ආරක්ෂණ ප්‍රතිපදාව ක්‍රියාත්මක කළ හැකි ව තිබුණා. එපමණක් නොවෙයි වෙනදා ජීවත් වීම සඳහා ප්‍රමාණවත් ආර්ථිකයක් තිබූ අප දන්නා හඳුනන බොහෝ දෙනෙකුට දැන් ගොඩක් අමාරුකම් තියෙනවා. අපි අපට පුළුවන් හැටියට ඒ අයටත් උදව් කරමින් අපත් ජීවත් වෙනවා. මා මෙහි දී අප කියා සඳහන් කළේ එසේ කටයුතු කරන්නේ මා පමණක් නොවන නිස යි. 

මේ ළඟදී දවසක ලද හද පාරන අද්දැකීමක් ගැන ඔබට කියන්නට සිතෙනවා. ඒ අපගේ මිතුරකුට අත්‍යවශ්‍ය බෙහෙත් ගැන්ම සඳහා ඔහුට යැවූ මුදල ඔහු භාවිතයට ගෙන තිබූ ආකාරය ගැන යි. ඔහු බෙහෙත් වර්ග මිල දී ගැනීම වෙනුවට කර තිබුණේ සිය බිරිඳ හා දරු තිදෙනා සමග තමා ද ජීවත් වීමට අවශ්‍ය ආහාර පානාදිය රැගෙන ගෙදර යාම යි. මා මේ කරුණ සරසවියේ අපගේ සහෘදය මිතුරියකට කී මොහොතේ මහත් කම්පාවකට පත්  වූ ඇය ඒ මොහොතේ ම මගෙ අතට මුදලක් දුන්නා, ඖෂධ වට්ටෝරුව ගෙන්වා ගෙන මින් ඒවා මිල දී ගෙන මිතුරාගේ ගෙදරට ම ගෙන ගොස් දෙන්නැයි යන ඉල්ලීම ද කරමින්. මම ඒ මොහොතේ ම අප මිතුරාගෙන් අදාළ ඖෂධ වට්ටෝරුව ගෙන්වා ගත්තා. පසුදින උදය වරුවේ වැඩ සැලසුම් කරගෙන එහි යාමට යි මා සිතා සිටියේ. රාත්‍රී 11 ට පමණ අර සරසවි ඇදුරු මිතුරිය මට කතා කළා. ඇය කීවේ මිතුරු නිවහනට යාමට පෙර මා හමු විය යුතු බව යි. එහෙත් එදින ඇයට සරසවියට එන්නට ලැබෙන්නේ දහවල බැවින් දිවා ආහාර වෙලාවෙන් පසු එහි යාමට යොදා ගත හැකි දැයි ඇසුවා. මම ඒ අනුව මගේ දෛනික වැඩ සටහන වෙනස් කොට හවස එහි යාමට වැඩ සැලසුම් කර ගත්තා. ගඟුල්, දහවල් එක පමණ වන විට මගේ මිතුරිය ආවා. ඇය අනතුරුව මගේ රිය නවතා ඇති තැනට ඇගේ රිය පදවා ගෙන ආවා. ඒ ඔබ ද හොඳින් දන්නා භූගෝලවිද්‍යා අධ්‍යයනාංශය ඉදිරිපස ඇති බිම්කඩට යි. ඇය තම වාහනයේ ඩිකිය ඇරියා. එහි එළවළු, කිරිපිටි, සබන් ආදි ගෙදරකට අවශ්‍ය කරන ගොඩක් ජාති තිබුණා. ඒ මිතුරාගේ ගෙදරට ගෙන ගොස් දීමට යි. මන් ඒ වෙලාවෙ කිව්වෙ ‘ඇයි ඔයා මට ඊයෙ ලොකු මුදලක් දුන්නනෙ බෙහෙත් ගන්න කියලා. ඉතින් ඇයි මේ තව....’ මන් මෙහෙම කියද්දී ඇය මට මගේ වාක්‍යය සම්පූර්ණ කරන්න දුන්නේ නැහැ. ‘සර් බය වෙන්න එපා මන් ඊයෙ කළේ මට කරන්න පුළුවන් දෙයයි. මේක මගේ වැඩක් නෙමෙයි’ කියලයි ඇය කිව්වෙ. ‘එහෙනම් මේක කාගෙ වැඩක් ද’ කියලා ඇහැව්වහම ඇය හිනාවෙවී මට උත්තර දුන්නෙ මෙහෙම යි. 

“සර්, මම ඊයෙ මේ කතාව අපේ අම්මටයි නංගිටයි කිව්වා. ඒක අහලා ඒ දෙන්නගෙ ම ඇස්වලට කඳුළු ආවා. මන් ඒ කඳුළුවලට ආසයි සර්. අපේ පෞද්ගලික දුකකදි අපෙන් වැටෙන කඳුළකට වඩා අනුන්ගෙ දුකකදි වැටෙන කඳුළෙ ලොකු අර්ථයක් වගෙම ලස්සනක් තියෙනවා කියන එක අපිට කියලා දුන්නෙත් සර් ම තමයි. සර් දන්නවනෙ මන් විශ්වවිද්‍යාලෙ ශිෂ්‍යාවක් විදිහට ඉන්න කාලෙ අපේ තාත්තා නැති වෙච්ච බව. ඇයි සර්ලත් ආවනෙ මළගෙදර. මගෙ අම්මා විශ්‍රාම ගිය ගුරුවරියක්. නංගි බැංකු නිලධාරිනියක් විදිහට වැඩ කරනවා. ඊට පස්සෙ මන් දැක්කා අම්මයි නංගියි පැත්තකට ගිහින් මට නෑහෙන්න කුටු කුටු ගානවා. මන් ඒ දෙන්නට කතා කරගන්න ඇරලා මගෙ කාමරේට ගිහින් පහුවදාට කරන්න තියෙන දේශනේට සූදානම් උනා. ටික වෙලාවකට පස්සෙ අම්මා මගෙ ළඟට ඇවිත් මගෙ ලියන මේසෙ ළඟ තියෙන ඇඳෙන් ඉඳගත්තා. එහෙම ඉඳගෙන ලොකු දුව ලොකු වැඩක් ද කියලා ඇහැව්වා. මන් හිනාවෙවී අම්මට කිව්වෙ අම්මගෙ ලොකු දුවට ලොකු වැඩ මිසක් පොඩි වැඩ නෑනෙ කියලයි. ඒ එක්කම කිව්වා ලොකු වැඩක් නං මන් කරන්නං. පොඩි වැඩක් නං අන්න අරයට කියන්න කියලා නංගිව පෙන්නුවා. මොකද ඒ වෙලාව වෙන කොට නංගිත් මගෙ කාමරේට ඇවිල්ලා හිටපු නිසා. සර් දන්නව ද අපේ නංගි දුන්න උත්තරේ. එයත් ලොකු වැඩක් කරන්න ය යන්නෙ. කළාට පස්සෙ බැරියා මගෙ මේ අක්කා කියන ලොක්කිට ඒක බලා ගන්න කියලා මගෙ ළඟට ඇවිල්ල මාව ඉඹලා මගෙ කොණ්ඩෙනුත් ඇදලා එළියට දිව්වා.”

“ඉතින් ගඟුල් ඊට පස්සෙ මොකක් ද උනේ කියලා කියලා මන් අපේ මිතුරියගෙන් ඇහැව්වා. එතකොට එයා මෙහෙම කිව්වා.”

“අම්මගෙ අවශ්‍ය ම වැඩ ටිකක් කර ගන්න තියෙනව ය ඒ නිසා එයත් එක්ක ළඟ තියෙන ටවුමට යන්න එන්න ය. නංගිවත් එක්ක යමු ය කියල යි අම්මා කිව්වෙ. ඉතින් සර් ඔහොම අපි යනවා කියමුකො. ඔන්න ෆුඩ් සිටියක් ළඟදි අම්මා මට වාහනේ නතර කරන්න කිව්වා. මමත් එතන කාර්රෙක නතර කළා. මෙන්න අපේ නංගි කියනවා ඔබතුමියට අවශ්‍ය නං කාර්රෙකේ ම ඉඳලා තියෙන වැඩක් කරගන්න පුළුවන්. නැත්තං ඉතින් අපිත් එක්ක එන්න පුළුවන් කියලා. හැබැයි ඒකෙ ඇතුළෙ අම්මයි මමයි කරන කියන දේවල් ගැන ඔයාට ප්‍රශ්න අහන්නත් තහනම් කියලා කිව්වා. මන් කිව්ව මටත් තනියෙම මේක ඇතුළට වෙලා ඉන්න බැහැය ඒ නිසා මාත් ඇතුළට එනවය ඒ උනාට ඒ ආවට පස්සෙ මට හිතුණොත් මන් ප්‍රශ්නත් අහනවය කියල. එහෙම කියාගෙන මාත් ඒ දෙන්න එක්ක ම ෆුඩ්සිටිය ඇතුළට ගියා. ඔන්න අම්ම යි දුවයි දෙන්න එක්ක අර බඩු දාගන්න ට්‍රොලි දෙකක් ගත්තා. ඒ පාර මන් ඇහැව්වා එක ගෙදරට බඩු ගෙනියන්න ට්‍රොලි දෙකක් මොකට කියලා. එතකොට අපේ නංගි කියාපි මන් ඔයාට කිව්ව නේද ඇතුළට ආවට කමක් නෑ අපෙන් ප්‍රශ්න අහන්න තහනම් කියලා. මන් ඒ වෙලාවෙ කිව්ව මතක ද මට හිතුණොත් මන් ප්‍රශ්න අහනව කියලා මන් උත්තර දුන්නා. 

ඔව් සර් මන් ප්‍රශ්න කළා. ගෙදර පොඩි හරි දානයක් දෙනවනං මාවත් සම්බන්ධ කර ගත්තනං නේද හොඳ කියන එකයි මන් ඇහැව්වෙ. ඒකට එයාගෙ නංගි කියලා තිබුණෙ අක්කෙ මේ වෙන කොට ඔයා ඔයාගෙ දායකත්වෙ කරලා ඉවරයි දැන් මේ අපේ දාන සහභාගීත්වෙ. ඒකට ඔයා බාධා කරන්න එපා කියලයි. අනේ සර් මොකක් ද දන්නව ද වෙලා තියෙන්නෙ. මන් සර්ගෙ යාළුවට බේත් ගත්ත නිසා අම්මයි නංගියි මේ කරන්නෙ එයාගෙ ගෙදරට අවශ්‍ය බඩුමුට්ටු ගන්න එකයි. මට කවදත් මගෙ අම්මයි නංගියි ගැන අබිමානයක් තිබ්බා ඒ දෙන්නා මගෙ අම්මයි නංගියි වීම ගැන. එදා ඒ හැඟීම තවත් වැඩි උනා සර්. ඒ වෙලාවෙ මන් කිව්වා ඉතින් ළමයො මගෙ යාළුවා වෙනුවෙන් දැන් මට කරන්න දෙයක් නැහැනෙ කිව්වහම එයා දුන්න උත්තරේ. සර් අපිට ඉගැන්නුවෙ විෂය කරුණු විතරක් නෙමෙයි මනුස්සකං ගැනත් ඉගැන්නුව නේද කියලා මේ ඉතින් ඒකෙන් බොහොම අල්පයක් ක්‍රියාත්මක කරන සුයාමය යි කියලා හිනාවෙවී කිව්වා. 

ගඟුල්, මට මේ වෙලාවෙ මතක් වෙනවා ඔයගොල්ල අපේ ශිෂ්‍ය කාලෙ කියපු සමහර දේවල්. මීට කාලෙකට ඉස්සෙල්ලා අපේ මිත්‍රයෙක්ගෙ පොතක් එළි දක්වන උත්සවයකදී සරච්චන්ද්‍ර සර්ගෙ ශිෂ්‍යයෙක් හමු උනා. එතුමා ඒ වෙන කොට විශ්‍රාම ගිය ගුරුවරයෙක්. පේරාදෙණියෙ ඉගෙන ගෙන තිබුණෙ. ඔය කාලෙම තමයි සුචරිත ගම්ලත් සර් ආචාර්ය මණ්ඩලයට සහකාර කථිකාචාර්යවරයෙක් විදිහට සම්බන්ධ වෙච්ච කාලෙ. දවසක් සරච්චන්ද්‍ර සර්රුයි සුචරිත සර්රුයි අර මට හම්බවෙච්ච සර් ඇතුළු ශිෂ්‍යයො කීප දෙනෙකුයි කතා කර කර විශ්වවිද්‍යාලෙන් එළියට එනකොට තමන්ට අතපාපු හිඟන මනුස්සයෙකුට සරච්චන්ද්‍ර සර් මුදලක් දීලා තිබුණා. සුචරිත සර් සමාජවාදි ආකල්ප දරන අර වගෙ වැඩවලට පැලැස්තර කියලා කියන කෙනෙක්නෙ. ඒ වෙලාවෙ සුචරිත සර්ගෙ කට කොණට නැගෙන උත්ප්‍රාසාත්මක හිනාව දැකලා සරච්චන්ද්‍ර සර් මෙහෙම කිව්වලු.

“අයිසෙ සුචරිත මන් දන්නව තමුසෙ ඇයි හිනාවෙන්නෙ කියලා. ඒ උනාට තමුසෙලගෙ ක්‍රමේ එනකන් මේ මනුස්සයා ජීවත් වෙන්නත් ඕනනෙ කියලා. ඇත්තට ම මන් විශ්වාස කරන්නෙත් මේ වගෙ දේවලට දීර්ඝකාලීන විසඳුමක් එනකන් කෙටිකාලීන විසඳුම් උවමනයි කියන එකයි. ඒ දීර්ඝකාලීන විසඳුම දේශපාලනිකයි. ගඟුල්ලා දන්නවනෙ මම කිසිම දේශපාලන පක්ෂයක සාමාජිකයෙක් නෙමෙයි. ඒක නිසාම පක්ෂයකට අයිති වෙච්ච කෙනෙකුට වඩා එහෙම අයට හොඳ නරක තේරුම් ගන්න පුළුවන්. අවුරුදු හැට හැත්තෑවක් තිස්සෙ මේ රට පාලනය කරපු අය අතර හොඳ මිනිස්සු නොහිටියා නෙමෙයි. ඒත් ඒ අයට වඩා බලවත් උනේ නරකේ නියෝජිතයන්. රට මේ තරන් ප්‍රපාතයකට වැටුණෙ ඒ නිසානෙ. ඔයගොල්ලන්ට මතක ද මන් ඒ දවස්වල සුභාෂිතරත්නාවලිය දේශපාලනඥයා ගැන කියපු දෙකක්. ඒ ප්‍රකාශෙ කියවෙන විදිහෙ චරිත එදාටත් වඩා ඕන කරන්නෙ අදටයි ගඟුල්. මන් ඒ ප්‍රකාශෙ මෙතන ලියනවා. ඔයා මේක ටයිප් කරලා පුළුවන් තරන් දෙනෙකුට යවන්න.”

“තමන්හට වරදක් කළත් නොකිපෙන, කරුණාවෙන් යුතු ව ඒ තැනැත්තාටත් පිළිසරණ වන, කාගෙන්වත් උදව් උපකාර සැලකිලි කිසිවක් අපේක්ෂා නොකරන, චාම් ගති ඇති අය දේශපාලනයට සුදුසු ය.”

ගඟුල්, මට නුදුරු අනාගතයේ දී වේවි කියලා හිතට දැනෙන මොකක්දෝ දෙයක් තියෙනවා. ඒක ඈත තිබිලා ටික ටික ළංවෙන ආලෝකයක් වගෙයි. ඔය හැඟීමත් එක්ක මන් ඊයෙ රාත්‍රියෙ දේශපාලනය සහ දේශපාලනඥයා කියලා ලිපියක් ලියන්න ගත්තා. හෙට අනිද්දා දිහාට ඒක ඉවර කරගන්න පුළුවන් වේවි. මේ ලිපිය ලියලා ඉවර උනාම සදසි දුව ලවා ඉංග්‍රීසියටත් භාග්‍යා දුව ලවා දෙමළටත් දාන්නයි මන් හිතාගෙන ඉන්නෙ. අපි හිතන යහපත හැම සමාජෙකට ම යන්න ඕන නේද ගඟුල්. මන් මේ ලියන ලිපිය ගැන මගෙ උදය කියන මිත්‍රයට කිව්වා. මට ගෙනත් දෙන්න මන් ඒක මුද්‍රණය කරන්නං කියලයි එයා කිව්වෙ. මන් කැමතියි ඒ ලිපියෙ අවසානය සලකුණු කරන්න මන් හිතාගෙන ඉන්න, ඒ කියන්නෙ සමාප්ති වාක්‍යය විදිහට ලියන්න ඕනෙයි කියලා හිතන අදහස මේ වෙලාවෙ ඔයත් එක්ක බෙදා ගන්න.

දේශපාලනඥ යන වචනයේ ඇති පවිත්‍ර නිරුක්ති අර්ථය සිය ජීවිතයෙන් ප්‍රකාශයට පත් කරන උතුම් දේශපාලනඥයන් හඳුනාගෙන, ඔවුන් රාජ්‍ය මන්ත්‍රණ සභාවට යැවීම සඳහා වන ප්‍රඥාවත් ඒ සඳහා අවශ්‍ය ශක්තිය සහ ධෛර්යයත් මගේ මේ ආදරණීය දේශයේ ජනතාවට නොමඳ ව ම ලැබේවා!

ගඟුල්, ලෝකයේ යහපත වෙනුවෙන් අපට කරන්න පුළුවන් පුංචි ම දේ හරි අපි කරන්න ඕනෙ. ඔයා ගුරුවරයෙක් විදිහට තමන්ගෙ සිසු දරුවන්ට දැනුමට අමතර ව දැක්මක් දෙන බව සිහි කිරීමත් ඔබේ ගුරුවරුන් වන අපට සතුටක්.

ගඟුල්, අද මන් ඔබට මේ ලියමන ලියන්නෙ ආගිය තොරතුරු වගෙම රට ගැන මට දැනෙන දේවල් කියන්න විතරක් නෙමෙයි. ඔබට ආරාධනයක් කරන්නත් තියෙනවා. ඔයා ෆස්ට් ක්ලාස් එකක් එක්කනෙ උපාධිය ගත්තෙ. ඒ එක්කම ඔයා කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලෙ එක් අවුරුදු පශ්චාද් උපාධියත් කරගත්තනෙ. සම්භාව්‍ය සිංහල ගැන හැඟීමක් වගේම දැනීමකුත් ඔයාට තියෙනවා. ඒක නිසා අපේ අධ්‍යයනාංශෙ ආරාධිත කථිකාචාර්යවරයෙක් විදිහට ඔයාව බඳවා ගනිමු කියන යෝජනාව පසුගිය අධ්‍යයනාංශ රැස්වීමට ආවා. ඒ යෝජනාව ගෙනාවෙ නං මම නොවේ. ඒත් ඒක සතුටින් අනුමත කරපු අය අතරෙ මාත් හිටියා. ඒ විස්තර මන් පස්සෙ ඔයාට කියන්නං. විවේක තියෙන වෙලාවක මට කතා කරන්න. 

ගඟුල්, මේ ඉල්ලීමට ඔයා කැමැත්ත දෙන්න. ඒක අපේ ශිෂ්‍යයන්ටත් ඔබටත් කියන දෙපාර්ශ්වයට ම හොඳයි. පාසලින් එක දවසක් නිදහස් කරගන්න පුළුවන් ද බලන්න. ඔබට බ්‍රහස්පතින්දා ඉස්කෝලේ ඇරුණට පස්සෙ එන්න පුළුවන්නං ගොඩක් හොඳයි. එහෙම උනොත් සිකුරාදාටත් සෙනසුරාදාටත් අපිට දේශන යොදා ගන්න පුළුවන්. විදුහල්පතිතුමිය දැනුවත් කරලා අවසරේ ගන්න. අද හෙට ම විශ්වවිද්‍යාලෙන් ඔයාගෙ ලියමන ලැබේවි. ඒ එන දවස්වලට ඔබේ දර්ශනපති උපාධියෙ වැඩත් කරන්න පුළුවන්. ඒ වගෙම ඔයාගෙන් අපේ සමාජෙට පොතක් පතක් යන්නත් ඕනෙ. මෙහෙ ආවහම ඒකටත් ඉඩක් හදාගන්න. ඔන්න ඒ වැඩ තුනට ම මගෙන් සුබ පැතුම්.

ඉතුරු විස්තර අපි හමු වී කතා කරමු.

ඔබට ගමට රටට ලොවට යහපත ම වේවා!

ලියමන එසේ අවසන් කොට මා අදරැති ඇදුරු යයි සඳහන් කොට ගඟුල්ගේ ඒ හද බැඳි ගුරුවරයා සිය අත්සන තබා තිබිණි. ගඟුල් දෙතුන් වරක් සිය ගුරුවරයා විසිත් තමා වෙත එවන ලද හෘදයංගම ලේඛනය කියැවීය. ඔහුට දැනුණේ සිය ළබැඳි ගුරුවරයා සමීපයේ සිට කතා කරන සෙයකි. මේ මොහොතේ ගඟුල්ට සිහිපත් වූයේ සිය ගුරුවරයා එක් දේශනයක් අවසන සිසුන් අමතා කළ ප්‍රකාශයකි.

“දුරකථනය අපට ගොඩක් වැඩ පහසු කරලා දෙන එක ඇත්ත. ඒ උනාට දුරකථනයට කරන්න බැරි දේවලුත් තියෙනවා. වෙලාවකට අපේ හදවතේ තියෙන හෘදයංගම ආදරණීය දේ කියන්න පුළුවන් දුරකතනයක් ඔස්සෙ කටින් කතා කරන වචනවලට නෙමෙයි මුලින් හිතේ ලියැවිලා කොළේක ලියැවෙන අකුරුවලට.”  

එසේ නම් සිය ගුරුවරයා විසින් මේ කරනු ලැබ ඇත්තේ ඒ කාර්යය ද? මේ මොහොතේ ගඟුල්ගේ සිතට නැඟුණේ තම කලණ මිතුරියක වන චතුරි දමයන්ති නම් ජීවක සුහදිනිය විසින් ලියන ලද කවි දෙකකි. 

“දිය උනන කුඩා උල්පත්   පොකුරු

තුරු කිනිති අග සැලෙන මල් අහුරු

සඟවගෙන පපු ගැබෙහි  දුක් අකුරු

ලියන කවි කන්දක් ද     ඔබ මිතුරු

තියාගෙන තනියෙන් ම ගිනි පුපුරු

දකින්න ද දුම් නඟින දිය    පුපුරු

නාය යන්නට කලින්    මල් අහුරු

ලියමු අපි අලුත් කවියක     අකුරු”

සිය හද නැඟි මල් අහුරු විසිර යන්නට කලින් තම ගුරුවරයාට අලුත් කවියක අකුරු ලියනු පිණිස ගඟුල් සිය ලියන මේසය ළඟ ඇති අසුනෙහි හිඳ ගත්තේ ය. මෙතැන් සිට අත් අකුරු වී ගඟුල් අතින් ලියැවෙන්නේ ඒ හද අකුරු ය.

සදාදරණීය සහන් සර් වෙත අපරිමිත ආදරයෙනි.

සර් අකුරු බවට පත් කොට තිබූ හැඟුම් මල් පොකුරු මට ලැබුණා. මේ ජීවිත කාලය තුළ ඇසුරට ලද මනු සම්පත් අතර සිත්තර සමන් අය්යා මෙන් ම  ඔබ ද ඉහළ ම තැනක සිටින බව කියන්නට පළමු ව මට අවසර දෙන්න. 

සර් කිව්වා හරි. වෙලාවකට අපි කතා කරන වචනවලට වඩා කොළයක ලියන අකුරු බලවත්. ඒ වගෙම සමන් අය්යා වගේ කෙනෙක් ගත්තොත් අපේ වචනවලට වඩා එයාගේ රේඛා බලවත්. කවියන් කලාකරුවන්ගේ බලය පිළිබඳ ව දැන් මට වෙනදාටත් වඩා දැනෙනවා. ඒ අය අතරින් අපට වඩාත් තදින් දැනුණු ඇතැම් චරිතයක් දැන් අප අතර නැහැ. ඒත් ඒ අය ඉන්න කාලෙටත් වඩා ඔවුන්ගේ අකුරු සහ රේඛා ඉතා බලවත් ව අපට කතා කරනවා. 

සර්ලා සමන් අය්යාගේ චිත්‍ර සංරක්ෂණය සඳහා ගත් පියවර ප්‍රශස්ත යි. සර්ලාගේ අම්මා ජීවත් ව සිටින තාක් ඒ කාර්යය නොකළේ ඒවා දකින මොහොතක් පාසා ඒ ආදරණීය අම්මාට දුක හිතෙන නිසා බව අපි දන්නවා. ඒත් ඔබ, ඔබේ බිරිඳ ඇතුළු පවුලේ සාමාජිකයන් මෙන් ම සමන් අය්යාගේ කල්‍යාණ මිත්‍රයන් මෙන් ම ඒ ශිෂ්‍ය ප්‍රජාව මෙතෙක් ඒවා පරිස්සම් කිරීම සඳහා ගත් පියවර අගය කිරීමට ද මම මෙය අවස්ථාව කොට ගන්නවා.

සර්ගෙ සතුට පිණිස කරුණක් සඳහන් කරන්නට කැමතියි. ඒ මා අතින් වෙනදාට වඩා කවි කෙටිකතා ආදිය ලියැවෙන බව යි. සර්ලගේ තාත්තාගේ වචනවලින් කියනවා නං ඒ ගැන කියන්න වෙන්නේ මෙහෙම යි.

  ‘ලියනවා නෙමෙයි මේවා ලියැවෙනවා ඉබේ’

සර්, මන් ලියන ඒවා කියවන සහෘදය පාඨක කණ්ඩායමක් ද ඉන්නවා. ඒ අය අතර අපේ ගුරු මණ්ඩලයේ අය, අපේ ශිෂ්‍ය ශිෂ්‍යාවන් ත්‍රී රෝද රථ එළවන මිතුරන් කිහිප දෙනෙක් වගෙම මන් ඉන්න ගෙදර තාත්තා ඇතුළු පිරිසත් ඉන්නවා. ඒ ඔක්කොම සර් ගැන දන්නවා. අපේ ඉස්කෝලෙ ඇතුළු අවට ඉස්කෝල කීපයකට ම සර් ලවා දේශන මාලාවක් කිරීම අපේ බලාපොරොත්තුවක්. ස්වාමි විවේකානන්දතුමාගෙ ප්‍රකාශයක් එහෙම කියලා සර් ම නේ ද අපට ඉගැන්නුවෙ හොඳම දේවල් තමන්ට විතරක් තියාගන්නෙ නැතුව ලෝකයටත් දෙන්න කියලා. ඒක නිසයි සර් ලවා අපේ ඉස්කෝලෙ අයට විතරක් දේශනයක් කරව ගන්නෙ නැතුව ඒක විහිදුවන්න තීරණය කළේ. මන් මෙහෙම ලිව්වහම මන් දන්නවා සර් කියන දේ. මගෙ දේශන ද බන් ලෝකෙට දෙන්න තියෙන හොඳ ම දේ කියලා සර් හිනාවෙන හැටි මට මැවිලා පේනවා. කොහොම උනත් සර්ගෙ වචනවලින් ම කියනවනං නං මේ වචනවලට සීමා නොවිච්ච ක්‍රියාවක් කරන්න තමයි ලෑස්ති වෙන්නෙ. සර්ව නොදැක දකින අපේ කණ්ඩායමක් ඉන්නවා. ඒ ඔක්කොට ම මගෙ සර්ව හඳුන්වා දෙන එකත් මේ ක්‍රියාන්විතයේ ම කොටසක්.

සර් එන්නෙ ගෙදර කට්ටියත් එක්කනෙ. මටත් අපේ යාළුවන්ටත් ඒ අද්දැකීම තියෙනවනෙ සර්ලා එක්කම ගමන් ගිහිල්ලා. අපි සර්ලට මෙහෙ නවාතැන් හදන්නෙ අපේ ශිෂ්‍යයෙක්ගෙ ගෙදර. ඒ ගේ තියෙන්නෙ මිරිහන්පිටිගම වැව අයිනෙ. පුංචි සිරියාවන්ත ගෙදරක්, අවශ්‍ය කරන මූලික පහසුකම් ඔක්කොම තියෙන. හැබැයි සර්, සර්ලව බලන්න හවසට ඒ ගෙදරට නාගොල්ලගම ඉස්කෝලෙන් නෑයො එන එක නවත්තන්න නං මට බැරි වේවි. මට දැන් මැවිලා පේනවා ඒ අය වැව් කණ්ඩිය දිගේ නෑ ගං එන හැටි.

සර් අර බෙහෙත් ගන්න බැරිව හිටිය යාළුවා ගැනත් එයාට උදව් කරපු ආචාර්යතුමිය ගැනත් මන් අපේ දරුවන්ට කියනවා. මිනිස්සු මනුස්සකම් ඉගෙන ගන්නෙ ඔය වගෙ දේවලින්. එතුමියට අපේ ආදරය ගෞරවය වගේ ම ප්‍රසාදය පළ කළ බව කියන්න. ඒ වගෙම සර් ලියන දේශපාලනය ගැන ලිපියෙ වැඩ ඉවර උනාම ඒකෙන් පිටපත් අපටත් එවන්න. 

සර් කියන ආලෝක රේඛා දැන් මටත් පේනවා. දේශපාලන බලය යන්න ඕන හොඳ මිනිස්සු අතට. එහෙම හිටපු අතළොස්ස බහුතරයක් වෙන දවසක වැඩි ඈතක නෙමෙයි කියලයි මට හිතෙන්නෙ. මේ රටේ විතරක් නෙමෙයි මේ ලෝකෙ කිසි කෙනෙක් දුකෙන් අසහනයෙන් ඉන්ඩ අවශ්‍ය නැහැ. අපිට පුළුවන් දේ තමයි මේ රට යහපත් තැනක් කිරීම සඳහා අපට පුළුවන් දේ කරන එක. මට මේ වෙලාවෙත් මතක් වෙන්නෙ කිසිම දේක කොටසක් නොවී තමන් විශ්වාස කරපු යහපත තහවුරු කරන්න, තමන්ගෙ කායික මරණය සිද්ධ වෙනකන් වැඩ කරපු සමන් අය්යව යි. මට රත්න ශ්‍රී අය්යගෙ සර්රුත් කැමති එක කවි පන්තියක් දැන් මතක් වෙනවා. මට මතකයි මේ කවි දෙකත් සම්බන්ධ කරලා සර් සැරයක් සමන් අය්යා ගැන ලිපියකුත් ලියලා තිබුණා. 

“එදා පාසල් මවුන් තුරුළේ ඉර එළිය යට    උණුසුමේ

විදා නෙත් හැර බලා ලොව දෙස අකුරු කියවූ ජීවිතේ

ගසා කන විට බුරා අගහිඟ කුරිරු වූ      ගිම්හානයේ

සහෝදරයා නුඹ ය මග කී කටු පඳුරු නැති  නිම්නයේ 

පියාපත් සිඳ තලා මැරුව ද තුඩින් ගී පද   නොවෑහේ

මුසා රන් ලියකමින් සැදුව ද එයින් සත්‍යය  නොසෑදේ

අපේ සිත් තුළ ඇස පියා නුඹ නිදන මේ රැය  නිමාවේ

එදා දහසක් බුදුන් බුදු වුණ උදෑසන යළි        උදාවේ”

සර්ලගේ අපේ ජීවිතවලට මග කිව්ව කෙනා තමයි සමන් අය්යා. සර්ට මතක ද දවසක් අපිට සර් බෞද්ධ සාහිත්‍යෙ එන චරියා සූත්‍රෙ අරගෙන ඒවා අපේ ජීවිතවලට සම්බන්ධ කරලා කරුණු පැහැදිලි කළා. ඒ කිව්ව හැටියට මනුස්සයෙක්ගෙ ඉරියව්, ඇහ කණ ඇතුළු ඉන්ද්‍රියන් සංවර කරගෙන ඉන්න විදිහ, සිහියෙන් කටයුතු කරන හැටි,  තමන්ගෙ ජීවිතය සමාධිගත කරගෙන තියෙන හැටි, එයාගෙ ප්‍රඥාව, එයා යන මාර්ගය පෞද්ගලිකව උපය ගත්ත දේවල් පවා ලෝකයේ යහපතට යොදන හැටි කියන ඒ කාරණා ඒ අතරෙ තිබුණා. සමන් අය්යා තෝරගත්තේ ආදරයේ මාර්ගය. එයා තමන්ගෙ කායික මරණය සිද්ද වෙනකම්ම ඒකෙන් අංශුමාත්‍රයක්වත් බැහැර උනේ නැහැ. ඒක අපි කාටත් වඩා හොඳින් ම දන්නෙ සර්. එයාව දැකලා නොතිබිච්ච අය එයාව දැක ගත්තෙ සර්ලා එයා ගැන සමාජගත කරපු එයාගෙම දේවල්වලින්. සර්ට මතක ද දවසක් අපිත් එක්ක ඉගෙන ගත්ත අපේ කවිකාරි හසිනි අනුත්තරා සංයෝගය සහ වියෝගය පොත කියවලා ඉවර වෙලා ලස්සන කවි පන්තියක් ලියලා තිබුණා. ඒකෙ එයා නොදැක්ක සමන් අය්යව තියලා තිබිච්ච තැන. ඔන්න සර් දැන් මට ඒ කවිත් මතක් වෙනවා. ඒක හින්දා මන් ඒ කවි තුනකුත් මෙතන ලියනවා.

“නොනිමෙන ගමන නොනිදා ගිය අරුම  දැනී

නුඹෙ සෙවණින් බිඳක් සුවයක් අවැසි     වුණි

නුඹේ සෙවණ ලද දිවිවල           අරුම දැනී

නුඹ ලොව නැති දැ මා නුඹ සිසුවියක්     වුණි

මුදු ස්වරයෙන් ගැයී මහ සිහනදක     බලේ

නොකළැකි ඒ අරුම නුඹ වැකි පසක්  කළේ

නුඹ ගුරු දියවරින් සුපිපුණු නෙළුම්     විලේ

උරුමය අපට නැතිව ද? ඒ       සුනිල් විලේ

නින්දේ පිය සිසුන් තැබුවේ නැහැ     නින්දේ

බැන්දේ සිය සුතන් ලෙස සෙනෙහස බැන්දේ

වැන්දේ සොඳුරු මිනිසුන්ටයි ලෝ    වැන්දේ

වන්දේ සමන් ගුරු පිය නිරිඳුන්        වන්දේ”

හසිනි එදා ලියලා තිබිච්ච කවි අට ම මට පාඩම් සර්. සර් ඒකට උත්තර එවලා තිබුණෙත් කවියෙන්. ඒ කවි අදටත් අපේ හසිනි ගාව පරිස්සමට තියෙනවා. වැදගත් ම දේ ඒක නෙමෙයි සර්, ඒ හසිනි අද ගුරුවරියක් වෙලා ඒ දරුවන්ට ජීවිතය උගන්නනවා. ඒක නේද සර් වෙන්ඩ ඕන දේ. ඒක නේද සර්ලගෙ ප්‍රාර්ථනාවත්. දැන් අර සර්ලගෙ සිසු දියණියගෙ වගෙම අපිත් එක්ක විෂය කරුණු වගෙම ජීවිතය ගැන කරුණු කතා කළ අපේ සර් හසිනිට යවපු පිළිතුරු ලියමනේ කවි දෙකක් උපුටලා දක්වන්න යි යන්නෙ. ඒ කවි පෙළ සර් නම් කරලා තිබුණෙ ‘අහිමි ගුරු’ අහිමි නොම කොට දුවට කියලයි. ඔන්න දැන් මම සර්ගෙ කවි සර්ට ම එවන්නයි යන්නෙ.

“නොම දැක ගුරු හදක විසිතුර දුටු  දියණි

නුඹ හද පිපුණු කවි කුසුමන් නෙත රැඳුණි

අහිමි ව සදා හිමි වූ රුව හද      මැවිණි

සිත පියුමක් ව ඒ රුව පාමුල      පිපුණි

මුදු ස්වරයෙන් ගැයුණු සිහ නද   හඳුනා ගත් 

දියණිය හසිනි, ලොව ගුණ රුව   උකහා ගත් 

‘ගුරු දියවරින්’ දිනකදි මට    ලැබුණා නෙත්

ලද නෙත් දුනිමි, දුටුවෙමි  මම තෙමුණා සිත්” 

සර්, මන් අද මේ ලියමන ලියන දවස සැප්තැම්බර් තුන. කිසිම දේශපාලන පක්ෂෙක සාමාජිකයෙක් නොවෙච්ච සර් කිසි දවසක ශිෂ්‍යයන් වන අපි දරන දේශපාලන අදහස්වලට බාදා කළේ නැහැ. මන් විශ්වාස කරනවා සර් ආදරණීය සමාජයක් බිහි කරන්න නම් ආදරණීය මිනිස්සු හැම අතින් ම බලවත් වෙන්න ඕනෙයි කියන කාරණාව. සර් එහෙව් මිනිහෙක් කවදා හරි මේ රටේ නායකයා වෙන්න ඕනෙ කියන එක තමයි මගෙ හීනෙ. එහෙම චරිතයක් ආවොත් අවංකව සාධාරණයෙන් ජීවත් වෙන කොයි කාටත් යහපතක් සර් වෙන්නෙ. මේක වැඩිකල් නොගිහින් මිනිස්සු තේරුම් ගන්නවා සර්.

සර්ට මතක ද අපට එක දවසක් සර්ගෙ දේශනයකදි අපිට අංගුත්තර නිකායෙ එන වඩ්ඪි සූත්‍රය ගැන කතා කළා. සර් එදා කිව්වා බුදුහාමුදුරුවො අපට පෙන්නලා දෙන හැටියට අපි කරුණු දහයකින් වැඩෙන්න ඕනෙ කියලා. ඒ කෙත්වතුවලින්, ධනධාන්‍යයෙන්, දූ පුතුන්ගෙන්, පරිවාර සම්පත්තියෙන්, සිවුපාදි සත්ත්ව සම්පත්තියෙන් කියන භෞතික කාරණා පහෙන් වගේම ශ්‍රද්ධාව, සිලය, ඇසූ දෙයින්, පරිත්‍යාගශීලී ගුණයෙන්, ප්‍රඥාවෙන් කියන ආධ්‍යාත්මික කාරණා පහෙනුත් වැඩෙන්න ඕනෙ කියලයි ඒ සූත්‍රයට අනුව සර් පැහැදිලි කළේ. සර් එදා අපිට කිව්වා ඒ අතීත කාරණා වර්තමානයත් එක්ක ගළපලා තේරුම් ගන්න කියලා. සර් ඒ කියපු දේවල් වැදුණෙ සිංහල සංස්කෘතික සමාජය නියෝජනය කරපු ශිෂ්‍යයන්ට විතරක් නෙමෙයි. සර්ට මතක ද සිංහල කවි ලියලා සර්ට අපිට පෙන්නන අපිත් එක්ක හිටපු ෆාතිමා. එදා ෆාතිමා තමයි ශිෂ්‍ය අපි ඔක්කොම නියෝජනය කරමින් ඔය සම්බන්ධයෙන් හොඳම විග්‍රහය කළේ. එයා කෙත්වතුවලින් අපි වැඩෙන්න ඕනෙයි කියන කාරණාව සම්බන්ධ කළේ කෘෂිකාර්මික අතින් ලබන දියුණුවට. ධනය සම්බන්ධ කළේ අවංක ව වැඩ කරලා ලබන සතුටට. දූ පුතුන්ගෙන් වැඩෙනවා කියන කාරණේ ෆාතිමා රැඳෙව්වෙ අම්මා තාත්තා හැටියට ලබන දරුවන් ළඟ විතරක් නෙමෙයි. ගුරුවරුන් හැටියට අපි ශිෂ්‍යයන්ව හරියට හදා ගත්තොත් ඒක දරු සම්පතින් වැඩීමක් විදිහටයි එයා අර්ථකථනය කළේ. මේ කෙල්ල ඒවා වචනවලට විතරක් සීමා කළේ නැහැ. උපාධිය ගත්ත ගමන් අධ්‍යාපන පරිපාලන විභාගෙත් කරලා ඒකෙනුත් ඉහළින් ම පාස් වෙලා මේ කෙල්ල දැන් අනුරාධපුරේ ඉස්කෝලෙක විදුහල්පතිනිය හැටියට වැඩ කරනවා. හැම සංස්කෘතියක අයම එයාට ආදරෙයි. මේ ළඟදි එයාව වෙන ඉස්කෝලෙකට අයුක්තිසහගත විදිහට මාරු කරන්න හැදුව ම ඒකට විරුද්ධව ඍජුවම පෙනී හිටියෙ අනුරාධපුරේ භික්ෂූන් වහන්සේලා. මේක නේද සර්, සර්ලත් අපට කියලා දුන්න සහජීවනේ. අපි සර් වෙලාවක අපේ ෆාතිමාව පුදුම කරන්නත් එක්ක නොකියම කෙල්ලගෙ ඉස්කෝලෙට යන්. හැබැයි සර්ට ඒ ළමයින්ට පොඩි වෙලාවක් හරි කතා කරන්න වෙනවා කියන කාරණෙත් අමතක කරන්න එපා. 

සර් මෙහෙ ආපු දවසක අපේ ගුරු මණ්ඩලේට අපේ දරුවන්ට ඒ ගොල්ලන්ගෙ දෙමවුපියන්ට වඩ්ඪි සූත්‍රය මුල් කරගෙන හොඳ සාහිත්‍ය දේශනයක් කරමු. එදාට සර්ගෙන් වැඩිපුරම බලගල්ල ශාලාවෙදි ඉගෙන ගත්ත ශිෂ්‍යයෙකුත් පැත්තක ඉඳගෙන ඒ දේශනය අහාවි. 

සර්ලා මැඩම්ලා මන් ගැන තියන විශ්වාසය බලාපොරොත්තු ගැන මගේ ගෞරවය පළ කරන්න ඉඩ දෙන්න. සර්රුත් දන්න අපේ හිටපු විදුහල්පතිතුමා වගෙම දැන් විදුහල්පතිනිය විදිහට වැඩ කරන සුමනා මැඩනුත් බොහොම හොඳ කෙනෙක්. ජපුරෙ විසිටින් යන යෝජනාවට මට එතුමියගෙන් අවසර ලබා ගන්න පුළුවන්. අපේ මෙහෙ දරුවන්ට අසාධාරණයක් නොවෙන විදිහට වැඩ සැලසුම් කරගන්න මට පුළුවන් වේවි. කොහොමත් සර් ඉස්කෝලෙ ඇරුණට පස්සෙත් අපි මන් විතරක් නෙමෙයි අපි ගුරුවර ගුරුවරියො කීප දෙනෙක් ම සාමාන්‍ය පෙළ උසස් පෙළ දරුවන්ට උගන්නනවා. හැබැයි ටියුෂන් නෙමෙයි. ඒ දරුවන්ගෙ අම්මලා තාත්තලා ඒකට ප්‍රතිචාර දක්වන්නෙ අපි කොච්චර එපා කිව්වත් තමන්ගෙ වත්තෙ එළවළු පලා මළු අපට ගෙනත් දීලා. මේ ළඟදි ගොවිතැන් වැඩ කරන තාත්තෙක්ට මන් කිව්වා මලින්ද මේ එයාගෙ නම. එළවළු විතරක් නං කමක් නෑ ඔයා හාල් පොල් හිටන් උස්සන් එනවනෙ කියලා. එතකොට මිනිහා කියාපි සර් මන් එහෙම නොකෙළොත් ඒ ගොල්ලො මට බනිනවනෙ කියලා. මන් ඇහැව්වා ඒ ගොල්ලො කියලා කිව්වෙ ඔයාගෙ නෝනයි දරුවොයි ද කියලා ඇහැව්වහම මිනිහ මට දුන්නෙ මහ පුදුම උත්තරයක්. සර් මේ මේ ගොල්ලන්ව ඉඳලා හිටලනෙ සර් අපි ගේන්නෙ. අපේ දරුවන්ට උගන්නන සර්ලට මැඩම්ලට අපිව ගෙනිහින් දෙන්නෙ නැති උඹලා මිනිස්සු ද කියලා බණින්නෙ මෙන්න මේ ගොල්ලො කියලා සර් දන්නව ද මෙයා මට පෙන්නුවෙ මොකක් ද කියලා. එයා ගෙනාපු එළවළු මල්ල. මේ මිනිස්සු හරි අහිංසකයි, නිර්ව්‍යාජයි සර්. මට ඒ වෙලාවෙ මතක් උනෙත් සර් අපි දෙවෙනි අවුරුද්දෙ ඉන්න කොට උගන්නපු දෙයක්. දැන් ඔන්න ගෝලයා උගන්නපු සර්ට ම ඒක මතක් කරන්නයි යන්නෙ. 

සර් අපිට දවසක් උපනිෂද් අධ්‍යාපන ක්‍රමය ගැන කියලා කිව්වා ධර්මශාස්ත්‍ර ග්‍රන්ථවල සඳහන් හැටියට ගුරු ශිෂ්‍ය දෙපිරිස එක තැනක නැවතිලා ඉගෙන ගන්න එක තමයි වැදගත් කියලා. යම් මට්ටමකට විශ්වවිද්‍යාල පරිශ්‍රයෙදි වෙන්නෙ ඒකයි කියලා කියපු සර් අවධාරණ කළා ඒ උනාට ඒකෙ හැඩය මීට වඩා වෙනස් වෙන්න ඕනෙයි කියන කරණාව. අද ගුරුවරයට ජීවත් වෙන්න වැටුපක් තිබුණට එදා ගුරුවරයා එහෙම වැටුපක් ලැබුවෙ නැහැ. ගුරුවරයා ජීවත් කෙරෙව්වෙ ශිෂ්‍යයා. මේ වෛදික අධ්‍යාපන ක්‍රමය ගැනවත් උපනිෂද් අධ්‍යාපන ක්‍රමය ගැනවත් දන්නෙ නැති අපේ ශිෂ්‍යයන්ගෙ තාත්තලා අම්මලා අපි නොමිලයේ කරන සේවය අගය කරන්නෙ එහෙමයි. හරි පුදුමයි නේද සර්.

සර්, මේ වාරෙ ඉවර වෙන්න තියෙන්නෙ තව මාස දෙකයි. මේ ටිකේ අපේ දරුවන් වෙනුවෙන් කරන්න තියෙන වැඩ වැඩියි. මන් ඒවා පිළිවෙළක් කරලා ලබන අවුරුද්ද මුල ඉඳලා වැඩ කරන්න එන්නම්. මගෙ පශ්චාත් උපාධියෙ වැඩවලත් යෙදෙන්නම්. ඒ වගෙම ඉස්සර වගෙ සර් ඈත දේශනවලට යනකොට මටත් යන්න තිබුණොත් හොඳයි. අද ඉරිදා උනත් සර්ට ලියන මේ ලියමන ඉවර කළාට පස්සෙ මන් ඉස්කෝලෙට යනවා. ඒ මන් ඉරිදා හවස් වරුව ම අපේ උසස්පෙළ පන්ති දෙක එකට දාලා උගන්නන නිසයි. අනික් උසස් පෙළ පන්තිය බාර ව ඉන්න සුදර්ශි ටීචරුත් මට උපරිම සහය දෙනවා. එයා කලුතර. තාත්තා අසනීප තත්වෙන් ඉන්න නිසා හැම සිකුරාදා හවසකම ගෙදර යන එයා ඒ වැඩ පිළිවෙළක් කරලා සඳුදා ඉස්කෝලෙ පටන් ගන්න වෙලාවට මෙහෙ. යම් විදිහකින් මේ මට කොළඹ එන්න වෙලා සති අන්ත පන්තිය කර ගන්න බැරි තත්ත්වයක් ඇති උනොත් සුදර්ශි ගෙදර වැඩවලට පිළිවෙළක් යොදලා මේ දරුවන්ට උගන්නනවා. ඒ වගෙම ගම්පහින් ඇවිල්ලා ඉන්න රේණු අක්කා. කුරුණෑගලින් ආපු නදී අක්කා. කොළඹින් ආපු මිහිදිනී මේ ඔක්කොම ඉරිදට තම තමන්ගෙ විෂයන් උගන්නනවා. අර කලින් කියපු දෙනා තමයි අක්කලා. ඒක නිසයි ඒ දෙන්නට අක්කලා කියලා මිහිදිනීට විශේෂණයක් නොදැම්මෙ. ඒ එයා මට බාල නිසයි. මේ ගොල්ලන් වැඩ කරන හැටි දැක්කහම මට මතක් වෙන්නෙ සර්රුත් අගය කරපු විසාකා දිසානායක ගුරු ජීවිතය ගැන ලියපු කවි පන්තිය. සර් මගෙ නවකතාවක් හැටියට සර්ට දැනෙන මේ ලියවිල්ලට දැන් ඒ කවි පන්තියත් ඇතුළු කරන්නයි මේ ගෝලයා යන්නෙ. සර්ට ඔය කවි ටික කොච්චර දැනුණ ද කියනවනං සර් ඒ මුළු කවිපන්තිය ම සර්ගෙ පොතකටත් දාලා තිබ්බනෙ. උපුටා ගැනීම පාඩම් පොත 39 වෙනි පිටුව. සර්ට හරි හිනහයි නේද? සර්ගෙම පොතකින් උපුටලා අරන් තමයි මන් දැන් ඒක ලියන්නෙ. සර් උපුටා ගන්නව කිව්වට මට ඒ කවි පන්තිය ම කටපාඩම්. සර්ට ගෝලයා ගැන සතුටු වෙන්න පුළුවන් නේද? දැන් මට සර් හිනාවෙන විදිහ උපහාසෙට නෙමෙයි ආදරේට හිනාවෙන විදිහත් මට මැවිලා පේනවා.

“මස් ලේ සිඳී යන තුරු වන පොත්       කළෙමි

ලස් නොව නැණ නුවණ ලැබ කෙළ පැමිණියෙමි

තිස් පැය දුර ගෙවා ගෙන        පියමං කෙළෙමි

දුස්කර සේවයට අද දින      පැමිණියෙමි

කරවුණු පොළොව මත තෙතමනයෙන්  තොර ව

වියළුණු ඉපල් ඇත දුහුවිල්ලෙන්           තර ව

මැලවුණු මුහුණු පොඩි ලෙන්ගතුකම       බර ව

හිනැහෙනු පෙනේ මා එනු දැක        විලිබර ව

හිරු මැදියමේ ගත ගිනි ගෙන       දැවෙන සඳ

දරු පැටවුන් පෙනේ දූවිලි            හුළඟ වැද

තුරු යට බොරළු පොළොවේ      රළු පහස විඳ

ශුරු බුහුටි ව ගයයි තනුවක            මිහිරි පද

මුදු සෙනෙහසට ලය තෙමමින්       එරෙයි කිරී

සුදු පුතු සිහි ව සිඳුණා ගත            රැඳුණු දිරී

කඳුලැලි ගලයි තවමත් නෙතු           අතර පිරී

රිදුණත් සිතට දැන් ආපසු          හැරෙනු බැරී

හදවත ඉකි ගසයි ළැම පිරි කිරි බරට

සඳ වන් දරු පැටවු ළත වෙති          සිප් කිරට

රිද වා උන්ගෙ සිත යා නොහැකි ය         දුරට

පොද වැස්සක් ව වැගිරෙමි මේ      ගම් දොරට”

මමත් ආපහු හැරෙන්නෙ නං නැහැ. ඕනෑම සමාජයක ඉන්න කොට හිත සැනසෙන හේතු වගෙම හිත රිදවන දේවලුත් අපට වෙනවා තමයි. ඒ උනාට මට මේක දාලා එන්න බැහැ. මට දවසින් දවස නිර්මාණය වෙන්නෙත් සර් දාලා එන්න බැරි හේතු තමයි. ජීවිතේ හරි පුදුමයි නේද සර්. කොහොම උනත් සර්ගෙ මේ ගෝලයා සති අන්තෙ විද්‍යෝදෙට එන්නෙ මේ ගම් දොරට පොද වැස්සක් ව ඇද වැටෙන ගමන් ම තමයි. එහෙම කරන්න නේද සර්ලත් අපිට ඉගැන්නුවෙ. දැන් සර් මට මේ පණිවිඩේ ඉක්මණින් ම දෙන්න ඕනෙ කීප දෙනෙක් ම ඉන්නවා. මන් මේ ලියුම ලියලා ඉවර වෙලා යන්නෙ ඒ ගොල්ලන් ව හම්බ වෙන්න. ඒ ගොල්ලො මේ පණිවිඩේ අහලා සතුටු වේවි. ඒ වගෙම ඒ ගොල්ලන්ට දුකකුත් දැනේවි. ඒ සති අන්තෙ පවා ඒ ගොල්ලොත් එක්ක ඉන්න හිතවතෙක්ගෙ ඇසුර තරමකට හරි අහිමි වෙන නිසා. බලන්ඩකො සර් එකම කාරණේ අපේ සතුටට වගෙම දුකටත් හේතු වෙන හැටි. හරි පුදුම යි නේද?

සර්ලගේ අපේ රෝලන්ඩ් සර් නැති උනා කියන කාරණෙත් හිතට ලොකු දුකක් ගෙනාවා. සර්ට ළඟකදි අපේ අනුලා ටීචර්ව හම්බ උනේ නැද්ද එතුමිය සනීපෙන් ද? මේ සැරේ කොළඹ ආපුවහම අපි එතුමිය ව බලන්න යමු. අදිකාරම්තුමා ජාතිවාදෙ මුළාව බොහොම සරල වචනවලින් සමාජයට කියලා දෙන කොට එතුමිය ඒ පණිවිඩේ ම දෙන්න පාවිච්චි කළේ කවිය.

“ලොව වෙසෙනා ගැහැණුන් විඳි අපමණ    දුක් පිපිරී ගෙන

බිහි ව වැඩෙන කිරි කැටියොයි සිහල දෙමළ සියලු ම  දෙන”

මේක බොහෝ දුරට තේරුම් ගත්ත සමාජයක් තමයි දැන් බිහි වේගන එන්නෙ. ඉස්සරහට පවතින්න පුළුවන් අවංක දේශපාලනඥයන්ට විතරයි. ඉස්සරහට මිනිස්සු බෙදලා වෙන් කරලා ඔවුනොවුන් අතර ගැටුම් ඇති කරලා වාසි ගන්න බලන් ඉන්න අයගේ යුගය අවසන් වේවි. ඒත් මම දැන් අතීතයට අයිති කරන්න පුළුවන් ඒ හැම දේශපාලනඥයෙක් ම නරකයි කියන්න තරම් සාහසික වෙන්නෙත් නැහැ. ඒ වගෙම හොඳයි කියලා හිතාගෙන ඉන්න කෙනෙක් උනත් නරක් වෙන්න පුළුවන්. ඒක නිසා අපි කරන්න ඕනෙ අපිව නරක් කරවන හේතුවලින් අයින් වෙන එක. 

මට මේ වෙලාවෙත් මතක් වෙන්නෙ අපේ සමන් අය්ය ම තමයි සර්. මතක ද සර්ගෙ අය්යා කාලෙකට ඉස්සෙල්ලා කිව්වා ලෝකයේ ජාතීන් අතර ඔවුනොවුන්ට භාෂා සාහිත්‍යවලින්, ආගමික අදහස්වලින්, හැඩරුවෙන් එකිනෙකාට ඉතාම සමීප සංස්කෘතීන් දෙකක් එකම මිනීවලක දමා යට කිරීම මහා ඛේදවාචකයක් කියලා. මෙතෙන්දි කරන්නෙ ජාතිය ආයුධය කර ගැනීම යි කියපු සමන් අය්යා අපිට මතක් කරලා දුන්නා යුද්දෙදි වෙඩි කන සිංහල දරුවන් අම්මා යයි හඬමින් මැරෙන කොට දෙමළ දරුවොනුත් අම්මා කියන වචනෙම කියමින් මියයාවි කියන කාරණේ. එදා ලියපු ඒ ලේඛනය අවසන් කරලා තිබුණෙ මේ විදිහට නේද සර්.

“දිවයින තුළ ද ලෝකය පුරා ද ආන්දෝලනයකට ලක් වෙමින් සිදුවීම් සිදුවෙමින් සත්‍යය ලොවට හෙළිදරව් වනු ඇත.”

සර් වෙනදා අපිට ලියන කියන දේවල් දැන් අපි සර්ට ලියනවා නේද? සර් මේ ගැන සතුටු වෙන බව අපි දන්නවා. සර්ලා අපිට උගන්නපු දේවල් දැන් තමන්ගෙ දෛනික ක්‍රියාකාරකම් බවට පත් කරගෙන ඉන්න සෑහෙන පිරිසක් ඉන්නවා සර්. සර් දැන් මම ලියුම ඉවර කරන්නං ඉස්සෙල්ලා කියපු අය හම්බ වෙන්ඩ යන්න තියෙන නිසා. දැන් මට අවසර දෙන්න සර්, ප්‍රණීත් සර්ගෙ තාත්තා විමල් අභයසුන්දර මහත්තයගෙ කාව්‍යෝක්තියකින් මගෙ මේ ලියමන අවසාන කරන්න.

“ඔබ දුන් උතුම් හර දම් සළු පිළි පෙර ව 

පසු වෙමි අදත් පිළිවෙත් මග තිර සර ව”

සදා අදරැති ශිෂ්‍ය

ගඟුල් සමරනායක

මෙම ලිපිය ලියා අවසන් කළ ගඟුල් අනතුරුව නාගොල්ලාගමට ගොස් එය තැපැල් කොට තදනන්තර ව යාමට තීරණය කෙළේ රේණු සහ මිහිදිනී නැවතී සිටින නිකේතනයට යාමට ය. ඒ නිවහනෙහි දරු තිදෙනා ඇතුළු දම්පතීනටත් සිය සුහදිනියනටත් ගෙනයාම සඳහා පලතුරු මිල දී ගත් ඔහු එයිනික්බිති අසල ත්‍රීරෝද රථ නැවතුම්පළට ගියේ ය. මේ වන විට මේ සියලු ම රියැදුරන්ගේ මිත්‍ර සම්පත්තිය දිනා ගැන්මට ඔහු සමත් ව තිබිණ. ගඟුල් එතැනට ළඟා වත් ම ඔහු සමීපයට ආවේ සිය සිසු දරුවකුගේ ද පියකු වන අමිල යි.

“සර් කොහාට ද යන්න ඕනෙ. නගින්න මන් ඕන තැනට ගිහින් දාන්නම්.”

තමාට හුරුපුරුදු සිනාවෙන් ඊට ප්‍රත්‍යාචාර දැක්වූ ගඟුල් එම රියට ගොඩ වූයේ අවට සිටි රියැදුරු සහෘදයනට ද සිනාවෙකින් සංග්‍රහ කිරීමෙන් පසු ය.

“අමිල කොහොම ද අපේ හාදයා ක්‍රීඩාවට වගෙම පොතපතේ වැඩටත් උනන්දුයි නේද?”

“පොතපතට කොහොම වෙතත් ක්‍රීඩාවට නම් හරිම උනන්දුයි සර්. මිනිහ කියනවනේ සර් කවදා හරි එයා අතුල සර් වගේ ක්‍රීඩා සර් කෙනෙක් වෙනවා කියලා.”

“අපේ අතුල සර් වගේ ක්‍රීඩා ගුරුවරයෙක් වෙන්න හිතපු එක හොඳ දෙයක්. ඒත් එතෙන්ට එන්න තව කඩයිම් කීපයක් ම පනින්න තියෙනවනෙ අමිල. ඒ සහතික නැතුව කොල්ලට ඒ වගෙ තනතුරකට ඉල්ලුම් කරන්නවත් බැහැනෙ. ඒක නිසා පොතපතේ වැඩවලටත් උනන්දු කරවන්න, ක්‍රීඩාවට තියෙන ඇල්මටත් බාදාවක් නොවෙන විදිහට. මන් අතුල සර් වගෙ වෙන්න නං මොනාද දැන් කරන්න ඕනෙ කියන එක එයාට පැහැදිලි කරලා දෙන්නම්.“

”සර්ට කියන්න මමයි අපේ පුතාලගෙ අම්මයි එයාට කොච්චරක් නං කියනව ද ඉගෙන ගන්න වැඩේටත් උනන්දු වෙන්න කියලා. සර් දන්නව ද මිනිහ මේ ළඟදි ඉඳලා අපට ඒකට ලොකු උනන්දුවක් තියෙන බව පෙන්නුවා. හවසට හවසට පොතපතත් කියවන්න පටන් ගත්තා. අපි දෙන්නත් සතුටු උනා ඒ ගැන. මොකද සර් තව අවුරුද්දක් වත් නැහැනෙ උසස් පෙළ විභාගෙට. සර් ඉරිදට ඉස්කෝලෙ කරන සිංහල පන්තියටත් එනව කියලයි ගෙදරින් එන්නෙ. මිනිහා ඇත්තට ම එනව ද සර්? හැබැයි ඒ දවසට ගෙදර එන්නෙනං ඉරත් තමන්ගෙ සේවය අවසාන කළාට පස්සෙ.”

“ඇයි අමිල එහෙම සැකේකින් වගෙ ඇහැව්වෙ. පුතා එනවා. මන් උගන්නන්නෙ උදේ වරුව විතරයි. ඒ උනාට හවස තුනට විතර අතුල සර් පන්ති භේදෙකින් තොර ව අපේ ඉස්කෝලෙ ක්‍රීඩා කරන ළමයින්ට අවශ්‍ය පුහුණුවීම් කරනවා. මන් දන්න තරමින් පුතා ඒවටත් උනන්දුවෙන් සහභාගි වෙනවා. මට දවසක් අතුල සර් කිව්වා එයා කවදා හරි දවසක අපේ රටේ හොඳම වොලිබෝල් ක්‍රීඩකයෙක් වෙනවා කියලා.“

“සර් එහෙම කිව්වහම මට එකක් මතක් උනා. මිනිහ ළඟදි කරපු වැඩක්. අම්මයි මායි දෙන්නම කියන හින්දා මිනිහ හැමදාම හවසට පොත්පත් බලන්න පටන් ගත්තා. මටනං පොඩි සැකේකුත් තිබුණා පාඩම් පොත් බලන විදිහට නවකතා පොත්වත් බලනව ද කියලා. බැලුවහම සර් මිනිහ බලලා තියෙන්නෙ නවකතා පොතුත් නෙමෙයි.”

“එහෙනං මොනව ද අපේ මිනිහා බොහොම උනන්දුවෙන් බලලා තියෙන්නෙ.”

“සර්ට කියන්න සර් අපේ ස්වර්ණට තමයි ඒක අහු උනේ. මෙයා බලපු පොතක් එයාගෙ මේසෙ උඩ තිබිලා තියෙනවා. මේ පොතට ලස්සනට පිට කවරෙකුත් දාලා. ඒ කවරෙ පොතේ නම නූතන සිංහල කවියේ විකාසය කියලත් ලියලා. පොත් ප්‍රදර්ශනවලින් අරන් එන පොත්වලට පිටකවර දාලා පොතේ නම ඒකෙ ලියන සිරිතක් මෙයාට තිබුණා. අපේ ස්වර්ණත් කවියට ආස කෙනෙක් නිසා නිකමට ඒ පොත පෙරළලා. ඒ උනාට උදාහරණෙකටවත් ගත්ත එක කවියක් වත් තිබිලා නැහැ. ස්වර්ණා ඒ පොත අරන් මගෙ ළඟට ඇවිල්ලා අහනවා අමිල පොතේ නම එකක් වෙලා ඒ නමට සම්පූර්ණයෙන් ම වෙනස් දෙයක් ඒක ඇතුළෙ තියෙන්න පුළුවන් ද කියලා. මන් ඉතින් ප්‍රෙස් එකකත් කාලයක් වැඩ කරපු මිනිහනෙ සර්. මන් කිව්වා එකම මුද්‍රණාලෙක එකම කාලෙක පොත් දෙකක් මුද්‍රණය කරන කොට වැරදීමකින් එක පොතක කවරයක් අනික් පොතකට දෙකකට දැමෙන්න පුළුවන්. හැබැයි ඒක බොහොම කලාතුරකින් සිද්ද වෙන්න ඉඩ තියෙන දෙයක් කියලත් ස්වර්ණට කිව්වා. සර් දන්නව ද අපේ ස්වර්ණා ඊළඟට මොකක් ද කිව්වෙ කියලා.”

“මටනං හිතා ගන්න බැහැ අමිල. මොකක් ද ස්වර්ණා කිව්වෙ.”

“මෙයා අහපි මාත් නොදැනුවත්ව මේ ගෙදර ප්‍රෙස් එකක් දාලා තියෙනව ද කියලා තාත්තයි පුතයි දෙන්න එකතු වෙලා කියලා. එහෙනං ඔයාම බලන්ඩකො මේ ගෙදරත් එහෙම වැඩක් වෙලා තියෙනවනෙ කියලා අර පොත මගෙ අතට දුන්නා. ඉතින් මන් අපේ පුතාගෙ නූතන සිංහල කවියේ විකාසය අරන් බැලුවයි කියන්ඩකො. අපිත් ආසයිනෙ සර් කවියට. අපි දෙන්නත් නාගොල්ලගම ඉස්කෝලෙනෙ ඉගෙන ගත්තෙ උසස්පෙළට එනකන්. අපි දෙන්නට ම එතනින් එහාට යන්න බැරි උනානෙ සර්. ඒකනෙ සර් අපි දෙන්නම මේ දත කන්නෙ අපිට බැරි වෙච්ච ලෝකෙ කොල්ලට උරුම කරලා දෙන්න.”

“ඒක හැම අම්ම තාත්තා දෙන්න කෙනෙක්ගෙ හිතේ තියෙන්න ඕන හොඳ ප්‍රාර්ථනාවක්. හැබැයි අපි වැඩ කරන්න ඕනෙ අපිට බැරි වෙච්ච දේට කොහොම හරි දරුවා යවන්න ඕනෙ කියලා විතරක් නෙමෙයි අපේ දරුවට වැඩියෙන් ම ගැළපෙන්නෙ මොකක් ද කියන කාරණෙත් හිතලයි. ඇත්තට ම අතුල මොකක් ද අර පොත?”

“නම නූතන සිංහල කවියේ විකාසය උනාට ඒක එක ක්‍රීඩාවක් ගැන ලියැවුණු පොතක්. පොතේ ඇත්ත නම සර් වොලිබෝල් ක්‍රීඩාවේ විකාසය.”

“අමිල මට දෙයක් පැහැදිලි යි. දරුවගෙ ඇඟේ තියෙන්නෙ ක්‍රීඩාව. අපි ඒක තේරුම් අරගෙන ඒකට අපි බාදා නෙමෙයි කරන්නෙ කියන හැඟීම පුතාගෙ හිතට එන විදිහට වැඩ කරමු. මන් අතුල සර් එක්කම පුතත් එක්ක කතා කරන්නං. හැබැයි මොනවා උනත් අපේ කොල්ලා හරි නිර්මාණශීලි කෙනෙක්. එයා ඒ නිර්මාණශීලී බව කවද හරි ක්‍රීඩාවටත් ගෙනේවි.”

“ඔන්න සර් අපි කතාවෙන් කතාවෙන් පංචකන්‍යාවන්ගෙ තුරු උයනට ආවා.”

“මොකක් පංචකන්‍යා තුරු උයන. අපේ මිස්ලා නැවතිලා ඉන්න තැනට ගමේ අය එහෙම කියනව ද?”

“අනේ සර් ඒක අපි දාපු නමක් නෙමෙයි අර මිස්ලගෙ ගෝලයො ම ආදරෙයි ගෞරවෙයි හින්දම දාපු නමක්.”

“ඔයා ඔහොම කිව්වහම මට මතක් උනේ අදටත් ඉන්දියාවේ කියවෙන සංස්කෘත කවියක්.”

“ඒ මොකක් ද සර් මේ අපිට දැන ගන්න හොඳ නැති එකක් ද?”

අමිල එය පැවසූ ආකාරයට ගඟුල්ට සිනහ ගියේ ය. ඒ සිනහ වතින් බැහැර නොවෙමින් ම ඔහු මෙසේ අමිලට පිළිතුරු දුන්නේ ය.

“අපොයි නෑ මන් කියන්නංකො ඒක අර්ථෙත් එක්කම. එහෙනං ඔයා අහගෙන පුළුවන්නං කටපාඩම් කරගෙන වෙනදටත් වැඩිය තමන්ගෙ බිරිඳට ආදරෙන් ගෞරවෙන් සලකන්න පුරුදු වෙන්න.

අහල්‍යා ද්‍රෞපදී කුන්තී - තාරා මන්දෝදරී තථා

පංචකන්‍යා ස්මරේන්නිත්‍යං - මහාපාතකනාශනම්

මේකෙන් කියන්නෙ අහල්‍යා, ඒ කියන්නෙ ගෞතම ඍෂිවරයගෙ බිරිඳ තවත් විදිහකට කියනවනං ඍෂිපත්නිය, ඒ වගෙම පංච පාණ්ඩවයන්ගෙ බිරිඳ දෞපදී, පණ්ඩුපත්නී කුන්තී තවත් විදිහකට කිව්වොත් පස්සෙ කාලෙක පංචපාණ්ඩවයන්ගෙ අම්මා වෙච්ච කුන්තී, අවලෝකිතේශ්වර පත්නී තාරා, රාවණපත්නී මන්දෝදරී. මේ කියන ස්ත්‍රීරත්න පහ යම් කෙනෙක් නිතර සිහි කරනව ද ඒ තැනැත්තගෙ මහපව් නැසෙනවා කියලයි මේකෙ අර්ථෙ තියෙන්නෙ.”

“ඔන්න සර් කිව්ව පංචකන්‍යාවන්ගෙ තැනට අපි ආවා. ඔන්න දැනුත් පස්දෙනාම එකට වැඩ. ගැහැණු -පිරිමි - මල් - පලතුරු කියන්නෙ මෙන්න මේවට තමයි.”

“ඔයා ඔහොම කිව්වට කෝ මෙතන පිරිමි නැහැනෙ.”

“මොකෝ නැත්තෙ බැලු බැල්මට පේන්න නැහැ තමයි පිරිමි. හැබැයි ඔය ගෙදර ඉන්න අම්මා වගෙම ඔය ගෙදර තාත්තයි පුතයි දෙන්නගෙ සම්පූර්ණ සහයෝගෙ ලැබෙනවා මේ පස්දෙනාට.”

“ආ එන්ඩ ගඟුල් සර්. අපේ අමිලත් එක්කනෙ ඔයා ඇවිත් ඉන්නෙ. අපි පහ එකම අරමුණකට එකට වැඩ.”

“ඔය පස්දෙනා එකට ඉන්න එකනං කාට උනත් පේනවනෙ. මොකක් ද ඒ එක අරමුණ.”

“අරමුණ තමයි මල් සම්පත සහ පල සම්පත ලබාගැනීම.”

එසේ පිළිතුරු දුන්නේ රේණු ය.

“ඔය විදිහට එකට වැඩ කිරීම ගැන හරි ලස්සන කතාවක් කියනවා අපේ අදිකාරම්තුමා. එතුමා කියන්නෙ මනුෂ්‍යයා සමාජ සත්ත්වයෙක් නිසා අපිට තනියම කරගන්ඩ බැරි වැඩ කරගන්න තවත් කෙනෙක්ගෙ සහය අවශ්‍යයි කියන එක. තනිව අරන් යන්න බැරි බරක් අරගෙන යන්න අපිට තව කෙනෙක්ගෙ උදව් අවශ්‍යයි. එතකොට ඒ වැඩේ පහසු වෙනවා. දැන් බලන්න මේ වත්තෙ තියෙන මල්, පලතුරු, එළවළු මෙතෙන්ට නිකන්ම ආවා නෙමෙයිනෙ. ඔයගොල්ලො ඔක්කොමගෙ ඩාදිය මාන්සිය තමයි මෙතන තියෙන්නෙ.”

“හැබැයි සර් ඊටත් වඩා ලස්සන දෙයක් මෙතන තියෙනවා කියලයි මටනං හිතෙන්නෙ.”

“ඒ මොකක් ද අමිල.”

“මේ මිස්ලගෙ තියෙන සමගිය සර්, සමගිය.”

“ඔයා කියන එක හරි අමිල. මේ ගැන බොහොම ගැඹුරින් කතා කරනවා අදිකාරම්තුමා. වෙලාවක මන් අමිලටත් ගෙනත් දෙන්නං ඒ ගැන සඳහන් ලිපිය. ලිපියෙ නම එක්ව වැඩ කිරීම. එතුමා කියන්නෙ සංවිධානයක් හරි කණ්ඩායමක් එකට වැඩ කරන කොට ගැටුම් ඇති වෙන්න පුළුවන්. ඒත් පිරිස අතර සමගිය තියෙනවනං ඒක එහෙම වෙන්නෙ නැහැ කියලයි. අදිකාරම්තුමා අපිට පෙන්නලා දෙන්නෙ සමගියේ උල්පත යි.” 

“මොකක් ද මල්ලි උඹ කියන සමගියේ උල්පත.”

“රේණු අක්කෙ මන් නෙමෙයි අදිකාරම්තුමා කියන සමගියේ උල්පත තමයි ආදරය. අපි එකිනෙකා අතර තියෙන අන්‍යොන්‍ය ආදරය. ඒක නැත්තං ඉතින් ගැටුම් තමයි. එතුමා කියන්නෙ ආදරේ තියෙනවනං කණ්ඩායමක මොන අඩුපාඩුකම් තිබුණත් කාගෙන් හරි වැරැද්දක් උනත් ගැටුම්වලට මග පෑදෙන්නෙ නැහැ කියලයි.”

“ඉතින් සර් අපි කාළඟ උනත් මොනයම් තරමකට හරි ආදරේ තියෙනවනෙ. දැන් අපේ ත්‍රීවීලර් සංගමේ ඉන්න කට්ටිය ගත්තත් ආදරේ අඳුනන්නෙ නැති අය කියලා කියන්න බැහැනෙ.”

“අපොයි ඔව්. අපි ඒක නැහැ කියන්නෙ නැහැනෙ අමිල. අපි කාගෙත් අඩුපාඩු තියෙනවා. ඒවා නැති කරගන්න කොහොම ද කියන කාරණේ ගැනයි අපි හිතන්න ඕනෙ. බලන්න අදිකාරම්තුමාට මේ ගැන තියෙන උත්තරේ.

“දැනට අපට කළ හැකි එකක් තිබේ. ඒ ඉතාම කුඩා සංවිධානය වන තම පවුලේ හෝ ඊට වඩා විශාල සංවිධානයක දී හෝ යමෙකු සමග ගැටුමක් ඇති වේ ගෙන එන විට මම මේ තැනැත්තාට ආදරේ ද නැද්දැයි තමා තමාගෙන් ම විමසා බැලීම ය.”  

“අපේ ළමයි විතරක් නෙමෙයි සර්ලා එක්ක හිටියහම අපිත් ඉගෙන ගන්නවා. මන් සර් එහෙනං ගිහින් එන්නං. යන්න හදන වෙලාවට මට කෝල් එකක් දෙන්න සර්.”

“අමිල අය්යේ, ඉන්න අපි අදට වැඩ නතර කරන්නයි යන්නෙ. අය්යා තේකක් බීලම යන්න ඉන්න.”

ඒ ඇරයුම ගෙදර දෙටු දියණිය මාධවීගෙනි.

තේ පානයෙන් පසු අමිල නික්ම ගියේ ය. ගඟුල්ට සහ මිහිදිනියට නිදහසේ කතා කොට ගැන්මට අවකාශ සැලසිය යුතු යයි සිතුූ රේණු නිවැසි දියණයන් තිදෙනා සමග යළි ගෙවුයනට ගියා ය. විසල් අඹ තුර යට ගඟුල් හිඳ ගත්තේ ය. එහි ම පසෙකින් හිඳගත් මිහිදිනී විනාඩි කිහිපයක් යන තෙක් කිසිවක් නොකියා සිය හෘදයනිවාසී සහෘදයා දෙස බලා සිටියා ය. ගඟුල්ට සිහිපත් වූයේ අභය හේවාවසම් විසින් සිංහලයට පරිවර්තනය කරන ලද A Digit of the Moon නම් කෘතියේ සිංහල පරිවර්තනය වන සඳරේඛාවේ එන ඉසොඳුරු සංකථනයකි.

“මගේ දෑස් දෙස බලන්න, නැඹුරු වී. එවිට ඔබට පෙනෙනු ඇත මගේ හදවතේ පිළිබිඹුව මගේ නෙත් තුළින්.

පෙම්වතා ඇගේ නෙත් තුළට එබී බැලූ විට ජලාසයකින් සූර්යයා පිළිබිඹු වන්නාක් මෙන් තම පිළිබිඹුව ඇගේ දෙනෙත් තුළින් දුටුවා.

“ඔබ මගේ ආත්මය සොරකම් කර ඇත. ඒ නිසා ඔබගේ ස්වරූපයෙන් එය මට දෙන්න.”

පැවති නිහැඬියාව බිඳිමින් කතා කෙළේ ගඟුල් ය.

“ඔයාට මන් දවස් දෙකකට කලින් දුන්න පොත බැලුව ද මිහිදිනී.”

“කුලරත්න බුලත්ගම කවියගේ නොව පැරණිය කවි සරණිය පොත ද? බැලුවා බැලුවා ඒකෙ සමහර කවි දැනටමත් මගෙ හිතෙත් ලියවිලා තියෙන්නෙ. හැබැයි ඔයා ආවෙ නං ඒ කවි පොත බැලුව ද ඒකෙ කවි මට පාඩම් ද කියන එක දැන ගන්නනං වෙන්න බැහැ. කොහොම උනත් ඒ පාඩම් කවි මොනව ද කියලා මගෙන් අහන්න තහනම්. දැනුත් ඒකෙ කවියක් මගෙ හිතේ ලියවෙමින් තමයි තියෙන්නෙ. සමහර දේවල් කියනවට වඩා හිතේ තියෙන එක ලස්සනයි කියලයි මට හිතෙන්නෙ.”

මේ මොහොතේ ඇගේ සිතේ ලියැවෙමින් තිබෙන ගඟුල් අබිමුව අප්‍රකාශිත ව ගිය මිහිදිනියගේ හෘදය ප්‍රකාශනය මෙය නොවේ ද?

“රැයේ අඳුරේ මෙන් ම නොනැවත උදේ දහවල හවස වරුවේ

මගේ නෙත්වල වැටෙන පිළිබිඹු දහස් ගණන ම යළිදු  දුරුවේ

එහෙත් ඔබ මේ මොකද නැවතී මගේ සිතිවිලිවලට  කෙරුවේ

බවේ කොයි කාලයක ඉඳල ද මෙයට ඔබ මුල් පිටුව   පිරුවේ”

“මිහිදිනි මට මීට පස්සෙ මේ විදිහට ඔයගොල්ල හම්බ වෙන්න බැරිවේවි. ඒ උනාට මන් අපේ සුදර්ශිත් එක්ක කතා කරලා අපේ දරුවන්ගෙ පන්තියට පිළිවෙළක් යොදනවා. ඉංග්‍රීසි උගන්නනවට අමතර ව අපිට ඒකට ඔයාගෙ උදව්වත් ඕන වේවි.”

“ඇයි ඔයගොල්ලන්ගෙ අම්ම හරි තාත්තා හරි අසනීපවත් වෙලා ද හැම සති අන්තෙම ගෙදර යන්න වෙන්නෙ.”

මිහිදිනී විමසුවේ මඳක් කලබල සහගත ස්වරයකිනි.

“නෑ ළමයො එහෙම දෙයක් නෙමේ. ඔයා බලන්නකො අපේ සර් මට එවලා තියෙන මේ ලියමන. එතකොට කාරණේ තේරේවි.”

ගඟුල් දුන් ලියමන මිහිදිනී එක් වරක් නොව දෙවරක් ම ඉතා සැලකිල්ලෙන් කියවූවා ය. අනතුරුව ඇය තිරසර හඬින් මෙසේ පැවසුවා ය.

“ඔයා මේකට යන්න ඕනෙ. මේක මන් සලකන්නෙ අපේ ඉස්කෝලෙයි විශ්වවිද්‍යාලයයි එකට සම්බන්ධ කරන වැඩක් විදිහට. ඒ විතරක් නෙමෙයි සහන් සර් කියලා තියෙන විදිහට ඔයාගෙ පශ්චාත් උපාධියෙ වැඩත් ඒ ගමන් කරගන්න පුළුවන්. පුරුදු හමුවීම් සීමා වෙන කොට අමාරුයි තමයි. අනාගතේ එකට ඉන්න හිතාගෙන දැනට අපි තාවකාලික වෙන්වීම්වලට ඉඩ දෙමු. එහෙමනං ඔයා උපාධිය ගන්නකන් ගෙදර හිටපු ඔයා මෙහෙ ඇවිත් නැවතුණාම ඔයාගෙ අම්මට තාත්තට කොච්චර අමාරු වෙන්න ඇද්ද? මේ වැඩේ යන විදිහට දැන් ඒ ගොල්ලන්ටත්  දවස් තුනක් ඔයාව ලැබෙනවා. නාගොල්ලාගමට දවස් හතරයි.”

“ඔයා පටු විදිහට හිතන් නැතුව ඔහොම හිතන එක ගැන මට සතුටුයි මිහිදිනී. අපේ රේණු අක්කටත් විස්තරේ කියන්න ඔයා. මන් දන්නවා එයත් මට මුළු හදවතින්ම සුබ පතන බව. ඒ තමයි මිහිදිනී මගෙ වැඩිමහල් සහෝදරී.

“ඔයා මේ ගමන සැහැල්ලුවෙන් යන්න. ආදරය කියන්නෙ හිර කරන දෙයක් නෙමෙයි කෙනෙක් ව නිදහස් කරන දෙයක් කියලා මට කියලා දුන්නෙත් ඔයාමනෙ. මේ දරුවන්ට වගෙම ඒ දරුවන්ටත් ඔයා ගඟුලක් ම වෙන්න. මට ඉස්කෝලෙදි මේ විදිහට සමු ගන්න බැරි නිසා දැන් මට ඒකට ඉඩ දෙන්න.”

එසේ පැවසූ මිහිදිනී කෙළේ ගඟුල්ගේ දකුණත ගෙන සිය ලය මත තබාගැනීම ය. ගඟුල්ට ඇසුණේ සුපවිත්‍ර වූ ආදරණීය කාන්තා හෘදයක අනවරත රිද්මය යි. කොළඹ කවි යුගය සුන්දර කළ එච්. ඇම්. කුඩලිගම කවියාගේ ඉසොඳුරු කවි සිත්තමක් සිය හදබිතුවෙහි ඇඳගනිමිනි, ඔහු ඇගෙන් සමුගෙන එතැනින් නික්ම ආවේ.

“සඳරැස් සමග සඟවා          මඳ සිනාවේ

දිවගට පරම සංගීතය             ගෙනාවේ     

ඇය නොදැනුවත් ව යි එය නොදැනුනාවේ

මට එහි සදා ජීවය             වුවමනා වේ”

  

111. වචන හබලක වාරු දිගුවයි..!

හිත් වාන් දොර උඩින් නුහුරු දියවර ගලන

ප්‍රේමයේ මල්හාර සමයයි..

නැවුම් තරු කතාවක ආලෝක වර්ෂයෙන්

ඇස් නිලංකාර වන කොටසයි..

සයුරු රැල්ලක එතී - සිප්පි පියනක රැඳී

පෙණ නගන වසත් සත් ස්වරයයි..

කුඩා මුවවිට මතින් පෙරි පෙරී එන රොනින්

මකරන්ද ගලන මධු නිවනයි..

සංවාද තොටුපොළේ - පාරුවක නිසසලේ

වචන හබලක වාරු දිගුවයි..

හරිත වන පෙත් දිගේ - දුදුළු බෑවුම් මගේ

අතින් අත පටලැවෙන ගමනයි..

නොතිත් හිත් යුග බැඳී - ලවන් ලවනත රැඳී

දෙහිත් පින්තාරු වන දවසයි..

භවයකින් කෙළවරක් දකින්නට බැරි ඉමක

ඔබ-මගේ උත්තරය සසරයි..

110. ඈත කඳු පෙළින් එහා, තිත්ත මල් සහ ටැබ්ලොයිඩ් නවකතාදරය!

මේ ඊයෙ පෙරේදා දොස්තර සංජීවනී නෝනා මුණගැහෙන්න තාත්තා එක්කලා ගිය වෙලාවෙ කලකට පස්සෙ හමු වෙලා ආගිය කතා කරමින් ඉද්දි එතුමිය කීවා, ප්‍රියංකා අමරතුංග දුරින් නෑදෑයෙක් වෙනවාය කියලා.. එතනින් ප්‍රියංකා අමරතුංගගෙ පොත් ගැන පටන්ගත්ත සංවාදෙ ඇදිලා ඇදිලා ගිහින්, ඩොක්ටර්ගෙ ෆී එක ගන්නෙ නැතුව රීෆන්ඩ් කළා කියලා ඩොක්ට එක්ක පොඩි සණ්ඩුවකුත් අල්ලලා පරාද වෙලා, කවුන්ටර් එකෙනුත් හැමදාම අඳුනන නාඳුනන ගොඩක් දෙනෙක්ට ඩොක්ටගෙ රීෆන්ඩ් වදින හින්දා ඊට එරෙහි වෙලා වැඩක් නෑ කියලාත් අහගෙන, රට සමාජවාදී වෙන්න පෙරත් ජනතාවාදී දොස්තරවරු සිටීම ගැන ආහ්ලාදයද සහිතව ආයෙ ගෙදර බලා ආවා. ඒ එන අතරෙ තමා වැහි දැරියට අලුත් වියුණුවක් ලියන්න හිතට ආවෙ. ඒකට හේතුව ඒ සංවාදෙදි මතු වෙච්ච, ප්‍රියංකා අමරතුංගගෙ රිවිසරසි අතිරේකයෙ ගිය නවකතාවක්. ඒකෙ නම 'තිත්ත මල්!'

මට මතක හැටියට ඒ රිවිර පත්තරේ ආව මුල් කාලෙ. රිවිසරසියෙ ආසාවෙන්ම කියවලා කපලා අරන් තියාගත්තෙ, රසික ජයකොඩි ලියාපු 'දවසක්දා හැන්දෑවක' තීරුලිපි එකතුව. පස්සෙ රසික ජයකොඩි දේශපාලනික වශයෙන් ප්‍රතිගාමීව රනිලමය ආස්ථානයකට ගියා වුණත් ඔහුගේ ලිවීම් කෙරේ පැවති ආසාව දුරස් වූයේ නෑ. ඉතින් රිවිසරසි කියවන කාලෙ ඔය කතාවත් මං පත්තරේ ආව ගමන් ටැබ්ලොයිඩ් කෑල්ලෙ පැලක් අටවගෙන කියෙව්ව විත්තිය මතකයි. 

හැබැයි වැසිදැරියගෙ ටැබ්ලොයිඩ් නවකතා ආලෙ පටන්ගත්තෙ, ශේක්ස්පියර්, ආයුර්වේදය, හෘදය සූත්‍රය සහ භාවනාව ආදී මනරම් හා ගැඹුරු තේමා රාසියක් එක්තැන් කළ 'තිත්ත මල්' කියවන්න හුඟ කාලෙකට කලින්. සමාජමාධ්‍ය ජනප්‍රිය වෙන්ඩ කලින් ගෙවුණ ⁣නවයොවුන් වියකට හිමිකම් කියාපු අවසාන පරම්පරාව වෙච්චි වැසි දැරියලාගෙ පරම්පරාවෙ බොහෝ ගෑණු දැරිවියො ටැබ්ලොයිඩ් කියෙව්වෙ සිනමා තරු, ගායක තරු සහ රූපලාවණ්‍ය ඔත්තු ආදිය ගැන දැනගන්න වුණත්, නිදහස් සිතිවිලි බ්ලොග් අඩවියෙ රවි මාමා කියන්නැහේ වැසිදැරිය හැත්තෑව අසූවෙ උපදින්න ඉඳලා වැරදීමකින් මේ කාලෙට ප්‍රාදූර්බූත වෙච්ච මානවිකාවක් හන්දා උන්දෑ ටැබ්⁣ලොයිඩ් කෑලිවල හිටපු නලු කෑලි දිහා ඇහැක් ඇරල⁣ නොබලා, ගෙනාව ගමං පත්තරෙන් ඩැහැගත්තෙ සාහිත්‍ය කෑලි ටික! 

ඒ කියද්දි මතක් වුණෙ, මේ ළඟදි  වැහිදැරිවිගෙ නවයෙ පන්තියෙ එකට හිටපු යාලුවෙක්, වැහිදැරිවිගෙ අම්මටයි වැහිදරුවටයි ආපිකෝ එකේදි මුණගැහිලා කිව්වලු, වැහිදැරිවි කසාද බැඳපු එක පුදුමයි, ඒ කාලෙ වැහිදැරිවිට කොල්ලො පේන්න බැරිය කියලා.. දැන් ආපහු හැරිලා බලද්දි තමා හිතෙන්නෙ, ශිහාන් මිහිරංග⁣ට යුනිෆෝම් එක ඉරලා පපුවෙ අස්සන් ගහන්න කියපු, සිහාන්ගෙ ඩේ කාඩ්ස් එක්කහු කරපු, සිහාන් පැරදුණාම අස්සයා මැරිච්ච කව්බෝයි වාගෙ අඬපු ⁣කෙල්ලො උන්න කාලෙක, සිහාන්ගෙ නවපන්නෙ කොණ්ඩෙ මෙලෝ ලස්සනක් නොදැකපු - සිහාන් අනුකාරකයෙක්ය කියා විවේචනය කරාපු, ටීනේජ් වැහිදැරිවි අමුතු ඩෑල් එකක් වගෙ පේන්න ඇතිය කියලා..)) 

ඒකෙන් මේකෙන් වැඩක් නෑ.. මං කියමින් උන්නෙ ටැබ්ලොයිඩ් නවකතා ගැන. වැහි දැරිවි ටැබ්ලොයිඩ් කතා කියවන්න පටන්ගත්තෙ සිළුමිණ පත්තරේ රසඳුන සහ දිවයින පත්තරේ මීවිත අතිරේකෙන්. රසඳුනේ කතා අතරින් නම් වැහි දැරියට මතක හිටියෙ යමුනා ⁣මාලිනී ලියූ 'සඳමාධවී' විතරයි. ඒ කතාවෙ තරුණයා අතින් ලියැවුණු කවියක්, පසුව ගීයක් වී ගැයෙනවා ඇහෙද්දි දැනුණ අතීතකාමයෙ තිවුණෙ වෙනස් සෞන්දර්යයක්.

සුදු ඇඳගෙන සඳ ඇවිදින්

දුර කඳු මුදුනට..

නිදි නැති සිත ගෙන යයි

සිතිවිලි ගං ඉවුරට..!

මේ ලියන මොහොතෙත් වැහිදැරියගෙ සවන් පත්ළෙන් ඒ ගීය වාදනය වෙනව.

වැහි දැරිවි දන්නා තරමින්, චන්දො හෙවත් චන්ද්‍රසිරි දොඩන්ගොඩ නමැති ප්‍රතිභාපූර්ණ නවකතාකරුවා ජීවිතක්ෂයට පත් වෙන තුරු මීවිත ටැබ්ලොයිඩයෙ නවකතා ලිව්වා.

ඉතින් වැහි දැරිවි මුලින්ම කියෙව්ව ටැබ්ලොයිඩ  නවකතාව ඔහු ලියූවක්. මට මතක හැටියට 'ආත්මා'. ඉන්පස්සෙ 'සතී'. ඒ හැමෙකකම චිත්‍ර ඇන්දෙ ජනක රත්නායක. ඔබේ හිතේ මේ වදන කියවද්දි ඇඳෙනවා ඇති ඔහුගෙ අවර්ණ පැන්සල් පෑන් ඉරිවලින් සිත්තම් වුණ මනරම් නූතනමය සිත්තම්. මේ සටහනේ අයිකනය ලෙස ඇමිණුවෙත් ජනක රත්නායකගෙ සිත්තමක්ම තමා. ඒ චිත්‍රකර්මවලින් අලංකෘත වෙච්ච චන්දොගෙ නවකතා ඇසුරින් වැසිදැරිවි වඩාත්ම ආසා වුණ නවකතාව වුණේ, 'ඈත කඳුපෙළින් එහා!'

ඔය ටැබ්ලොයිඩ කියවලා විතරක් සෑහීමට පත් වෙන්න බැරි වුණ වැහි දැරිවි, තාත්තාගෙත් මහප්පාගෙත් පරණ පත්තර නිධානෙ අවුස්සලා අවුස්සලා සිත්තරාදී පරණ චිත්‍රකථා පත්තරවලත්, අරලියාදී යොවුන් සඟරාවලත් කොටස් වශයෙන් පළ වී තිබූ නවකතා, සිහියක් පතක් නැතුව දූවිලි නාගෙන කියවන්න පටන්ගත්තා. ඒ අතරෙ තිබුණ නවකතා ඇසුරින් තදින්ම මතකෙ රැඳුණ නවකතාකරුවන් වූයේ මයිකල් ආන්ජලෝ ප්‍රනාන්දු, ප්‍රදීප් බාලසූරිය ආදි නවකතාකරුවන්. ඒත් ඒ අතරෙ ටැබ්ලොයිඩ් නවකතාදරයෙ උඩින්ම රැඳෙන්නෙ චන්දොගෙ අමුතු නවකතා ආර..)

දැන් චන්දො නෑ. ඒත් හැමදාකම කඳු දකිද්දි චන්දොගෙ 'ඈත කඳුපෙළින් එහා' නවකතාවෙ තිබූ එක් කුඩා කවියකුත් - වැහිදැරියගෙ ටැබ්ලොයිඩ් නවකතාදරයත් මතක් වෙන්නේ නොස්ටැල්ජියාවක් සමඟින්!

ඈත කඳුපෙළින් එහා

තාරකා සිනාසිසී

එන්න,යන්න, මාත් එක්ක

කතා කරනවා..!

දැන් කියවන්න තරමෙ ලස්සන ටැබ්ලොයිඩ කතා කොහේවත් නැති වුණත් අදත්, බෙලිහුල්ඔය චාරිකාමය නැවතුමක අහස දකිද්දි ඇස ගැටුණ - කතා කරන තාරකා අස්සේ යම් තැනක වැසි දැරියගේ ටැබ්ලොයිඩ් නවකතාදරේ හැංගිලා තියෙනව!

109. රොමැන්තික ආහ්ලාදය සහ සහෝදර බිමක මල් සිටුවීම..!

අවුරුදු අටෙන් විතර සෝවියට් පොත් කියවන්න පටන් අරගත්ත පොඩි දැරියක්, රෝහණ විජේවීරට මංගල ඡන්දෙ දුන්න අම්මෙකුගෙ දුවක්, සමාජදේහය වසා පැතිර පවතින නූගත් බව නසමින් බුද්ධිමත් සහ ප්‍රඥාවන්ත පරපුරක් බිහි වනු ප්‍රාර්ථනා කරන අධ්‍යාපනවේදිනියක්, ස්ත්‍රී පුරුෂ පන්ති කුල සමානාත්මතාව අත්‍යන්තයෙන්ම විශ්වාස කරන තරුණියක් විදියට, පවත්නා දේශපාලන ප්‍රවාහය හා එකඟ වන නොවන තැන් ඇති මුත්, ඔව්, විසිදෙවැනිදාව යනු, වැසිදැරියට ජීවිතයේ සන්තුෂ්ටිදායක දවසක්!

ජාතික ජන බලවේගය සම්පූර්ණයෙන්ම සමාජවාදී නොවේය යන තර්කය ඒ සන්තුෂ්ටියට කිසිසේත්ම බාධාවක් නොවෙයි. මාක්ස්වාදය, කොමියුනිස්ට්වාදය හෝ සෝවියට් සමාජවාදය සම්පූර්ණයෙන්ම මෙබිමෙහි ස්ථාපිත කිරීම ප්‍රායෝගිකත් නෑ. දේශයෙහි පවත්නා සමාජ,සංස්කෘතික ප්‍රවාහය වඩා යහපත්, වඩා අදූෂිත තැනක් කිරීම සඳහා සමාජවාදී දේශපාලනය යොදාගැනීමයි විය යුත්තෙ. ජාතික ජන බලවේගය මේ සා ජයග්‍රහණයක් අත් කරගන්න හේතුවත් ඒ අවශ්‍යතාව ඔවුන් හඳුනාගැනීම නිසයි.

කිසිදු දේශපාලන ප්‍රවාහයක කොටසක් නූනාට, ජීවිතයෙ මංගල ඡන්දය ධනවාදී පක්ෂයකට දෙන්නට තිබූ අකැමැත්ත නිසා දහඅට පිරුණාට පස්සෙ නන්නාඳුනන ජවි‍පෙ සහෝදරුවරු දෙන්නෙක්ටත්, සහෝදරියකටත් මහමැතිවරණෙදි ඡන්දෙ දුන්න, 3% ගොඩේ හිටපු වැසිදැරියට, එතෙක් මෙතෙක් පාර්ලිමේන්තුවෙ අසාධාරණයට එරෙහිව තනිව සටන් කළ නුදුටු සහෝදරයකු, 9වන විධායක ජනාධිපතිවරයා ලෙස, ඡන්ද පනස්හත්ලක්ෂයක් ලබමින්, පත් වෙද්දි යමක් නොලියා ඉන්න අපහසුයි. නමුත් එය රොමැන්තිකකරණයට ලක් වූ ලිවීමක් වනවාට වැසිදැරිය කැමති නැහැ.

පාර්ලිමේන්තුවේ දූෂිතයන්ට එරෙහිව කෑගහන විප්ලවකාරයා සහ ජනතාව අමතන සන්සුන් - තැන්පත් සහෝදරයා අතර පවතින විස්මය දනවන සුළු පරස්පරය සහ ජනතා නියෝජකයකු ලෙස අත්‍යයන්ත‍යෙන් හැඳින්විය හැකි අන්දමේ දුර්ලභ දේශපාලකයෙක්, දූෂකයන් අමතන දෘඩ ස්වරය සහ දූෂණයට ලක් වූවන් අමතන විශ්වාසදායී මන්ද්‍ර ස්වරය අතර ඇති වෙනස, රොමැන්තික ව දැනීම ඉතා ස්වාභාවික බව නොපිළිගන්නවා නොවෙයි.

පරිවාසවලට රිංගා මව්පියන් නැති දැරිවියන් පවා අත් නෑර වාර්තාගත ස්ත්‍රී දූෂණයන් කළ -ගැහැණුන්ව මුළුතැන්ගෙයි මෙවලම්, ලිංගික භාණ්ඩ හෝ ලස්සනට තබන මල් පෝච්චි ලෙස ගෙන වාස්තවීකරණයට ලක් කරන ඊනියා තරුණ නායකයන්ට ආකර්ෂණය නොවන තරුණියන් තුළ - ස්ත්‍රීන්ව නායිකාවන් සහ සහෝදරියන් ලෙස හඳුන්වන ජනාධිපතිවරයකු කෙරේ පවතින ආකර්ෂණයට එහා ගිය ගෞරවය අතිශය ස්වාභාවිකවයි. තරුණියන් පමණක් නොවෙයි, තරුණයන්, ඒ විතරද මැදිවියේ වැඩිහිටි ආදී විවිධ පරාසයන් නියෝජනය කරන - වසර ගණනක තට්ටු මාරු දේශපාලනයෙන් හෙම්බත්ව සිටි ඡන්දදායකයන් බහුතරයක්, අසාධාරණයට එරෙහිව නැගී සිටි අවුරුදු 'පනස් පහක' තරුණයෙක්ට ආකර්ෂණය වීම සිදු වූ වේගය ඇතුළේ ඡන්ද හාරලක්ෂ ගණනක් - පනස්හයලක්ෂය ඉක්මවා ඉහළ යාම මවිතයක් වන්නට කාරණයක්ද නෙමෙයි. 

අප සමඟ පශ්චාත් උපාධිය හැදෑරූ එක්තරා ප්‍රසිද්ධ පිරිමි පාසලක ගුරුවරියක් ඒ පාසලේ දරුවන් අන් දරුවන්⁣ට වඩා හොඳ බව කියද්දී, ඊට ඉතා තදින් විරුද්ධ වී සියලු පාසල්වල සියලු දරුවන්ට සම පහසුකම් ලැබිය යුතු යැයි, පාර්ලිමේන්තු යන්න කලින්  විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරියකව සිටියදී පවා අධ්‍යාපනයෙහි පන්ති විෂමතාවට එරෙහිව තර්ක කළ ඇදුරුතුමියගේ මතකය, කෙටිකලකට පෙර අගමැතිතුමියගේ සිසුවියකව සිටි වැසිදැරියට අමතක කළ නොහැකියි.

සංදර්ශන නොපවත්වා විනාඩි දහයෙන් දිවුරුම් දී මිලියන දෙසීයක් ඉතුරු කිරීම, ඇතැම් දේසපාලුවන් විසින් මෙතෙක් නොගෙවා සිටි රජයට අය විය යුතු මුදල් නව රජය කෙරේ වන භීතිය හේතුවෙන් ගෙවීම, රජයේ භාවිතයටම පමණක් නොව පුද්ගලික අවැසියාවන් උදෙසා අනිසිව භාවිත වෙමින් කරක් ගැසූ වාහන හිටිඅඩියේ බ්‍රේක් ගසා නතර වීම, ස්ත්‍රීපුරුෂ සමානාත්මතාව හා අධ්‍යාපනයට ගරු කරමින් අගමැතිවරියකගේ සිදු වූ ආගමනය, පාසල් උත්සවවල දේශපාලන සංදර්ශන නතර වීම ඇතුළු ආර්ථික සමාජ දේශපාලනික ක්ෂේත්‍රයන්හි දින කිහිපයකට සිදු වූ සාධනීය වෙනස්කම් ඇසුරින්, තමන් ගත් තීරණය නිවැරදි බව බොහෝ තැන්වලින් සාධක සහිතව සනාථ වෙද්දි ඡන්දදායකයන්ට රොමැන්තික නොවී ඉන්නත් අපහසු ඇති. ඒත් ව්‍යතිරේකී විශිෂ්ට බවකින් යුතු වූ සහෝදරයකු සහ ඔහු නියෝජනය කළ සමාජ අසාධාරණයට එරෙහි ව්‍යාපාරයේ ක්‍රියාකලාපය නිසා හටගත් රොමැන්තික බව ඩබල් පොකට් ෂර්ට් එකේ අත් නැවීම සිදු නොවුණහොත් නැසී යන්නේය වැනි තැනකට පමණක් ලඝු කිරීම කොතෙක් දුරට සාධාරණද යන්නත් නතර වී සිතිය යුතුයි.

දූෂිත දේසපාලුවො පාර්ලිමේන්තුවේ උඩබුරද්දි  - තමාට එරෙහි වන්නට නැගිටින නැගිටින සියලු ‍දෙනාගේ දූෂණ වංචා ගැන මතකයෙන් කතා කරන ජනතා නි‍යෝජකයෙක් අබිමුව, පොතක්-කඩදාසියක් නොබලා දේශපාලන-සමාජ-සංස්කෘතික සියලු කාරණා ගැන අනලස්ව විග්‍රහ කරන සුවිශිෂ්ට සන්නිවේදකයකු අබිමුව බහුතර ඡන්දදායකයන්ට, රොමැන්තික නොවී ඉන්න අපහසුයි. ඒක ඇත්ත. පිළිගන්නවා. ඒත් සහෝදර කුරුල්ලනි, රොමැන්ටිසයිස් වීමෙන් නතර විය යුතු නැහැ. වඩා හොඳ දේශයක් උදෙසා අප එක්ව වැඩ කළ යුතුයි. ඔවුන් පාර්ලිමේන්තුවේ වැඩ කරාවි. අපද වඩා නිවැරදි සමාජයක් උදෙසා අ⁣පේ වපසරිය තුළ වෙනදාටත් වඩා අපේ ශක්ති ප්‍රමාණයෙන් වැඩ කළ යුතුයි.

අනෙක් අතට පාලන තන්ත්‍රයන්, කිසිදු විවේචනයකින් තොරව, රොමැන්ටිසයිස් කරන්නට ගොස් හොම්බ කට බිම ඇනී සමතලා කරගත් ජනතාවක් ලංකාවේ තරම් වෙනත් කොහේවත් නැති බවත් අප අමතක කළ යුතු නෑ. එසේම රොමැන්තික දෑස්වලට යථාවන් - යථාවන් ලෙසම නොපෙනී යන්න ඉඩ ඇති වගත් අමතක කළ යුතු නෑ.

මේ රොමැන්තික ආහ්ලාදය සහ වගකීම් සත්තාව අතර දෝලනය වන සටහන නිමවන්න පෙර ඊයෙ වූ සිදුවීමක් ගැන කුඩා මතක කුරුටුවක් තබන්නත් අවැසියි.

විසිහතරවැනිදාවෙ, ජනාධිපති සහෝදරයා දිවුරුම් දීලා, දවස් දෙකකට පස්සෙ මාත් වැහි දරුවාත් දවසේ දේශන අවසන් කරලා බැරිස්ටා⁣ කෝපිහලට ගියේ ඡන්ද අසා නිදි මරා සිටි විඩාව නිවාගන්නත් එකයි. එවිට ආරක්ෂක සහෝදරයා දොර හරින්න එද්දි වැසිදැරිය දොර ඇරගෙන එළියට බැස්සේ වෙනදාත් කරන අන්දමටම තමයි. කොහොමත් කුඩා කාලෙදිවත් කවදාවත් මා කාටවත් දොර අරින්න දෙන්නෙ නෑ. අතපය හතර ගැන ලෙනින් කුඩා කොලුවකු කාලෙ කීවා යැයි ඇසූ කතාවක් කවුරු හරි දොර අරින්න එද්දි මතක් වන බැවින්. කොහොම හරි මගෙ දොර මංම ඇරගත්ත නිසා එහා පැත්තෙ දොර අරින්න කියායි ඔහු වැහිදරුවා පැත්තට ගියේ.

රටේ ජනාධිපති කාටවත් කියලා දොර ඇරගන්නෙ නැත්නම්.. ඇයි අපේ දොරවල් අරින්නෙ! 

කියා වැහිදරුවා අහද්දි ආරක්ෂක සහෝදරයා සුණු සිනහව ඇතුළේත්, මාත්- වැහිදරුවාත් තුළ ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජයක පාරිභෝගිකයන් ලෙස නැගුණු හැඟුම් සමුදායෙත් තිබුණේත් ප්‍රථම වතාවට සහෝදරයකු ජනපති වීම තුළ තිබෙන රොමැන්තික ආහ්ලාදයයි. 

.. සහෝදර බිමක, මල් පිපෙන්න පටන් අරන් ඇති බවට වන රොමැන්තික ආහ්ලාදයයි..!

නමුත් කඳුහෙල් යට කර ගලා ආ මහජන ගඟ මහමැතිවරණයෙ මීටත් වඩා ප්‍රබලව ගලනු ඇත්තෙ දැන් තමා අදූෂිත යැයි පෙන්වාගෙන එක් වෙන්න හදන දූෂිත දේශපාලුවන් මාලිමාව විසින් ප්‍රතික්ෂේප කරනු ලබන අන්දමටත් - තනතුරු සඳහා සිදු වන පත්කිරීම් සඳහා අධ්‍යාපන සුදුසුකම් මතු නොව කැපවීම, අදූෂිත බව සහ ප්‍රඥාව සහිත නිවැරදි මිනිසුන් තෝරාගන්නා අන්දමටත්, ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශයෙහි වගන්ති සත්තාවන්ව මහපොළොව මත ක්‍රියාත්මක වන අන්දමටත් අනුලෝමව සමානුපාතිකව වගත් - එසේ නොවුණහොත් ජනගඟ යළි වෙනත් දිශානතියකට ගලනු ඇති වගත් - අමතක කරන්න බැරි බවත් සටහන් කළ යුතුමයි. 

ඉතින් සහෝදර බිමේ බිම් මට්ටමේ මල් හිටුවන ගමන් නව දිශානතියකට රටේ මාලිමාව කැරකෙන අන්දම දිහා රොමැන්තික ආහ්ලාදයටම නතු නොවී, සහෝදරවරුනි අපි බලා සිටිය යුතු බවද, ඒ අතරේ කුමන ක්ෂේත්‍රයක් නියෝජනය කළද, වඩා යහපත් - වඩා පිරිසිදු හෙටක් සහ රටක් උදෙසා තනි තනි ඒකක ලෙස අපෙන් විය යුතු යුතුකම ඉෂ්ට කළ යුතු බව ද අමතක කළ නොහැකියි.

එවිට සහෝදර බිමේ මල් තව දශක ගණනාවක් යන තුරු පර නොවී දිගින් දිගටම පිපී තියේවි! 

107. ගුරු දියවර නවකතාව - තිස්හතරවන කොටස - සමන් චන්ද්‍ර රණසිංහ

                                                              ගුරු දියවර 34

“පියකරු මල්, ගලා හැලෙන දිය ඇලි, හදවතේ සතුට ඇති කරන්නේ යම් සේ ද එපරිද්දෙන් කලාතුරෙකින් හෝ අපට හමු වන ඇතැම් දෙනා අප සිත්වල මහත් සතුටක් ජනිත කරති.”

ජෝර්ජ් එලියට්ගේ මේ ප්‍රකාශය ගඟුල්ට සිහිපත් වූයේ හෘදය සන්තුෂ්ටිය ප්‍රදානය කරන මනුරුවන් සොයා යන මෙගමන ආරම්භයේ දී ය. මේ තරුණ ශිෂ්‍ය මාණවකයන් තිදෙනකු සමග ඔහු තමාට නාගොල්ලාගම දී හමු වූ මනුරුවනක නිවහන වෙත යන ගමන යි. සහෘදයනි, ඔබට මෙගුරු දියවරෙහි දහතුන් වැනි පරිච්ඡේදයෙහි දී මුණ ගැසුණු සිරිල් මතක ද? ගඟුල් වෙත සහෘදය සටහනක් එවා තිබූ සිරිල් මතක ද? උසස් පෙළ පන්තියක දී ඔහුගේ නිවහනට යම් දිනයක යායුතු ම යැයි කී බව මතක ද? එගමනට තමනුත් එක්වනු රිසි බව කියමින් දැක්වූ ශිෂ්‍ය ප්‍රතිචාර මතක ද? ඔව් මේ එළැඹ ඇත්තේ ඒ දිනය යි. පා ගමනිනි, ඔවුන් මේ ග්‍රාම සංචරණයෙහි යෙදෙන්නේ. හිරු කිරණ මඳ මඳ ව මිහිකතට වැටෙන මේ හිමිදිරි උදෑසන තරම් මෙවන් ගමනකට සුදුසු වෙනත් වෙලාවක් නැතැයි මෙගමන යන අතරමග දී ගඟුල්ට සිතිණ. තුරු ලිය කෙත් වතු මැදින් යන මෙසොඳුරු චාරිකාවේ දී පළමු පැනය නැඟුණේ ශිෂ්‍ය සවිත් වෙතිනි.

“සර් අපිට දවසක් කිව්වා නේද ගුරුවරයෙක්ගෙන් ශිෂ්‍යයන්ට තමන්ගෙ හිතට නැගෙන ඕනෙම ප්‍රශ්නයක් අහන්න පුළුවන් කියලා.”

“ඔව් මන් එහෙම කිව්වා. ඇයි සවිත් දැනුත් ඔයාගෙ හිතට ලොකු ප්‍රශ්නයක් ආව ද?”

“ඒක සර් කෙනෙකුට ලොකු ප්‍රශ්නයක් නොවෙන්න පුළුවන්. ඒ උනාට සර් මට ඒක ලොකු ප්‍රශ්නයක්නෙ.”

“හරි ඉතින් කියන්න බලන්න. සමහර විට මට ඒකට උත්තරයක් නැති උනොත් මෙතන ඉන්න ඔයාගෙ යාළුවන් දෙන්නගෙන් කෙනෙකුට උත්තරයක් තියෙන්න පුළුවන්.”

“සර්, අපි දැන් මේ ලොකු හෙවනක් තියෙන ගස් යටින් යනවා. කෙත්වතු මැදින් යනවා. ඒ වගෙම වැව් කණ්ඩි උඩින් යනවා. අපි තුන් දෙනාම මේ පරිසරයේ ම උපන්න අය. අපි වෙනදත් ගියා. දැන් සර්, ඇයි වෙනදට වඩා ලස්සනක් මේවයේ අපට පේන්නෙ?”

“ඇත්තට ම මේ මට වෙලා තියෙන්නෙත් අපේ සවිත්ට වෙච්ච දේමනෙ. මමත් කොච්චරක්නං මේවයෙ ඇවිද්ද ද? ඒත් ඉතින් ඔහෙ ඇවිද්ද මිසක් සවිත් කියනව වගේ මේවයෙ අමුතු ලස්සනක් නං දැක්කෙ නෑ තමයි. අපිටත් වැඩිය මේ පරිසරය එක්ක වැඩියෙන් ම ජීවත් කෙනානෙ අපේ නඳුන්. මන් හිතන්නෙ නඳුන්ට දෙන්න තියෙන්නෙත් අපිට වඩා වෙනස් උත්තරයක් නෙමෙයි කියන එක යි.”

අමල් කී ඒ කතාවට නඳුන් ප්‍රතිචාර දැක්වූයේ හිස සැලීමෙනි.

“සවිත් ඔයා වැඩියෙන් ප්‍රිය කරන විෂය සාහිත්‍යය නිසා ඒ විෂය දිගෙන් දිගට ම දැන් ඉගෙන ගන්න නිසා ඔයාට වෙනදට වඩා මේ පරිසරය දැනෙනව තමයි. ඒ වගෙම අමල් ඔයා කළමනාකරණ විෂය හදාරන කෙනෙක්. වැව, කෙත, ගහකොළ කියන්නෙ කළමනාකරණයට දෙන්න තියෙන ජීවමාන සාධක. අපේ නඳුන් ගත්තොත් එයාගෙ ප්‍රියතම විෂය ඉතිහාසයනෙ. මේකත් එක්තරා විදිහක ඉතිහාසය හරහා ගමන් කිරීමක් ම තමයි. ඒ වගෙම අපි අමතක කරන්න නරකයි නඳුන් කියන්නෙ තෙන්නකෝන් සර්ගෙ ශිෂ්‍යයෙක් බව. ඒ සර් ඉතිහාසය ඔස්සෙ වර්තමානය දකින්න සලස්වන කෙනෙක්. ඉතින් වයසින් වැඩෙන කොට දැනුමෙන් සරු වෙන කොට මේවා ඔයගොල්ලන්ට වෙනදට වඩා දැනෙන එක මට නං පුදුමයක් නෙමෙයි.”

“සර් කියන එකෙත් තරමක ඇත්තක් තියෙනවා වෙන්ඩ පුළුවන්. ඒ උනාට සර් මේකෙ සමහර දෙනෙක් ඉන්නවා පුංචි කාලෙ ඉඳලා වයසට යනකන්ම මේ පාරවල අතුපාරවල, නියරවල, වැව් කණ්ඩිවල කොච්චර එහාට මෙහාට ගියත් මේවා දැනෙන්නෙ නැති.” 

“නඳුන් කියන එක ඇත්ත සර්. මටත් තේරිලා තියෙන එක දෙයක් තමයි මේ ගමේ සමහර වැඩිහිටියෙක් ඉන්නවා වයසින් වැඩුණට සංවේදිකම නැති. එහෙම අයට මුවෙක්, හාවෙක් කියන්නෙ ලෝකය පරිසරය සුන්දර කරන වස්තුවක් නෙමෙයි, මරන් කන්ඩ හිතෙන දෙයක්.”

“ඒක ඉතින් අමල් සමහර වැඩිහිටියන්ට විතරක් නෙමෙයි සමහර තරුණ අය සම්බන්ධයෙනුත් ඇත්තක්නෙ. ඒත් අමතක කරන්න එපා දාවිත් සීයා, පුංචිබණ්ඩා සීයා වගේ චරිත නේද ගහකොළ සතාසීපාවන්ගෙ අගය අපට හම්බ වෙන කොයි වෙලාවෙදිත් කියලා දෙන්නෙ.”

“අන්න එතෙන්දි නං සවිත් ඔයා හරි. හැබැයි මෙතෙන්දි අපිට අමතක වෙච්ච, ඒත් අපි අමතක නොකළ යුතු තවත් වැදගත්ම කාරණාවක් තියෙනවා.”

“නඳුන් ඔයා අමතක නොකළ යුතු ඒ වගෙම වැදගත්ම වගේ වචන දාලා කතා කරන කොට මටත් ඒක දැනගන්න ම තමයි කුතුහලයක් තියෙන්නෙ.”

“මටනං හිතෙන්නෙ වෙනදට වඩා මේ හුරුපුරුදු පරිසරේ ලස්සන දකින්න අපි යොමු උනේ එක චරිතයක් මේ ගමට ආවට පස්සෙ කියලයි. හැබැයි මට හිතෙන හැටියට අපි කවුරු ඒක පිළිගත්තත් ඒ අදාළ චරිතෙ නං ඒක පිළිගන්න ලෑස්ති නැති ‌වේවි. ”

“මන් දන්නවා ඒ චරිතෙ අමල්. ඒත් මන් කැමතියි අපේ මේ ගඟුල් සර් ඉන්න තැනම ඒ නම ඔයාගෙන් කියවෙනවනං.”

“අපි තුන්දෙනා කියනවනං අකුරු පහයි. පෙර පද පසු පද නැතුව නම විතරක් කියනවනං අකුරු තුනයි.”

“හරි හරි මන් කරන්නංකො සමස්‍යාපූරණේ.”

“සවිත් මේ ඉස්සෙල්ලම කියපන් මොකක් ද ඔය සමස්‍යා පූරණේ කියන්නෙ කියලා.”

ඒ ප්‍රශ්නය නඟන ලද්දේ කළමනාකරණ ශිෂ්‍ය නඳුන් විසිනි.

“අපේ ගඟුල් සර් අර දවසක් අපිට සමස්‍යා පූරණය කියන්නෙ මෙන්න මෙහෙම දේකටයි කියලා අපිට කියලා දුන්න වගේ අපේ මේ මැනේජ්මන්ට්කාරයට සර් ඒක පැහැදිලි කරලා දෙන්නකො.”

“මෙහෙම හිතන්න නඳුන්. දැන් මේ අපි හතර දෙනෙක් එකට ගමනක් යනවනෙ. දැන් අපි හතර දෙනා මේ පොඩ්ඩක් නතර වෙලා කතා කරන්නෙ වැවක් ළඟනෙ. අපි හිතමුකො අපි හතර දෙනාටම එතෙන්දි කවි සිතිවිලි එනවා. ඔන්න මන් ඒ වැව ගැන මෙහෙම කියනවා.

මානෙල් ඕළු මල් වැව් දිය මත පිපුණා”

මෙසේ කියා ගඟුල් නිහඬ වූයේ ය.

“ඉතින් සර්, සර් කවියෙ මුල් පදේ විතරයිනෙ කිව්වෙ.”

“ඔව් මන් එක පදයයි තමයි නඳුන් කිව්වෙ. ඉතිරි පේළි තුන සම්පූර්ණ කරන්න ඕනෙ ඔය තුන්දෙනා. හරි අපි දෙවෙනි පේළිය සම්පූර්ණ කරන්න කියමු අපේ කවියා සවිත්ට.”

මොහොතක් කල්පනා කළ සවිත් මෙසේ කීවේ ය.

“මුදු හිරු කිරණ ඒ වැව් දිය මත වැටුණා”

“දැන් තුන්වෙනි පේළිය සම්පූර්ණ කරන්න ඕනෙ අපේ ඉතිහාසඥයා අමල්.”

අමල් තෙවැනි පේළිය සම්පූර්ණ කෙළේ මෙසේ ය.

“ඉතිහාසයේ සුවඳින් හදවත පිරුණා” 

“කවිකම නැති නිසා මට මෙතනදි ඇඬුණා” 

මෙසේ අනිත් තිදෙනා නොසිතූ ඉක්මණකින් අවසන් පේළිය පූරණය කරන ලද්දේ කළමනාකාර ශිෂ්‍ය නඳුන් විසිනි. 

“බලන්ඩ මෙතෙන්දි කොච්චර ලස්සන දෙයක් ද උනේ කියලා. මන් වැව දැකලා වැව ගැන එක කවිපදයක් කිව්වා. අපේ සවිත් හරි ලස්සනට ඒකට දෙවෙනි කවි පදය දුන්නා. ඊළඟට අපේ ඉතිහාසකාරයා තමන් හදාරන විෂයෙ සුවඳින් තුන්වැනි පේළිය පිරෙව්වා. අන්තිමට කවි හදන්න මන්නං දන්නෙ නැහැ කියන අපේ කළමනාකරණ ශිෂ්‍යයා අමුතුම ලස්සන කාව්‍යෝක්තියක් ඒකට එකතු කරලා කවිය සම්පූර්ණ කළා. සමස්‍යා පූරණය කියන්නෙ ඔන්න ඔහොම දේකටයි නඳුන්.”

“ඒක හරි අපූරු දෙයක්නෙ සර්.”

“නෑ නඳුන් ඒක අපූරු දෙයක් නෙමෙයි, පූර්වයෙ ඉඳල ම තියෙන දෙයක්. අපූර්ව කියන්නෙ පෙර තිබිච්ච නැති අලුත් ම දේකට. මේ සමස්‍යා පූරණය ඉස්සරත් තිබිච්ච දෙයක් නිසා ඒ කියන්නෙ පෙර නොවූ විරූ දෙයක් නොවන නිසා අපට ඒකට අපූර්ව දෙයක් කියලා කියන්න බැහැ.”

“සර් සිංහල ගැන උනන්දුවක් තියෙන ඒ විෂය හදාරන මමත් හරියට ම අපූර්ව කියන වචනෙ නිවැරදි ව තේරුන් ගත්තෙ නං අද තමයි. බැලුවහම සර් අපි සමහර වචන පාවිච්චි කරන්නෙ තේරුම ගැන හිතන් නැතුවනෙ.”

“ඔව් සවිත්, ඒ වගෙ තැන්වල දි වෙන විෂයන් කරන නඳුන්ලට සමාවක් තිබ්බට භාෂා සාහිත්‍ය හදාරන අපට නං සමාවක් නෑ.”

“අපේ නඳුන් ඉස්සෙල්ලා කිව්වා නේද අපි මේ දැකපු දේවල් ම දැන් දකින කොට ඒවයෙ වෙනදා දැකපු නැති ලස්සනක් දැන් පේනවා කියලා. ඉතින් සර් එතකොට ඒක අපි සම්බන්ධයෙන් අපූර්ව අද්දැකීමක්නෙ.”

“ඔව් අමල්, ජීවිතෙ දැකපු දේ උනත් කිසියම් දවසක කෙනෙකුට පෙර නොවූ විරූ විදිහට පේනවනං ඒක අපූර්ව අද්දැකීමක් තමයි. ඇත්තට ම නිර්මාණයකදි සිද්ධ වෙන්නෙ ඒ දේනෙ.”

“සර්ට පුළුවන් ද අපිට ඒක මොකක් හරි නිර්මාණයක් ආශ්‍රයෙන් පැහැදිලි කරලා දෙන්න.”

“අඩේ බලහන්කො අමල් බැලුවහම දැන් සාහිත්‍යකාරයන්ගෙ ප්‍රශ්න ගෙනත් අත අරින්නෙ අපේ මැනේජ්මන්ට්කාරයනෙ.”

“සවිත් ඒකත් වෙන්න ඕනෙ දෙයක් තමයි. සාහිත්‍යය කියන්නෙ අපේ ජීවිතේ ම කොටසක් මිසක් ඒකෙන් වියුක්ත වෙච්ච දෙයක් නෙමෙයිනෙ.”

“සර් අපේ නඳුන්ගෙ ප්‍රශ්නෙට උත්තරේ?”

“හරි මන් ඒ කාරණේ මෙහෙම පැහැදිලි කරන්නංකො. දැන් අපි කවුරුත් දන්නවා පිරිත ගැන. ඒ වගෙම ඔයගොල්ල සමහර විට දැකලා නැති උනත් අහලා හරි ඇතිනෙ බදුලු ඔය. පිරිත ගත්තහම එක පැත්තකින් අපූර්ව යි ඒ විශේෂ ආගමික අර්ථෙකින්. ඒත් අපි සාමානf්‍යන් කතා කරන අර්ථෙන් ගත්තොත් ඒක අපූර්ව නැහැ. මොකද අපි පිරිත කියන්නෙ මොකක් ද කියලා දන්නවා. පිරිත් අහලා තියෙනවා. ඒත් රත්න ශ්‍රී කවියා මේ දෙක ම එකතු කරලා මෙතෙක් තිබිච්ච නැති නිර්මාණයක් අපට දෙනවා. ඒක අපිට අලුත්. ඔහු ලියනවා වෙලාවක මෙහෙම.

“බදුලු ඔය ම දෝතට ගෙන පිරිත් පැනක් සේ ඉසින්න.”  

“ඒක නං හරිම අපූර්ව නිර්මාණයක් තමයි. දැන් හෙට දවසෙදි පිරිත් අහන කොටත් කවදා හරි දවසක බදුලු ඔය දකින කොටත් අපිට අපූර්ව විදිහට ඒක දකින්න පුළුවන්.” 

“නඳුන් එහෙම කියන කොට අමල් ඉස්සෙල්ලා ආපු ප්‍රශ්නෙටත් නිකන් ම උත්තර ලැබෙනවා.”

“මොකක් ද අමල් ප්‍රශ්නෙ මොකක් ද උත්තරේ.”

“මොකෝ සවිත් ඔයාට මෙච්චර ඉක්මනට අමතක උනා ද ඒ ප්‍රශ්නෙ. ප්‍රශ්නෙ තමයි ඇයි අපිට වෙනදා දකින දේවල් ම වෙනදට වඩා ලස්සනට පේන්නෙ කියන එක. හැබැයි අපේ අමල් ම ඒකට ඕන කරන උත්තරේට ඉඟියක් දුන්නා. අකුරු පහෙන් හරි තුනෙන් හරි උත්තරේ දෙන්න පුළුවන් කියලා.”

“හරි අකුරු පහෙන් නං උත්තරේ ඒ ගඟුල් සර්. අකුරු තුනෙන් නං ඒ ගඟුල් කියන නම ම තමයි. මන් වගෙ මැනේජ්මන්ට් කරන අයත් වැව ගැන, කුඹුර ගැන, පන්සල ගැන වෙනස් විදිහට දකින්න ගත්තෙ සර් නිස යි. සර්ට බැහැ ඒක නැහැ කියන්න.”

“නෑ දරුවනේ, ඔයගොල්ල තමයි ඒ කියපු වැවේ, කෙතේ, දාගැබේ උරුමක්කාරයො. මන් සාහිත්‍ය ශිෂ්‍යයන් සාහිත්‍ය නොකරන ශිෂ්‍යයන් කියලා ඔයගොල්ලො කාත් එක්කත් කතා කරපු දේවල් ඔය අය තුළ පොඩි උත්තේජනයක් ඇති කරන්න හේතු වෙන්න ඇති. ඒ වගෙම මන් මෙහෙට එන්න ඉස්සර වෙලා ඉඳලත් තෙන්නකෝන් සර්, හිටපු ලොකු සර් වගෙ මේවා ගැන මට වඩා දැනීමක් හැඟීමක් තිබිච්ච චරිත ඔයගොල්ලන් එක්ක මේ උරුමය ගැන ගොඩක් ගැඹුරින් කතා කරලා තියෙනවා කියන කාරණෙත් කවදාවත් අමතක කරන්න එපා.”

“නෑ සර් අපිට ඒවත් අමතක නෑ. ඒත් ලොකු සර්, තෙන්නකෝන් සර් අපට වඩා ගොඩක් වැඩිමල් නිසා ඒ සර්ලත් එක්ක තියෙන්නෙ ගෞරවනීය සම්බන්ධයක්. ඒත් අපිත් එක්ක ම අපේ ගමේ ඇවිද ඇවිද යන සර්ව අපිට දැනෙන්නෙ අපේ ම අය්යා කෙනෙක් විදිහට.”

එකරුණ අනිත් දෙදෙනා අතින් ද වදනින් නොව බැල්මෙන් සනාථ වද්දී සවිත් තවත් කරුණක් මතු කෙළේ ය.

“සර් ඉස්සෙල්ලා කිව්වා නේද සමස්‍යා පූරණ ක්‍රියාවලිය ඉස්සරත් සිද්ද උනා කියලා. සර් අපිට කියන්නකො සංස්කෘත සාහිත්‍යෙ තියෙන එහෙම තැනක්.”

“පුතා ඒ සාහිත්‍යෙ එහෙම තැන් තියෙන්නෙ එකක් දෙකක් නෙමෙයි. මන් ඔයගොල්ලන්ට කියලා තියෙනව නේද භෝජප්‍රබන්ධෙ ගැන.”

“අනේ සර් මටනං කියලා නෑ.”

“ඉතින් පුතා මන් ඒවා මේ ගොල්ලන්ගෙ සාහිත්‍ය පාඩම්වලදි කියපුවනෙ.”

“අනේ සර් මටත් බැරි ද ඒ පන්තිවලට එන්න.”

“එන්න බැරිකමක්නං නෑ. ඒ උනාට දරුවො, ඒ වෙලාවල්වලට ඔයාටත් ඔයාගෙ විෂයන්ට අදාළ පන්ති තියෙනවනෙ. හැබැයි ඔයා කැමතිනං අපිට මෙහෙම වැඩක් කරන්න පුළුවන්. මන් හැම සිකුරාදම ඉස්කෝලෙ ඇරුණට පස්සෙ සිංහල භාෂාවට සාහිත්‍යෙට අදාළ ව දවල් දෙකේ ඉඳලා හතර වෙනකන් උගන්නනවා. ඔයාට ඒ වෙලාවට වෙන වැඩක් නැත්තං ඔයාටත් පුළුවන් ඒ පන්තියට එන්න.”

“අනේ සර් ඒක කොච්චර දෙයක් ද, මන් මේ සිකුරාදා ඉඳල ම ඒ පන්තියට එනවා.”

“ඒ පන්තිය ගැන ඒකෙ ඉගෙන ගන්න ශිෂ්‍යයෙක් විදිහට කියන්න කාරණා දෙකක් තියෙනවා. එක තමයි සර් දෙකේ සිට හතර කිව්වට ඒ පන්තිය සමහර දවසකට හවස පහත් පහුවෙනකන් තියෙනවා කියන එක. දෙක කිසිදු අය කිරීමක් නැත කියන එක.” 

“කොහෙන් ද සර් ඔය විදිහට වැඩ කරන්න ඉගෙන ගත්තෙ.”  

“මගෙ ගුරුවරුන්ගෙන්. ඒ වගෙම මන් මගෙ ජීවිතය පිළිබඳ ගුරුවරයෙක් විදිහටත් සලකන සමන් සිත්තරාගෙන්.”

“සර් කොයි දේ ගැන කතා කළත් අන්තිමට නතර වෙන්නෙ සමන් සිත්තරා හරි අදිකාරම්තුමා හරි ළඟ තමයි.”

“ඒ මන් නතර වෙන තැන් නෙමෙයි සවිත් මාව නතර නොකරන උල්පත් දෙක.”

“සර්, ඒ සමන් සර්රුත් දැන් සර් අපිට උගන්නනවා වගේ ඉස්කෝලෙ වෙලාවෙන් පස්සෙත් ළමයින්ට ඉගැන්නුව ද?”

“එයාගෙ ඉගැන්වීම් ක්‍රියාවලියත් එක්ක අපි ව සන්සන්දනය කරන්න බෑ අමල්. එයාගෙ මුළු ජීවිතය ම ඉගැන්වීමක්නෙ. එයා ඉන්න තැනක, කතා කරන දේක, අඳින චිත්‍රයක, හදන මූර්තියක හිටන් රැඳිලා තිබුණෙ පාඩමක් ම තමයි.”

“එතකොට සර් දැන් අපේ මේ මැනේජ්මන්ට්කාරයා අපේ සාහිත්‍ය පන්තිවලට එන්න අහනව වගේ සමන් සර්ගෙ චිත්‍ර පන්තිවලට වෙන ශිෂ්‍යයො ආවද?”

“ආවදත් අහනවා. මන් ඒකට දැනට එක උදාහරණයක් විතරක් කියන්නං. සමන් අය්යා පළුගස්දමනෙ උගන්නන කාලෙ එක ශිෂ්‍යයෙක් පන්තියෙන් එළියට වෙලා අහගෙන ඉන්නවා. සර් දැක්කා මේක. ඔයත් කැමතිනං එන්න පන්තියට කියලා කිව්වා. හැබැයි මේ ශිෂ්‍යයගෙ ප්‍රධාන විෂය උනේ සංගීතය. ඔය කාලෙ ඒ ඉස්කෝලෙ සංගීතය ඉගැන්නුවෙ ජේ. එන්. දයාපාල සර්. මේ ශිෂ්‍යයා ඒ සර්ගෙන් සංගීතය ඉගෙන ගන්න අතරෙම සමන් අය්යගෙන් කලාවේ, කලා ශිල්පවල ඉතිහාසය ගැනත් ඉගෙන ගත්තා. දැන් එයා ප්‍රසිද්ධ සංගීතඥයෙක්. කලාව ජීවිතයක් එක්ක සම්බන්ධ කරලා කතා කරන්න දන්න අද අපිට ඉන්න විශිෂ්ට තනු නිර්මාපකයෙක්.”

“එහෙනං සර් අපිත් නමින් දන්න කෙනෙක් වෙන්න ඕනනෙ.”

“ඔව් දර්ශන රුවන් දිසානායක නමින් ප්‍රසිද්ධ වෙලා ඉන්න සංගීතඥයා තමයි ඒ. මන් එයාගෙ දකින විශේෂත්වය තමයි, තමන්ට සංගීතය උගන්නපු ගුරුවරුන් වගේ ම සමන් අය්යා වගේ ජීවන සංගීතය උගන්වපු ගුරුවරුන් අමතක නොකිරීම. ලැබෙන අවස්ථාවලදි ඒ කාරණේ ප්‍රකාශ කිරිම. දර්ශන සමන් අය්යා ගැන කියලා තියෙන්නෙ සැරයක් දෙකක් විතරක් නෙමෙයි.”

“ඉතින් සර්, අපි අපේ ඉස්කෝලෙ වැඩකටත් එතුමා ගෙන්නමුකො. සර් අපිට නිතර කියන සමන් සිත්තරාගෙ ඇසුරත් ලබපු කෙනෙක්නං සංගීතය කරන ළමයින්ට විතරක් නෙමෙයි අනිත් ළමයින්ටත් දැනෙන දෙයක් කියාවිනෙ.”

“ඒක හොඳ අදහසක්. මන් දර්ශනට කතා කරලා වෙලාවක් දාගන්න බලන්නම්කො.”

“සර්, අර සමස්‍යාපූරණේ ගැන සංස්කෘත සාහිත්‍යෙ තියෙන තැන තවම කිව්වෙ නැහැනෙ. හැබැයි සර් සිංහල තේරුමත් එක්ක ම කියන්න.”

“බැලුවහම දැන් නඳුන්නෙ සාහිත්‍ය ශිෂ්‍යයා වෙලා තියෙන්නෙ. හරි මන් විශ්වවිද්‍යාලෙදි ඉගෙන ගත්ත එකක් ම කියන්නන්කො. ඔන්න දවසක් භෝජ රජතුමා තමන්ගෙ කවි යාළුවො තුන් දෙනෙක් එක්ක පරිසරේ ලස්සන බල බලා වනන්තරයක් මැදින් යනවා. රජ්ජුරුවොත් කවියනෙ. ඔන්න දැන් හතර දෙනාටම මහන්සියි. ඒක නිසා විලක් ළඟ නතර වෙනවා.”

“ඒ කියන්නෙ සර් අපි කියන කවියො හතර දෙනා දැන් මේ වැව ළඟ නතර වෙලා කතා කරනව වගේ ද?” 

“ඔව් සවිත් අපි දැනට එහෙම හිතමුකො.”

“ඇයි සර් අපි එහෙම හිතුවා කියලා කියන්නෙ. අපි හතර දෙනාම කවියොනෙ. අපිත් දැන් පේළියෙන් පේළිය කියලා සම්පූර්ණ කරපු කවියොනෙ.”

“ඒයි සවිත් සම්පූර්ණ කවියා, සර්ට කතාව කියන්න දෙනවකො.”

“ඔන්න මේ හතර දෙනා විල ළඟ ඉඳගන්නවා. මේ ඉර බැහැගෙන යන ලස්සන හැන්දෑවක්. භවභූති කියන කවියා කියනවා මෙහෙම කවියක මුල් පේළිය.

අරුණකිරණජාලෛරන්තරීක්ෂේ ගතර්ක්ෂේ. ඒකෙ තේරුම අවර ගිරට හිරු කිරණ ගිය කල්හි කියන එකයි. ඔන්න ඊළඟ දෙවන පේළිය පුරවන්න ඉදිරිපත් වෙන්නෙ දණ්ඩි කවියා. එයා මෙහෙම කියනවා.

චලති ශිශිරවාතේ මන්ද මන්දං ප්‍රභාතේ.

“අර්ථෙ තේරුන් නැති උනාට වචනවල ලස්සන දැනෙනවා සර්. මොකක් ද සර් ඒකෙ තේරුම.”

“අමල් ඒකෙ තේරුම උදෑසන ශීතල මඳ සුළඟ හමා එද්දි කියන එකයි. තුන්වෙනි පේළිය පුරවන්න ඉදිරිපත් වෙන්නෙ කාලිදාස කවියා. එයා මෙහෙම කියනවා.

යුවතිජනකදම්බේ නාථමුක්තෞෂ්ටබිම්බේ.

ඒකේ තේරුම වෙන්නෙ ළඳුන් සිය දෙතොල් පත් පෙම්වතුන්ගෙන් මුදද්දී කියන එකයි. හරි දැන් කවුද ඉතිරි වෙලා ඉන්නෙ.”

“දැන් ඉතිරි වෙලා ඉන්නෙ සර් රජතුමානෙ.”

“ඔව් රජතුමා තමයි ඉතිරි. රජ්ජුරුවො තමයි කවිය සම්පූර්ණ කරන්නෙ මෙන්න මෙහෙම.

වරමගිරිනිතම්බේ චන්ද්‍රබිම්බං ලලම්බේ.

ඒකෙන් කියැවෙන්නෙ අවරගිර කියන උකුළෙහි සඳ බිඹුව එල්ඹුණා කියන එකයි. මට ඉස්සෙල්ලා කියන්න බැරි උනා. ඇත්තටම සමස්‍යාපූරණ ක්‍රියාවෙදි සිද්ද වෙන්නෙ එක් කෙනෙක් කවියක අන්තිම පේළිය මුලින් කියලා අනිත් තුන්දෙනාට ඉතිරි පේළි තුන පුරවන්න කියන එකයි. ඉතින් ඒ අනුව රජතුමා තමන් මුලින් කියපු අන්තිම පේළිය ආයෙත් කියලා කවිය සම්පූර්ණ කරනවා වරමගිරි කියන කාව්‍යෝක්තිය දාලා.”

“අනේ සර් දැන් ඔය මුළු පද්‍යය ම එක සැරයක් කියනව ද මන් වොයිස් රෙකෝඩ් එකක් දාගන්න.”

අමල්ගේ ඉල්ලීමට ප්‍රතිචාර දක්වමින් ගඟුල් සමස්ත පද්‍යය මෙසේ ප්‍රකාශයට පත් කෙළේ ය.

“අරුණකිරණජාලෛරන්තරීක්ෂේ ගතර්ක්ෂේ

 චලති ශිශිරවාතේ මන්ද මන්දං ප්‍රභාතේ

 යුවතිජනකදම්බේ නාථමුක්තෞෂ්ටබිම්බේ

 වරමගිරිනිතම්බේ චන්ද්‍රබිම්බං ලලම්බේ”

“සර් අපි සිරිල් මාමලගෙ ගෙදරට නං යන්නෙ අපිට මෙතනින් යන එක ලේසියි. ඊට පස්සෙ කුඹුරු යාය මැද්දෙන් ගියාම අපට පොඩි වැවක් හම්බ වෙනවා. ඒ වැවට මායින් වෙන කැලෑරොද ඉවර වෙච්ච තැන තියෙන්නෙ සිරිල් මාමලගෙ ගෙදර.”

“නඳුන් ගමන් විස්තරයක් නෙමෙයි චිත්‍රයක්නෙ ඇන්දෙ අපේ හිත්වල. අර 11 බී පන්තියෙ ඉන්න කවිකාරි චතුරිගෙ ගෙවලුත් මේ ළඟම නේද?” 

“ඔව් සර් චතුරි කියන්නෙ සිරිල් මාමගෙත් ඥාති  දුවක්නෙ.” 

“ඔව් මන් දන්නව නඳුන් ඒක. ඒ දරුවා නිසා තමයි මන් සිරිල් ගැන දැනගත්තෙත්. මට ඒ දුව කියලා තිබුණා එයාගෙ මාමා කෙනෙක් ගැන මිනුවන්ගැටේ ඉස්කෝලෙ උගන්නන. සොබාදහමට බොහොම ආදරය කරන කෙනෙක්. මට ඒ සර්ව හම්බ වෙලා තියෙනවා.”

“සර් මේ කියන්නෙ විමල් සර් ගැන. සිරිල් මාමත් බොහොම ගරු කරන කෙනෙක්නෙ ඒ. ඇත්තට ම ඇයි සර්, සර්ට මේ සිරිල් මාමව හම්බ වෙලා කතා කරන්න හිතුණෙ.”

“සවිත් අපේ චතුරිගෙ කතාවලින් මගෙ හිතේ මැවිච්ච සිරිල් කියන්නෙ ජීවිතේ වෙනසක් ඇති කරගත්ත කෙනෙක්. අපේ කෙල්ල කියපු විදිහට අර ඔයගොල්ල කියපු විමල් සර් - චතුරිගෙ මාමා දවසක් කුමාරගම කවියගෙ නිර්මාණයක් ගැන එයාට කියලා දෙනවා. ඒක සොබාදහමට සත්ත්ව ජීවිතවලට ආදරය කරන්න පොළඹවන නිර්මාණයක්. මන් මේ ඉස්කෝලෙට ආපු මුල් දවස්වල ඔය චතුරිලගෙ පන්තියටත් දවසක ගියා. එදා මන් ගත්තෙ මානෙල් ඕලු රසවත් නින්දට පමුණා කියලා පටන් ගන්න කුමාරගමගෙ කවි පන්තිය. ඒක කලින් අහලා තිබිච්ච දුවක් ඒ පන්තියෙ හිටියා. ඒ චතුරි. චතුරි තමයි මට සිරිල් ගැන කිව්වෙ.”

“අන්න සර් අරක තමයි සිරිල් මාමලගෙ ගෙදර.”

“ෂා හරිම ලස්සන තැනකනෙ සිරිල්ලා ඉන්නෙ.”

“සර් සිරිල් මාමලගෙ තැන තමයි ඒ. හැබැයි සර් ඊට ගෙවල් දෙකතුනකට එහා ඉන්න චතුරි නංගිට අපි එන එක කියලා නැත්තං සර්ට කෙසේ වෙතත් අපිට තමයි එයාගෙන් බේරිල්ලක් නැති වෙන්නෙ.”

“අපි නඳුන්, සිරිල්ලගෙ ගෙදරට ගිහිල්ල ම චතුරිටත් පණිවිඩයක් යවමු. නැත්තන් කෙල්ලට දුක හිතේවි.”

ඔවුන්ගේ ඉදිරියෙහි දැන් දෘශ්‍යමාන වන්නේ අලංකාර ගෙවත්තකි. අක්කර දෙකක් පමණ වන ගෙවත්ත පලවැලින් පිරි සොඳුරු ගොවිපළක් විය. අක්කරයක් පුරා පොල් වවා තිබූ අතර අතුරු භෝග වශයෙන් කුරුඳු සහ ගම්මිරිස් වවා තිබිණ. ගෙවත්තේ තවත් කොටසක තිබුණේ සරුසාර පලදාවකට හිමිකම් කියන අඹ තුරු ය. ගණ අතුපතර ඇති කොහොඹ තුරු ගෙන දුන්නේ සෙවණ පමණක් නොවේ. එ සෙවණ සමග සිසිලස ද විය. ගෙවත්ත මායිමේ ද තිබුණේ සෙවණ සමග සිසිල දෙන කුඹුක් තුරු ය. කුඩා වැවක් වන් පතහක් ද එහි සුන්දරත්වය වැඩි කෙළේ ය. වත්තේ කෙළවර සරුවට වැඩුණු කන්කුන් පාත්ති කිහිපයක් වූ අතර ගෙවත්ත කෙළවර දැකිය හැක් වූයේ සරුසාර කොහිල යායකි. මේ හැරුණු විට දෙහි, නාරං, සේර, පේර ශාඛා ද එහි අසිරිය වැඩි කරනු පෙනිණ. කුඩා ගව රංචුවක් මෙන් ම එළු රංචුවක් ද ඔවුනට දැක ගත හැකි විය. ඔවුන්ගේ නිවහන තිබුණේ ගෙවත්තේ මැදට වන්නට ය. ගඟුල් ඒ නිවහනට නොයා තුරු සෙවණ තුරු සිසිල විඳිමින් බියකින් තොරව එබිම තණ කමින් හැසිරෙන සතුන් දෙස බලා සිටින මොහොතේ ය, සිරිල් ඔවුන් වෙත පැමිණියේ.

“අනේ ඇයි සර්, මේ එළියට වෙලා. මට මේ නඳුන් පුතා කිව්වා සර්ලා අද මෙහෙ එනවා කියලා. මේ කොල්ලො තුන් දෙනානං මෙහෙ ඇවිල්ල තියෙනවා. ගඟුල් සර් ගැන අහලා තිබුණට මන් කලින් දැකලා තිබුණෙ නැහැනෙ. යමු සර් ගෙට. අපේ හාමිනෙයි දරුවො තුන් දෙනයි ඉන්නෙත් සර්ව දකින්න ආසාවෙන්.”

ගඟුල් ප්‍රසන්න සිනහවක් පා තමා ඉදිරියේ සිටින මිනිසා දෙස බලා සිටියේ ය. මුලින් සතුන් දඩයම් කළ මුත් පසුව ඉන් වැලකුණු සත්ත්ව ආදරවන්තයා ය, මේ. සැබෑ ගුරුවරයකුගේ වචනයක්, කවියකුගේ දයාබර කවි චින්තාවක් නිසා සිය ජීවිතය වෙනස් කොට ගත් මිනිසා ය, මේ. තමා දඩයම් කිරීම නවත්වා දැමූ බැවින් දැන් වනාන්තරය ලස්සන කරන ආදරවන්තයන්ගේ කුලකයට තමා ද ඇතුළත් කරගන්නා මෙන් මිනුවන්ගැටේ පාසලේ විමල් නම් ආචාර්යවරයාට දන්වා යැවූ මිනිසා ය, මේ. 

”සිරිල් අය්යෙ, ඔයගොල්ලන්ව බලන්න එන්න හිතාගෙන හිටියෙ නම් මීට ගොඩක් දවසකට කලින්. ඒත් අපේ ඉස්කෝලෙ ක්‍රීඩා උත්සවෙයි තවත් වැඩ කටයුතුයි සැරින් සැරේ යෙදිච්ච නිසා මට එන්න බැරි උනා. ඒ උනාට මන් අපේ චතුරි දුවගෙන් විමල් සර්ගෙන් මගෙ මේ ඉස්කෝලෙ දරුවන්ගෙන් ඔයා ගැන ගොඩක් දේවල් අහලා තියෙනවා. පහුවෙලා හරි මෙහෙම හම්බ වෙච්ච එක කොච්චර දෙයක් ද?”

“සර් විමල් මහත්තයා කියන්නෙ ගුරු වෙසින් ඉන්න දෙවියෙක්. ඒ සර් අපේ දරුවො තුන්දෙනාගෙම ගුරුවරයෙක්.”

“ඒ කියන්නෙ සිරිල් අය්යගෙ දරුවො තුන්දෙනාම යන්නෙ මිනුවන්ගැටේ ඉස්කෝලෙට ද?”

“එහෙමයි සර්. ඒකනෙ අපිට ළඟින් ම තියෙන ඉස්කෝලෙ. දරුවන්ගෙ අම්මත් ඒ ඉස්කෝලෙ තමා ඉගෙන ගත්තෙ.”

“එතකොට සිරිල් අය්යා ඉගෙන ගත්තෙ.”

“ඉගෙන ගත්ත එක කෙසේ වෙතත් මමත් ආවෙ සර්ලගෙ ඉස්කෝලෙට තමයි. හැබැයි සර්, මට ඉස්කෝලෙ යන්න පුළුවන් උනේනං අටට විතරයි. මන් අටේ ඉන්න කොට තාත්තා නැති උනා. පවුලෙ වැඩිමලා හැටියට අම්මයි නංගිල මල්ලිලයි බලා ගන්න වගකීම ඒ අඩු වයසෙදිම මන් සිය කැමැත්තෙන් මට පවරා ගත්තා. තාත්තගෙ අතෙන් ගිලිහිච්ච උදැල්ල මගෙ අතට ගත්තා. ඒ කියන්නෙ පුංචි කාලෙදිම මන් කුඹුරු වැඩ පටන් ගත්තා. හැබැයි සර් මන් ඉගෙන ගත්තෙ නැති උනාට මට සතුටු වෙන්න පුළුවන් එක දෙයක් තියෙනවා. මන් නංගිලා මල්ලිලගෙ අධ්‍යාපනේ කඩාකප්පල් වෙන්න ඉඩ තිබ්බෙ නැහැ.”

“සිරිල් අය්යා කොහොම ද ඉගෙන ගත්තෙ නැති කෙනෙක් වෙන්නෙ. ඔයා දන්න ගොඩක් දේවල් මට බැහැනෙ. සිරිල් අය්යා දන්නවා හරියට උදැල්ල අල්ලන්නෙ කොහොම ද කියන එක. මන් පෑන අල්ලන්න ඉගෙන ගත්තට ඒක ඉගෙන ගෙන නැහැ. සිරිල් අය්යට ගස් නගින්න පුළුවන්, මට බැහැ. පරිසරය දිහා බලලා අද දවසෙ මොන විදිහෙ කාල ගුණයක් තියෙයි ද කියන්න සිරිල් අය්යා දන්නවා. ඒත් ඒ දැනුම මට නැහැ.“

”සර්, සර්ගෙ නිහතමානිකමට එහෙම කිව්වට මන් මගෙ තරම දන්නව සර්. ඒත් මන් අද දවසෙදිත් ඉගෙන ගන්න තියෙන ආසාව නිසා දරුවන්ගෙ සිංහල පොත, බුද්ධාගම පොත බලලා ඒවයෙන් ජීවිතයට ගන්න ඕනෙ දේවල් ඉගෙන ගන්නවා. ඒ වගෙම ජීවිතෙන් අත ඇරෙන්න ඕන දේවල් අත ඇරෙන්න අරිනවා.”

“සිරිල් අය්යගෙ අන්තිමට කියපු අන්න ඒ අතහරින ගුණය තමයි ඔයානං හම්බ වෙන්න ම ඕන කරන කෙනෙක් කියන හැඟීම මගෙ හිතේ ඇති කළේ.”

“ඒකෙ ගෞරවේනං යන්න ඕන අපේ විමල් මහත්තයට තමයි සර්. මන් මිට ටික කාලයකට ඉස්සර කරපු වැඩ මතක් වෙන කොට මට දුකයි ලැජ්ජාවයි කියන දෙකම ඇති වෙනවා. සර්ට කියන්න, අපේ තාත්තා උදැල්ල මිසක් කවදාවත් තමන්ගෙ අතට තුවක්කුව ගත්ත කෙනෙක් නෙමෙයි. ඒත් ඒ තාත්තගෙ මේ පුතා ඒක අතට ගත්තා. ඒ විතරක් නෙමෙයි අපි වගෙම ජීවත් වෙන්න කැමති සතුන්ට උන්ගෙ ඒ අයිතිය අහිමි කළා. කවුරු මට සමාව දුන්නත් ඒකට සර් මන් මට සමාව දෙන්නෙ නැහැ කවදාවත්.”

“සිරිල් අය්යෙ, කවදාවත් වර්තමානය වෙන කොට තමන් ඒ අතීතෙ කරපු වැරදි නොකරන්න හිත හදාගෙන නං ඉන්නෙ ඒ ගත වෙච්ච අතීතය ගැන තැවෙන්න එපා. මේ මොහොතෙ තමන්ට දැනෙන නිවැරදි දේ කරනවා මිස.”

“අපේ මේ සර් කතා කරන්නෙත් විමල් මහත්තයා කතා කරන විදිහටමනෙ. අනේ සර්, තවම අපි කතා කර කර එළියෙනෙ ඉන්නෙ. යන් යන් ගෙට යන්. අන්න අපිට අඩු එක්කෙනත් ඈත එනවා.”

හැරී බැලූ ඔවුනට දැක ගැන්මට ලැබුණේ වත්තට ඇතුළු වන කඩුල්ලෙන් පනින චතුරි සිසුවිය යි.

“ඔන්න සර් මගේ හෙවණ මගේ පැල්පත. මේ මගෙ දුකේ සැපේ දෙකේ ම පංගුකාරි සුනීතා. එයා උසස් පෙළ වෙන කන් ඉගෙන ගත්ත කෙනෙක්. කෝ මගෙ බැටෑලියන් එක.”

ඒ මොහොතේ සිරිල්ගේ ලොකු දුව, පොඩි දුව සහ පවුලේ දෙවැන්නා වන පුතා ඉදිරියට පැමිණියහ.

“සර් මේ ලොකු දුව මනසි, පුතා සදම්, පොඩි දුව සදසි.”

“හොඳ තේරුම් තියෙන ලස්සන නම්නෙ. කවුද මේ නම් දැම්මෙ.”

“වෙන කවුද සර් මගෙ අතේ තියන් හිටපු තුවක්කුව විසි කරන්න හිතෙන විදිහෙ කතා කියපු කවි එවපු කෙනා ම තමයි.”

“ඒ කියන්නෙ අපේ විමල් සර් ද නම් දැම්මෙ.”

“ඔව් සර් විමල් සර් තමයි. ඒ සර් අපේ මේ සුනීතට දුරින් නෑ වෙනවා. අපේ ලොකු දුව උපදින කොට විමල් සර් විශ්වවිද්‍යාලෙ ඉගෙන ගන්නවා. පුතා උපදිනකොට සර් උපාධිය අරගෙන හිටියෙ. මේ පොඩ්ඩිට නම දැම්මෙ ගුරුවරයෙක් හැටියට වැඩ කරන කාලෙ.”

“ඒ කියන්නෙ විමල් සර් මේ පවුලට ගොඩක් කිට්ටු කෙනෙක්.”

“ගොඩක් නෙමෙයි ගොඩක් ම කිට්ටු කෙනෙක්. අපේ දරුවන්ට විතරක් නෙමෙයි තමන්ගෙන් ඉගෙන ගන්න, ඉගෙන ගන්නෙ නැති කොයි දරුවටත් උදව් කරන්න කැමති, කොයි දරුවටත් ගොඩක් කිට්ටු කෙනෙක්.”

“ඒ කියන්නෙ විමල් සර් අපේ ගඟුල් සර් වගෙම කෙනෙක් කියන එකනෙ.”

ඒ ප්‍රකාශය කෙළේ ගඟුල්ගේ ශිෂ්‍යයකු නොවී ශිෂ්‍ය භාවයට පත් ව සිටි නඳුන් ය.

“කොටින් ම කියන්න සර්, මට මේ ගෙදර විමල් මහත්තයට විරුද්ධ ව විහිළුවකටවත් වචනයක් කියන්න බැහැ. හතර දෙනෙක් ම එනවනෙ මට විරුද්ධ ව යුද්ද ප්‍රකාශ කරගෙන.”

“ඇයි තාත්තෙ, සර්ට කියන්නකො කිසි දේකට කේන්ති ගන්නෙ නැති තාත්තගෙ පොඩි දුව කේන්ති ගන්න එකම කාරණේ ගැනත්.”

“කමක් නැද්ද පොඩි දුව ඒක කිව්වට. සර්ට කියන්න අපේ ගෙදර ඉන්න සාමදූතිකාව තමයි මේ පොඩි දුව සදසි. එයා ලේසියෙන් කේන්ති ගස්සන්න බෑ අපිට. හැබැයි අක්කයි අය්යයි දෙන්නා එයාව කේන්ති ගස්සන්න හිතලා, හැබැයි ඒ විහිලුවට කියනවා විමල් සර් තමයි අපේ ඉස්කෝලෙ වැඩක් ම නැති සර් කියලා. එතකොට මේ පොඩි බට්ටිච්චිට එන කේන්තිය නවත්තන්න සුනීතටයි මටයි මැදිහත් වෙන්නම වෙනවා. මොකක් ද පුතේ ඒ වෙලාවට නංගිට වෙනවා කියලා ඔයගොල්ල කියන වචනෙ.”

“නංගි දැන් ෆයර් වෙලා කියලනෙ කියන්නෙ තාත්තෙ.”

“අන්න හරි ඒක තමයි වචනෙ. හැබැයි මන් හිතන්නෙ මේ කලාතුරකින් කේන්ති යන එක එයාට උරුම උනේ එයාගෙ අම්මගෙන් කියලයි.”

සිරිල් සිනාසෙමින් එසේ පැවසුවේ සිය බිරිඳ දෙසට අත දිගු කරමිනි.

“හැබැයි සිරිල් අය්යෙ, මටනං මේ සුනීතා අක්කා කේන්ති ගන්න කෙනෙක් කියලා නං හිතෙන්නෙම නෑ. හැබැයි ඉඳලා හිටලා හරි කේන්ති ගත්තනං ඒකටත් මොකක් ම හරි සාධාරණ හේතුවක් තියෙන්න ඇති.”

“අන්න දැක්ක ද, එක දවසක් දැක්ක උනත් අපේ මේ සර්ට ඒක තේරුණා. සර් අපේ එක්කෙනාගෙන් අහන්නකො ඒ ඉඳලා හිටලා හරි මන් කේන්ති ගත්තනං ඒ මොකක් නිසා ද දැනුත් ඒ කේන්තිය තියෙනව ද කියලා.”

සුනීතා එසේ පැවසුවේ දුටු පළමු දිනයේ දී ම තමාට සිය ඥාති සොයුරු විමල්ගේ ගුණරුව සිහිපත් කරවන සුළු මේ ගුරු තරුණයා පිළිබඳ ව හද පිළිසිඳි සොයුරු ප්‍රේමයෙනි.

“ඒක නං ඇත්ත සර්. මගෙ දඩයම් කිරීමට විරුද්දව මුල්ම වෙඩිල්ල පත්තු කළේ මේ සුනීතා තමයි. එහෙම දඩයමක් කරපු දවසට මාත් එක්ක ඒ වැඩේට ගිය යාළුවෙක්ගෙ ගෙදර ඉන්නවා මිසක් මන් මේ ගෙදර පළාතෙ එන්නෙ නැහැ. ඊට පහුවදා ආවහමත් සුනීතා කෑම ටික තේ ටික හදලා දුන්නට මාත් එක්ක කතා කරන්නෙ නැහැ. දරුවන්ගෙ හැසිරීමත් වෙනස්. ඒ තියා එහෙම දවසට මේ ගෙදරට ඇවිල්ල ඉන්න මෙන්න මේ බඩ්ඩ ඉන්නෙත් මාත් එක්ක කේන්තියෙන්.”

සිරිල් අවසන් වැකිය පැවසුවේ ඒ වනවිට ඒ නිවහනට පැමිණ සිටි චතුරි පෙන්වමිනි.

“හැබැයි සිරිල් අය්යෙ, ඔය කාරණේදී මන් ගන්නෙත් සුනීතක්කලගෙ පැත්ත.”

“ඉතින් මහත්තයො, මාත් ඉතින් අන්තිමට ගත්තෙ ඒ පැත්ත තමයි. ඒකනෙ ඉතින් මන් ඒ වැඩේ නතර කළේ. දැන් මට මේ ගොල්ලො නමකුත් දාලනෙ සර් තියෙන්නෙ.”

“කියන්ඩකො බලන්න සිරිල් අය්යෙ, අපිටත් දැනගන්න එක්ක ඒ නම.”

“පරිසර ආදරවන්තයා. මන් සර් දැන් එසේ මෙසේ පරිසර ආදරවන්තයෙක් නෙමේ. මේ වෙන කොට ඉස්සර මාත් එක්ක දඩයමේ ගිය යාළුවො දෙන්නෙක් ම ඒකෙන් මුදවා ගත්ත පරිසර ආදරවන්තයෙක්.”

සිරිල් එම වචන ටික පැවසුවේ තරමක ආඩම්බරයෙනි.

“බලන්ඩකො සර්, අපේ මහත්තයගෙ ආඩම්බරේ.”

“ඒකනං සුනීතක්කෙ කෙනෙකුට ඇත්තටම ආඩම්බර වෙන්න තරන් කාරණයක් තමයි. මොකද ගොඩක් දෙනා ආඩම්බර වෙන්නෙ, ආඩම්බර වෙන්න ඕන කාරණාවලට නෙමෙයි, මහ පුහු දේවල්වලට. එහෙම බැලුවහම සිරිල් අය්යා කරලා තියෙන්නෙ හරිම ශ්‍රේෂ්ඨ වැඩක්. එහෙනං ඉතින් ඔයා පරිසර ආදරවන්තයෙක් විතරක් නෙමෙයි හැබෑම කල්‍යාණ මිත්‍රයෙක් කියලත් කියන්න පුළුවන්. අපේ පෙරදිග සාහිත්‍යෙ තියෙන හැටියටත් ඔයා සිරිල් අය්යෙ, ඒ පෙන්නුම් කරලා තියෙන්නෙ කල්‍යාණ මිත්‍ර ලක්ෂණ තමයි.”

“අනේ සර්, එහෙම එක තැනක් ගැන හරි අපිට කියන්ඩකො අපිටත් දැනගන්න එක්ක. අපේ සිරිල් මාමත් හරිම කැමතියි අලුතින් දේවල් ඉගෙන ගන්න. මන් කෝකටත් කියලා අපේ අය්යගෙන් ෆෝන් එකත් ඉල්ලගෙන ආවෙ සර් තැනකට ආවොත් මොනවා හරි ලස්සන දේවල් කියන බව දන්න නිසා ඒවා රෙකෝඩ් කරගන්න.”

“මේ මේ චතුරි නංගි, ඒකට නං ඔයා අපෙන් අවසර ගන්න වෙනවා. මොකද අපිනෙ සර්ව මෙහෙට එක්ක ආවෙ.”

“ආ හරි කතාවක්නෙ සවිත් අය්යෙ කියන්නෙ. මන්නෙ අපේ සර්ට ඉස්සෙල්ලම සිරිල් මාමා ගැන කිව්වෙ. ඒක නිසා මටත් අයිතියක් තියෙනවා සර් කියන ඒවා රෙකෝඩ් කරගන්න.”

“අනේ ඔය කෙල්ලව අවුස්සන්නෙ නැතුව ඉඳහන් සවිත්. සර් කියන්න, සර් ඒ කියමන. ඔන්න දැන් මේ වෙලාවෙ අපි එක්කොටම වඩා උනන්දු ශිෂ්‍යයා වෙලා ඉන්නෙ අපි කවුරුවත් නෙමෙයි මේ සිරිල් අය්යා.”

ඒ කතාකෙළේ අමල් ය. 

“ඇත්තටම මහත්තයො මන් හැමදාම අලුතින් දෙයක් ඉගෙන ගන්න කැමතියි. අන්තිමට බැලුවහම මගෙ ළමයි තුන්දෙනාට ඉගෙන ගන්න ලැබෙන්නෙ මිනුවන්ගැටේ ඉස්කෝලේ ගුරුවරුන්ගෙන් ගුරුවරියන්ගෙන්. අපේ මේ පුතාලා තුන්දෙනා ඒ වගෙම චතුරි දුව ඉගෙන ගන්නෙ නාගොල්ලාගම ගුරුවර ගුරුවරියන්ගෙන්. මට වාසනාව ලැබිලා තියෙනවා ඒ ඉස්කෝල දෙකේ ම ගුරුවරුන්ගෙන් ඉගෙන ගන්න. ඒ විතරක් නෙමෙයි ඔයදෙගොල්ලම තමන්ගෙ ඉස්කෝලවලට යන්න ඕනෙ පාඩම් ඉගෙන ගන්න. ඒත් මන් ගෙදර ඉඳගෙන ඒ පාඩම් ඉගෙන ගන්නවා. හිටපු ගමන් විමල් මහත්තයා ඇවිල්ලා හොඳම හොඳ පාඩමක් කියලා දෙනවා. අද මේ ගඟුල් මහත්තයා ගෙදරට ම ඇවිල්ලා පාඩම් කියා දෙනවා.”

“ඒ උනාට සිරිල් අය්යෙ, අපි ආවෙ ඔයාට පාඩම් උගන්නන්න නෙමෙයි, ඔයාලගෙන් පාඩම් ඉගෙන ගෙන යන්න. බලන්න ඔයාගෙ මේ ගෙවත්ත ම අපිට පාඩමක්. ඊළඟට මේ ගෙදර තියාගෙන ඉන්න හැටි. ඒ විතරක් ද ඔයගොල්ල ජීවත් වෙන හැටි. ඒ පාඩම් ක්‍රියාත්මක වෙන තැනක් නිසාම තමයි මට මේ වෙලාවෙ ඒවට ගැළපෙන යම්යම් දේවල් මතක් වෙන්නෙ. ඈ චතුරියෙ, දැන් මේ කියන ඒවත් ඔයා ඔය රෙකෝඩ් කරනව ද?”

“ඔව් සර්, ඒවත් වැදගත්. දැන් අපි බලන් ඉන්නෙ සර් කියනවා කිව්ව සාහිත්‍ය ප්‍රකාශෙ කියනකන්.”

ඒ මොහොතේ එතැන සිටි සියලු ම දෙනාගෙන් ඊට ප්‍රසාදපූර්වක අනුමැතිය පළවද්දී ගඟුල් සිය හඬ අවදි කෙළේ ය. ඒ මොහොතේ චතුරිගේ පමණක් නොව තවත් දූරකථන සතරක් එය පටිගත කොට ගැන්මෙහි ලා සූදානම් ව තිබිණ. ඒ මෙහෙයුමට සම්බන්ධ ව සිටියේ නඳුන්, අමල්, සවිත් සහ සිරිල්ගේ වැඩිමහල් දියණි මනසි ය.

“පාපාන් නිවාරයති යෝජයතේ හිතාය

ගුහ්‍යං නිගූහති ගුණාන් ප්‍රකටී කරෝති

ආපද්ගතං ච න ජහාති දදාති කාලේ

සන්මිත්‍ර කුලක්ෂණමිදං ප්‍රවදන්ති සන්තඃ”

පද්‍යය පැවසීමෙන් පසු ගඟුල් බැලුවේ සිංහල උසස්පෙළ විෂයයක් වශයෙන් හදාරන සිය ශිෂ්‍යයන් දෙදෙනා දෙස ය.

“මට මතකයි මන් දවසක් ඔය පද්‍යය ඔයගොල්ලන්ගෙ පන්තියෙ දි කියලා ඒකෙ තේරුමත් කිව්වා. ඒක නිසා මන් කැමතියි, අපේ සවිත් හරි, අමල් හරි ඒකෙ අර්ථෙත් එක්ක ඒ ගැන යම් පැහැදිලි කිරීමක් කරනවනං.”

අමල් බැලුවේ සවිත් දෙස ය. ඒ අනුව සවිත් ගුරු වචනයට මෙසේ ප්‍රතිචාර දැක්වීය.

“දැන් අපේ සර් කියපු පද්‍යයට මෙහෙම අර්ථ දෙන්න පුළුවන්. මේකෙ මුලින් ම කියවෙන්නෙ හොඳ යාළුවා තමන්ගෙ මිත්‍රයන් ව පාපයෙන් වැරදි දෙයින් මුදවා ගන්නවා කියන එකයි.”

“ඒ කියන්නෙ මේ මට උනා වගේ. අපේ විමල් මහත්තයයි මේ පොඩි කෙල්ල චතුරි දුවයි මාව දඩයමෙන් වළක්ක ගත්තා වගේ. එහෙම නේද දුවේ.”

එසේ කියා චතුරි දෙස බැලූ සිරිල් යලිත් සවිත්ට කතා කිරීමට ඉඩ දී නිහඬ විය.

“ඔව් සිරිල් මාමා කිව්ව හරි. මන් හිතන්නෙ කල්‍යාණ මිත්‍රකමට වයස් භේදයකුත් නෑ. දැන් විමල් සර්රුත් සිරිල් මාමට වඩා වයසින් බාලයි. චතුරි නංගි සිරිල් මාමගෙ පුතාගෙ වයසෙ. හැබැයි ඒ දෙන්න සිරිල් මාමා සම්බන්ධයෙන් වැඩ කරලා තියෙන්නෙ කල්‍යාණ මිත්‍රයන් විදිහට. ඒ වගෙම අපි අමතක කරන්න නරකයි සිරිල් මාමටත් පුළුවන්කම තිබුණා තමන්ට ඒ අය කියපු යහපත් දේවල් හිතට අරන් ඒ අනුව වැඩ කරන්න. ඒක නිසා තමයි මාමට පුළුවන් උනේ මේ කවියෙ තියෙන ඊළඟ කෑල්ල ඇත්තක් කරන්න. ඇයි කල්‍යාණ මිත්‍රයා තමන්ගෙ යාළුවන් ව යහපතෙහි යොදනවා කියලනෙ ඊළඟට කියන්නෙ. සිරිල් මාමා දඩයම් කරන එක නැවත්තුවා කියන එකෙන් කියවෙන්නෙ ඒකනෙ.” 

“සර්, ඒ විතරක් නෙමෙයි ඒකත් එක්ක තාත්තා තවත් වැඩක් පටන් ගත්තා. ඒ තමයි ඒ වෙනකන් උදේට කුරුල්ලන්ට, ලේනුන්ට කෑම දාන වැඩේ කර කර හිටපු අම්මගෙ අතින් ඒ වැඩේ සිය කැමැත්තෙන් තමන්ට බාර ගත්ත එක. දැන් එක ලේනෙක් ඉන්නවා තාත්තා කෑම දාපු ගමන් ළඟට ම එන.”

“මේ ලොකු දුව කියපු කාරණේ හරි. අපි සත්තුන්ට ආදරේ කරන කොට උනුත් අපිට ආදරේ කරන්න පටන් ගන්නවා. අද නිර්මාංසික ජීවිතයක් ගත කරන ආදිවාසි නායක වන්නිලැ ඇත්තො මුලින් දඩයම් කරපු කෙනෙක්. දවසක් ගැබ්බර මුව දෙනෙකුට ගිනි බිඳලා ඇති වෙච්ච කම්පනය තමන්ව වෙනස් කළා කියලයි එතුමා අපිට කිව්වෙ. එතුමාගෙ ඒ වෙනස අපි අද්දැක්කා. අපේ විශ්වවිද්‍යාලෙ අධ්‍යයන චාරිකාවකට සැරයක් අපි යොදා ගත්තෙ දඹාන වැදි ගම්මානෙ. අපි දවස් කීපයක් එහෙ නතර වෙලා හිටියා. අපි වන්නිලැ ඇත්තන්ගෙන් ගොඩක් දේවල් ඉගෙන ගත්තා. එතුමත් එක්ක වන සංචාරෙ යෙදුණා. එක ගෝනෙක් හිටියා, එතුමා යන යන තැන පස්සෙන් එන. එදා අපේ වන සංචාරෙදි වන්නිලැ ඇත්තන්ගෙ හෙවනැල්ල වගේ හිටියෙ ඒ සතා.”

“සර් මන් මේ කතා කෙළේ එක හොඳ දෙයක් කතා කරන කොට තව කීයක් නං හොඳ දේවල් මතු වෙනව ද කියන එක. දැන් පුතේ, අපේ මේ සර් කියපු කවියෙ තේරුමෙ ඉතිරි ටිකත් කියන්ඩකො.”

“ඊළඟට කියවෙන්නෙ හොඳ මිත්‍රයා යාළුවෙක්ගෙ වැරැද්දක් අඩුපාඩුවක් දැක්කහම ඒක ප්‍රසිද්ධ කරන්න යන්නෙ නැහැ. ඒ වෙනුවට එයා කරන්නෙ තමන් ආශ්‍රය කරන යාළුවගෙ දකින හොඳ ගුණාංග ගැන ප්‍රසිද්ධියේ කතා කරන එක. ඊළඟට යාළුවෙක් කරදරේ වැටුණහම එයාව අත හරින්නෙ නැහැ තමන්ට පුළුවන් විදිහට හැම උදව්වක් ම කරනවා මිසක්. මෙහෙම කියලා නාරායණශර්මන් අන්තිමට කියන්නේ සත්පුරුෂයො කල්‍යාණමිත්‍ර ලක්ෂණ කියන්නෙ ඔන්න ඕවට තමයි කියලා.”

“ෂා සවිත් මන් හිතුවටත් වඩා හොඳට අපි කාටත් තේරෙන විදිහට ඒක පැහැදිලි කළානෙ.”

එසේ පැවසුවේ සිය ශිෂ්‍යයාගේ පැහැදිලි කිරීම ගැන ප්‍රසාදයට පත් ගඟුල් ය.

“ගඟුල් මහත්තයා, ඔය ගුණාංග තමන් ජීවත් වෙන ගමටත් තමන්ට හම්බ වෙන කාටත් බෝ කරන හොඳ ගොවියො දෙන්නෙක් ඉන්නවා තඹගල්ල ගමේ. ඒ දෙන්නා මාමයි බෑණයි. තඹගල්ලෙ අක්කර විස්ස කිව්වහම කවුරුත් දන්නවා. යන් සර් දවසක මාත් එක්කම එහෙ. අන්න ආදර්ශ ගොවිපළක් කියලා කියන්න පුළුවන් එහෙම තැනකට තමයි.”

“සර් එක්ක අපිත් එනවා, අපිත් එනවා.”

නඳුන්, අමල් සහ සරිත් විසින් එසේ කියන ලද්දේ එකම වෙලාවකදී ය.

“හරි හරි මන් තනියම යන්නෙ නැහැ. මේ ආවා වගේ ඔයගොල්ලොත් එක්ක තමයි යන්නෙ. මට බය දැන් සිරිල් අය්යලගෙ ගෙදරට මේ ආපු ගමන ආරංචි උනාට පස්සෙ අපේ ඉස්කෝලෙ අනික් හාදයන්ගෙනු යි හාදියන්ගෙනු යි, ඊළඟ ගමන එක්ක යන්න කියලා මට බේරුමක් නැති වෙයි ද කියලා.”

“ඉතින් හොඳයිනෙ සර්, කොච්චරක් ආවත් ඒ අය කැමති වේවි. ඕන තරමකට කන්නත් දේවි. ඒ විතරක් නෙමෙයි, එහෙ ගත කරන වෙලාව අනුව අල, බතල එහෙමත් තම්බලා දේවි.”

‘සිරිල් මාමෙ මාත් එනවා’ යනුවෙන් චතුරි පැවසූ විට ඒ දවසට ‘රන් බණ්ඩා මාමලාගේ ගෙදර යාමට තමනුත් යා යුතු බව’ අවධාරණයෙන් කියා සිටියේ සිරිල්ගේ දරු තිදෙනා ය.

මේ රන්බණ්ඩා යනු කවු ද? ඔහු ගොවිබිමට දියවරකි. බිරිඳ ජයවතී ජයවන්තියකි. දරු සදෙනෙකි. වැඩිමහල් පුතු ඇතුළු පුතුන් තිදෙනෙක් ද දෙවැනි දියණිය ද සරසවි අධ්‍යාපනය ලබා රැකියා සඳහා ගම හැර ගොසිනි. එහි වරද හෝ නිවැරැද්ද දැකීමට නොයමි. දැකුමට ඇති දෙය කියමි. සිරිල් පවසන පරිදි ඔබ අප කාටත් දැක ගැන්මට ලැබෙන්නේ මහා ගොවි කුලකය නියෝජනය කරන රන් බණ්ඩාගේ ගොවි දෑතේ ආශිර්වාදය ඔහුගේ වැඩිමහල් දියණි රන්සිරිනි හා යුගදිවි පත් සපුමල්ට හිමි වූ බව ය. සපුමල් යනු කෘෂිවිද්‍යා උපාධිධරයෙකි. සිය සරසවි ජීවන සමයේ දී දෙමව්පියන් අහිමි වූ පවුලේ එකම දරුවා වූ සපුමල් සිය ප්‍රථම ගුරු පත්වීම ලබා පැමිණියේ තඹගල්ල පාසලට ය. එහි විදුහල්පතිවරයාගේ ඉල්ලීම මත සපුමල්ට නවාතැන් සැලසුණේ රන්බණ්ඩාගේ නිවහනෙහි ය. මේ කෘෂිවිද්‍යා උපාධිධරයා කෘෂිකර්මය පිළිබඳ පශ්චාද් උපාධිය ලබන්නේ මහාචාර්යවරයකු නොවී මහාචාර්යවරයකු වූ රන්බණ්ඩා වෙතිනි. සිය සරසවි ඇදුරන් වෙතින් ලත් දැනුමත් තඹගල්ලේ දී රන්බණ්ඩා වෙතින් ලත් සාම්ප්‍රදායික ඥානයත් එකතු වීමෙන් බිහිවූ සපුමල් යනු සාම්ප්‍රදායික ගොවි ඥානයේත් නවීන කෘෂිවිද්‍යා ඥානයේත් මනා සංකලනයක් විය. විවාහයන් ඇතුළු වෙනත් හේතූන් නිසා හෝ පවුලේ වැඩිමහල් පුතු ඇතුළු පුතුන් තිදෙනාත් වැඩිමහල් දියණියත් දුරස් වූ මේ ගෙදරට කල් ගත වනවිට නිරායාසයෙන් ම වැඩිමහල් පුතු බවට පත් වූයේ සපුමල් ය. ඔහු හදවතින් ම රන්බණ්ඩා සිය පිය තනතුරෙහි මෙන් ම ගුරු තනතුරෙහි ලා සැලකීය. ජයවතී නම් දිරිය ගැහැණිය අම්මා අහිමි ඔහුට අම්මා ම වූ අතර ඔවුන්ගේ දියණිය සහපතිනිය වූවා ය. දැනට උසස්පෙළ පන්තියේ ඉගෙන ගන්නා බාල දියණිය දැන් සපුමල්ගේ ම කනිටු සොයුරිය වී හිඳියි. පාසලේ මෙන් ම සිය පිය තනතුරට පත් රන්බණ්ඩාගේ මහ ගොවිපළෙහි ද සපුමල් ගොවිතැන් පිළිබඳ නව අත්හදාබැලීම් කරයි. දැන් අපි රන්බණ්ඩා සහ සපුමල් පිළිබඳ සිරිල්ගේ කියවීමට සවන් දෙමු.

“ගඟුල් මහත්තයො, ඔය සපුමල් මහත්තයා දැන් අපේ පවුලේ හිතවතෙක්. ඒ වගෙම රන් බණ්ඩා මාමා වගෙම, සර් දැන් මේ අගය කරන මගෙ මේ ගොවිතැන් වැඩ තියෙන්නෙ. අන්න ඒ වැඩවලට උපදෙස් දෙන හොඳ ගුරුවරයෙක් තමයි මට ඒ මහත්තයා.”

“සිරිල් අය්යා කොහොමත් හොඳ ගොවියෙක්නෙ. එතකොට මොනාද ඔයා ඒ සපුමල් මහත්තයගෙන් ලබන විශේෂ උපදෙස්.”

“ඇත්ත  කියන්න සර්, ඒ සර් හම්බ වෙනකන් මමත් පාවිච්චියට ගත්තෙ රසායනික පෝර. එයා තමයි මාව කාබනික පෝර පාවිච්චියට යොමු කළේ. ඒ සර් කොහොමත් අපේ විමල් මහත්තයගෙ යාළුවෙක්. විමල් සර් අපි ගැන ඒ සර්ට විස්තර කියලත් තිබුණා. ඒ වගෙම කලින් දඩයම් කරපු දැන් තුවක්කුව අත ඇරලා උදැල්ල අතට ගත් ගොවියෙක් කියලත් මන් ගැන කියලා තිබුණා. සපුමල් සර් ආවයි කියන්ඩකො දවසක් අපේ ගෙදර, අපේ ගොවිතැන් කටයුතු කෙරෙන විදිහ ගැන බලන්න. ඉතින් අපේ වගා වැඩ බලලා අගය කළත් කියමුකො. ඔන්න එකපාරට ම ඇහැව්වා මෙහෙම ප්‍රශ්නයක්. මොනාද සිරිල් අය්යෙ ඔයා පෝර හැටියට ගන්නෙ කියලා. මන් කිව්වා ඉතින් රසායනික පෝර මිසක් වෙන මොනව ද කියලා. ඊට පස්සෙ මන් එතෙක් පාවිච්චියට ගත්ත පෝර වර්ග බලලා, යොදන කෘමිනාශක දිහා බලලා දුන්නෙ නැද්ද මට දේශනයක්. මාව උඩුකුරුඤ්ඤං වෙලා ගියේ ඒ මහත්තය ඊළඟට අහපු ප්‍රශ්නෙන්.”

“මොකක් ද සිරිල් මාමේ, සපුමල් සර් මාමා උඩුකුරුඤ්ඤං යන තරමට අහපු ප්‍රශ්නෙ.”

“මේ විමල් කිව්වෙ නං සිරිල් අය්යා දඩයම් කිරිල්ල නැවැත්තුවා කියලා. බැලින්නනං ඒක එහෙම වෙලා නැහැනෙ.”

“ඇත්තමයි මහත්තයො බොරුනං අපේ එක්කෙනාගෙනුත් අහලා බලන්න. ඒ වගෙම මගෙ දරුවන් තුන්දෙනා පල්ලා මන් දැන් දඩයමේ යන්නෙ නැහැ.”

“සිරිල් අය්යෙ, ඒක බොහොම හොඳ දෙයක්. අපි ඒක අගයත් කරනවා. අද මේ ඔයාව බලන්ඩ එන්න තරමට මට හිතුණෙත් ඒකම තමයි. හැබැයි සිරිල් අය්යෙ, ඔයාට මන් දඩයම් කරනවා කියන එක නැවැත්තුවා කියන්න පුළුවන් වෙන්නෙ සියලු ම ආකාරෙ දඩයම් නැවත්තුවොත් විතරයි කියලා සපුමල් මහත්තයා කිව්වා.

“සිරිල් අය්ය ඒ වෙන කොට ඒ කෘමි නාශක වගෙම රසායනික පෝර යොදන එක කළා ද?”

“කළා නේන්නං ඒකනෙ සපුමල් මහත්තයා මට ඒවයෙ ආදීනව කියලා දෙන්න පටන් ගත්තෙ.” 

“ඔය සපුමල් සර් මෙහෙ ආවා කිව්ව දවස කියන්නෙ අපේ තාත්තා ගොඩක් කල්පනා කරපු දවස. ඉදිරි ගොවිතැන්වල රටාව වෙනස් කරපු දවස.”

එම ප්‍රකාශය කෙළේ සිරිල්ගේ වැඩිමහල් දියණිය යි. 

“ඒ කියන්නෙ දුව, එහෙනං වස විස භාවිතෙන් තාත්තව අහක් කරගෙන තියෙන්නෙ එහෙනං ඒ සපුමල් මහත්තයා.”

“අම්මප ඔව් මහත්තයො, මට තේරෙන සිංහලෙන් මහපොළොවට ඒවා එකතු කිරීම නිසා වෙන මහ විනාසෙ ඒ මහත්තයා මට පෙන්නලා දුන්නා. ඒ වගෙම අපේ පස සරු කරලා ගොවිතැනට උදව් කරන සතුන් මැරෙනවා කියන එක පෙන්නලා දුන්නා. කල් ගත වෙන කොට පස නිසරු වෙනවා කියන කාරණෙත් පැහැදිලි කළා. ඒ වගෙම තමන් ආහාරෙට ගන්නෙත් අනුන්ට කන්න දෙන්නෙත් වස කියන එක බොහොම අපූරුවට පෙන්නලා දුන්නා. මට සමහර කාරණා පැහැදිලි කරලා දුන්නෙ අපේ ළමයින්ගෙන් කොළ ඉල්ලගෙන රූප සටහන් හිටන් ඇදලා පෙන්න පෙන්න.”

“ඉතින් සිරිල් අය්යා ඔහොම පැත්තක් ගැන අහලා තිබුණෙ ම නැද්ද?”

“අහලා තිබුණා සර් ඕකෙ විරුද්ධ පැත්ත. අපේ කෘෂිකර්ම වැඩවලට අපට උපදෙස් දෙන්න ආපු සර් අපිට කිව්වෙ රසායනික පෝර පාවිච්චි කරලා වැඩි අස්වැන්නක් ගන්න එක ගැන. ඒ වගෙම කෘමිනාශක දාන්නැතුව ගොවිතැන් කරන්නෙ වර්තමාන කෘෂි ප්‍රවණතා ද මොකක් ද නොදන්න තාමත් සම්ප්‍රදාය කරේ තියාගෙන ඉන්න අය කියලත් ඒ මහත්තයා කිව්වා. මට මුලින් මේක හරි ප්‍රශ්නයක් උනා සර්.”

“මොකක් ද සිරිල් අය්යෙ ප්‍රශ්නයක් උනා කියන්නෙ.”

“ඇයි මහත්තයො එකම විශ්වවිද්‍යාලෙකින් කෘෂිකර්මාන්තෙ ගැන ඉහළට ඉගෙන ගත්ත එක මහත්තයෙක් අර ජාති නැතුව මොන ගොවිතැන් කෙරිලි ද කියන කොට ඒකෙම ඉගෙන ගත්ත වෙන මහත්තයෙක් ඇවිල්ලා ඒවා ගොවිතැන්වලට උදව්වකි නෙමෙයි හානියක් කියලා කියන කොට ගොවියො වෙච්ච අපි අතරමන් වෙනවනෙ සර්.”

“මට නං සිරිල් අය්යා අතරමන් වෙච්ච පාටක් පේන්න නෑ. ඔයා අවශ්‍ය ම වෙලාවෙ අවශ්‍යම තීරණේ අරන් තියෙනවා. මට තියෙන ප්‍රශ්නෙ එක විදිහෙ උගත්කම් තියෙන දෙන්නෙක් ගොවිතැන් කරන විදි දෙකක් ගැන කියන කොට සිරිල් අය්යා කොහොම ද එකක් අත ඇරලා එකක් අල්ල ගත්තෙ කොහොම ද කියන එක.”

“ඒකටනං සර් මහ ලොකු උගත්කන් ඕන කරන්නෙ නැහැ කියලයි මට හිතෙන්නෙ. මේ පසේ උපන්න, මේ පසේ විතරක් නෙමෙයි මේ ගහකොළ, වැව, සතා සීපාවා අඳුනන අපි කාට උනත් මොකක්දෝ ඉවක් තියෙනවා, හොඳ නරක අඳුනගන්න පුළුවන් තරමට.”

“සර්ලා දෙන්නම උගත් අය බව ඇත්ත. මුලින් ආපු කෘෂිකර්ම සර් කතා කළේම ගොඩ වැඩි කරගෙන ලාභ ලබන එක ගැන. ඒ සර් කතා කළේ ගැඩවිල්ලො, කුරුල්ලො, ඌරෝ, දඬුලේන්නු මේ පරිසරේට කිසිම වැඩක් නැති සත්තු විදිහට. ඒ විතරක් නෙමෙයි ඌරො, දඬු`ලේනන් දඩයම් කරන එක ගොවියෙක්ගෙ අනිවාර්ය යුතුකමක් කියන තැන ඉඳගෙනයි, ඒ සර් කතා කළේ. කොටින් ම කියනවානං මට තුවක්කුවක් නැත්තන් ඒකක් ගන්න සහනාධාර මුදලක් අරන් දෙන්නත් ඒක පාවිච්චියට අවශ්‍ය කරන අවසරේ අරන් දෙන්නත් කතා කළා.”

“ඉතින් සිරිල් අය්යා මොකද කිව්වෙ?” 

“මෙහෙමනෙ ඒ සර් ඒ මහත්තුරු අපිට වඩා බොහොම උගත් උදවියනෙ. ඒක නිසා මන් මට උදව් කරන්න ඉදිරිපත් වෙච්ච එක ගැන ඒ සර්ට බොහොම ස්තුති කරලා අන්තිමට කිව්වා සර් දඩයම් කර කර හිටපු මම තුවක්කුව අත ඇරලා මගෙ අගට උදැල්ල ගත්තෙ ආයි කවදාවත් ජීවිත හානියක් සිද්ද කරන්න පුළුවන් ආයුධයක් මගෙ අතට ගන්නෙ නැහැ කියලා හිතාගෙන. අපේ සර් මන් ඒක වෙනස් කරන්නෙ නෑ කියලත් කිව්වා.”

“සිරිල් අය්යෙ ඔයා අරන් තියෙන්නෙ නිවැරදිම තීරණේ තමයි. දැන් මගෙ ඊළඟ ප්‍රශ්නෙ. ඇයි ඔයාට අර සර් කියපු දේට වඩා සපුමල් සර් කියපු දේවල් දැනුණෙ.” 

“අනේ සර්,  ඒ සර් තනිකරම සපුමලක්. ඉන්න තැන විතරක් නෙමෙයි මුළු පළාතක් සුවඳ කරන සපුමලක්. අර සර් කතා කළේ ම ගොවිතැනින් ගොවියට ලබා ගන්න පුළුවන් පුද්ගලික වාසි ගැන. මේ සර් කතා කළේ අපිත් ප්‍රයෝජන ලබන ගමන් ලෝකයට කරුණාවෙන්, පරිසරයට ආදරෙන් කරන ගොවිතැනක් ගැන. ඒවා වචන විතරක් නෙමෙයි සර්, මට ඒ ලස්සන හිතත් පෙනුණා.”

“දැන් සිරිල් අය්යා ඔහොම කියන කොට අපිට හිතෙන්නෙ දැන් ම එහෙ ගිහින් සපුමල් සර් හම්බ වෙන්න.”

“නෑ සර් අද මෙහෙ ආවා වගේ මුළු දවසක් ම එහෙ ඉන්න බලාගෙන යන්න. සපුමල් සර් විතරක් නෙමෙයි රන් බණ්ඩා මාමා එක්ක කතා කරන කොටත් සර්ට දැනේවි අමුතු ම ලෝකෙකට ඇතුළු උනා කියලා. හරියට පොතපත කියවන කෙනෙක්. රසවාහිනී ද ශ්‍රී සඟරා ද අට්ටි පිටින් එහෙ තියෙන්නෙ. අදටත් හොඳ නවකතාවක් අතට ගත්තොත් ඒක කියවලා ඉවර කරලා තමයි මාමා පස්ස බලන්නෙ. ඒ නැන්දත් හරි හොඳයි. සිරිමල් සර්ගෙ නෝනා ඒ නෝනගෙ නංගි ගැන දෙන්න තියෙන්නෙත් ඒ සහතිකේ ම තමයි.”

“එතකොට සිරිල් අය්යෙ, අර පුතාලා තුන්දෙනයි ලොකු දුවයි ගැන සිරිල් අය්යට කියන්න තියෙන්නෙ මොකක් ද?“

“ඒගොල්ලොත් එහෙම නරකයි කියලා පැත්තකට දාන්න ඕනෙ අය නෙමෙයි කියලයි මන් හිතන්නෙ. එක එක්කෙනා ජීවත් වෙන රටා තියෙනවනෙ. ඒ ගොල්ලන්ට මේ ගමේ රටාව ගැළපෙන්නැතුව ඇති. ඒ උනාට ඒ රටාව හොඳයි කියලා මෙහෙ ගමේ ජීවත් වෙන අයගෙ රටාවට බාදා කරන්නත් එ ගොල්ලො ලෑස්ති නෑ. ඔය අක්කර විස්සෙ ඉඩම රන්බණ්ඩා මාමා දරුවො හය දෙනාට සම සම ව බෙදන්න කතා කළාම ඒ හතර දෙනාම කිව්වෙ අපි පොඩි කාලෙ ඉඳලා හැදිච්ච වැඩිච්ච ගේ විකුණන්න එපාය, අම්මත් තාත්තත් බලාගෙන මේ කුඹුරු වැඩත් තරගෙන ඉන්න අපේ සපුමල්ටයි ලොකු නංගිටයි දෙන්නය, යම් දවසක චූටි නංගිට දෙන්න ඕන දේ ගැන ඒ දෙන්න බලා ගනීවි කියන කාරණේ. ඒ ගොල්ලන්ට අවශ්‍ය කරලා තිබුණෙ අම්මා  තාත්තා වගෙම, ගෙදර ඉන්න කට්ටිය බලන්න ආවම දවසක් දෙකක් ඉන්න තිබුණම ඇතිය කියන හැඟීම.”

“එහෙනං ඉතින් ඒ ගොල්ලොත් අපිට දාන්න වෙන්නෙ මනුස්ස කුලකෙට තමයි.”

“මෙතෙන්දි සපුමල් සර් වැඩ කළෙත් වෙනස් විදිහකට. එයා රන් බණ්ඩා මාමට යෝජනා කළා, ඒ අක්කර විස්ස ඇරුණහම මාමලට වෙනත් තැන්වල ඉඩම් ඔක්කොම නෝනගෙ සහෝදර සහෝදරියන්ට  ලියන්න කියලා ඒ අයට කැමති දෙයක් කරගන්න. ඒ යෝජනාව කරලා විතරක් නිකන් හිටියෙ නැහැ ඒක ක්‍රියාවක් වෙන තැනට ම වැඩත් කළා. ඒ වගෙම ඒ මහත්තයා තමන් උපය ගත්ත ධනයකුත් කොටස් හතරකට බෙදලා අර පවුල්වල දරුවන්ට යම් දවසක ගන්න පුළුවන් වෙන විදිහට ගිනුම් හතරක් හදලා සල්ලි දැම්මා.”

“අපට ලෝකෙ රටේ සාමාන්‍යයෙන් සිද්ද වෙනවා පේන්නෙ නං ඔහොම සමගියෙන් ගන්න තීරණ නෙමෙයි,  ඉඩම් අඟලට දෙකට කරන මිනීමරා ගැනිලි.”

“සිරිල් මාමා කිව්වා නේද ඉස්සෙල්ලා රන්බණ්ඩා මාමගෙ ගෙදරට ගියාම අලුත් ලෝකෙකට ඇතුළු උනා වගේ දැනෙනවා කියලා. අපි එකට ආපු හතර දෙනාගෙන් එහෙ ගිහින් නැත්තෙ ගඟුල් සර්රුයි මමයි විතරයි. නඳුන් කොහොමත් ඒ පවුලෙ නෑයෙක්. අමල් නෑයෙක් නොඋනට මන් දන්න විදිහට අඩුම තරමින් දෙපාරක්වත් එහෙ ගිය කෙනෙක්. අපිත් කැමතියි ඔයගොල්ලො දැක්ක, අපි නොදැක්ක අලුත් ලෝකෙට ඇතුල් වෙන්න. නැද්ද සර්?” 

“ඔව් සවිත්, දැන් ඔයාට ආපු කුතුහලේ ම තමයි මටත් තියෙන්නෙ. දැන් ඉක්මනින් දවසක එහෙ යන්න මට හිතිච්ච එක හේතුවක් තමයි සිරිල් අය්යා කියන විදිහෙ රසවාහිනී, ශ්‍රී සඟරා අට්ටි ගණන් තිබීම. දැන් මන් කැමතියි නඳුන් තමන්ගෙ මේ ඥාතීන්ගෙ තැන දකින විශේෂයක් දෙකක් කියනවනං.“

“සර්, ඒ වත්තෙ එක කොටසක පලතුරු. තව කොටසක පලා. අක්කර දහයක් දොළහක තියෙන්නෙ පොල්. ඒ පොල් අතර අතුරු භෝග හැටියට ගම්මිරිස් කුරුඳු වවලා. අපේ සිරිල් මාමට පතහක් තියෙනවා වගෙ ඒ වත්තෙ තියෙනවා වැවක්. මන් හිතන්නෙ අපේ සිරිල් මාමට මේ විදිහට ඉඩම හදාගන්න ආදර්ශයක් උනේ රන්බණ්ඩා මාමා කියලයි.”

“ඔව් මහත්තයො, මේ නඳුන් පුතා කියන දේට මන් සම්පූර්ණයෙන් ම එකගයි. දවසක් මට රන් බණ්ඩා මාමා කියපු දෙයක් ගලේ කොටපු අකුරු වගේ මගෙ හිතේ ඇඳිලා තියෙනවා.”

“ඉතින් මාමෙ ඒක අපිටත් කියන්ඩකො අපේ හිත්වලත් ඇඳගන්න.”

“ඒක හිතේ ඇඳගෙන විතරක් මදි පුතේ, ගතේ විරියෙන් ලෝකෙට දෙන්න ඕන දෙයක්. එයා මට කිව්වෙ පුතා සිරිල් තමන්ගෙ හිතටත් අනුන්ගෙ හිතටත් සතුට ඇති කරන, ලෝකෙටත් වැඩක් වෙන දෙයක් කරපන් කියලයි. ඒ වගෙම විමල් සර් වගෙම සපුමල් සර්රුත් කියන කරන දේවල්වලින් මටත් නොදැනිම මට ලොකු බලපෑමක් උනා කියලයි මන් හිතන්නෙ.“

“ගඟුල් සර්, ඒ වත්තෙ මට දැනෙන ම තැන තමයි වැව. මට ඒක කොච්චර දැනුණ ද කියනවනං මන් ඒක අපේ ඉස්කෝලෙ චිත්‍ර සර්ටත් කියලා සර්වත් එහෙ එක්කන් ගියා. සර්රුත් දැන් ඒ පවුලෙ හිතවතෙක්. ඒ වැවේ චිත්‍ර කීපයකුත් සර් ඇඳලා තියෙනවා.”

“සර් මන් දැකපු විශේෂෙ තමයි ඒ වත්තෙ මාර්ග නිර්මාණය කරලා තියෙන විදිහ. රන් බණ්ඩා සීයගෙ අනුමැතිය ඇතුව ඒවා නිර්මාණය කරලා තියෙන්නෙ සපුමල් සර් කියලයි මන් හිතන්නෙ.”

“ඔයා අමල් ඉතිහාසෙට අමතර ව භූගෝල විද්‍යාවත් කරන කෙනෙක්නෙ. මන් කැමතියි ඔයා අපි කාටත් දැන ගන්න එක්ක ඒ විශේෂත්ව ගැන වචනයක් දෙකක් කියනවනං.”

“එක විශේෂයක් තමයි මේ අක්කර විස්ස වටේ ම යන්න පුළුවන් විදිහෙ අඩි තුනේ පාරක් තියෙන එක. ඒ පාරෙ යනකොට අපිට දකින්න ලැබෙන එක දෙයක් තමයි පොදු කුඹුරුයාය. මන් එහෙම කිව්වෙ ඒ කුඹුරු අතර රන්බණ්ඩා සීයලගෙ කුඹුරු වගෙම ගමේ තවත් කීප දෙනෙක්ගෙ කුඹුරු තියෙන හින්දා. ඊට පස්සෙ අක්කර ගාණක් පුරා විහිදෙන ආණ්ඩුවෙ කැලේ පේනවා. ඊට පස්සෙ පේන්නෙ ගමේ පන්සලේ දාගැබ, ඒ වගෙම බෝධීන් වහන්සෙ. මේ මාර්ග පද්ධතියෙ මන් දකින අනිත් විශේෂෙ තමයි වත්තෙ ඇතුළෙ හදලා තියෙන අතුරු පාරවල්. පලතුරු වගා කොටසට විහිදෙනවා එක පාරක්. පොල් යාය මැදින් අඩි දහයක විතර පාරක් දාලා තියෙනවා පොල් එකතු කරන වාහනේකට යන්න පුළුවන් විදිහට. ඊළඟට සපුමල් සර්ගෙයි අක්කලා දෙන්නගෙයි මල් වගා කරලා තියෙන කොටසට යන පාර. ඊළඟට අල, බතල, එළවළු වගා කරල තියෙන පැත්තට විහිදෙන පාර.”

“සර්, අපේ අමල් මේ අල, එළවළු ගැන කියන කොට මට තව දෙයක් මතක් උනා. සර් ඒ වත්තෙ මය්යොක්කා වවලා තිබුණෙ අපි සාමාන්‍යයෙන් හදන විදිහට නෙමෙයි. අපි අපේ වතුවල මය්යොක්කා හිටවන්නෙ දඬු කෑලි දෙක දෙක පොඩි කොටසක් උඩට හිටින විදිහටනෙ. ඒ උනාට සපුමල් සර් කරන්නෙ පොඩි නැම්මක් තියෙන විදිහට බිම හදලා පස බුරුල් කරලා පොඩි පොඩි වලවල් හදලා මය්යොක්කා දඬු දෙක ගානේ ළඟින් ළඟින් තියලා සම්පූර්ණයෙන් ම පස් දාලා වහන එක.”

“ඉතින් එතකොට කොහොම ද නඳුන් ඒවා පැළවෙන්නෙ. ඒ කියන්නෙ පස් දාලා තද කළාට පස්සෙ කොහොම ද ඒවා උඩට හැදෙන්නෙ.” 

“නෑ සවිත්, අමල් කිව්වෙ වෙන්න පුළුවන් දෙයක්. මම දැකලා නැති උනාට අහලා තියෙනවා රත්නපුරේ පැත්තෙත් ගොඩක් දෙනා මය්යොක්කා හිටවන්නෙ ඔය ක්‍රමේට කියන එක. මොකද මෙතෙන්දි ඔයා කියන විදිහට පස් තද කිරීමක් කරන්නෙ නැහැ. පස බුරුලටයි තියන්නෙ. එතකොට ඒ මය්යොක්කා දණ්ඩෙ හැම ගැටිත්තක් ම අල බහින තැනක් වෙනවා.”

“බැලුවහම අපේ ගඟුල් සර්රුත් ගොවිතැන් ගැන යමක් කමක් දන්නවනෙ.”  

“ඒ කාරණෙ නං මන් මේ ගමෙන් ගොඩෙන් උපයගත්ත දැනීමෙන් කිව්වෙ. ඒ උනාට ඔයගොල්ල අමතක කරන්න එපා නාගොල්ලාගමේ ක්‍රීඩා සර් වගෙම කෘෂිකර්ම සර්රුත් වෙන අතුල සර් කියන්නෙ මගෙ හොඳම යාළුවෙක් කියන එක.”

ගඟුල් සිය ශිෂ්‍යයන් දෙස බලා සිනහසෙමින් ය, ඉහත දෙවන වැකියට වැඩි බරක් දෙමින් පැවසුවේ.

“අනේ සර්, රන්බණ්ඩා මාමලගේ ගෙදර යන්න අපි ඉක්මණින් ම දවසක් දාගනිමු දැන් ම.”

“මෙන්න බොලේ ඒ පාර අපේ චතුරියටනේ ඒ ගමන හදිස්සි වෙලා තියෙන්නෙ.”

“හරි හරි මන් ඔය ඔක්කොට ම යන්න ගමන ලෑස්ති කරන්නං. මන් දන්නවා මට මේ ගෙදර තුන්දෙනත් නවත්තන්න හම්බ වෙන්නෙ නැහැ. රන්බණ්ඩා මාමටයි සපුමල් සර්ටයි කලින් ම කියලා දිනයකුත් යොදා ගන්නං. කට්ටිය කැමතිනං ඔක්කොටම එහෙ යන්න ප්‍රවාහන පහසුකමුත් සලස්සන්නං හැබැයි ඉතින් ඒකනං මගෙ මේ අත්ට්‍රැක්ටරෙන් තමා.”

“නියමනෙ මාමෙ, අපේ ගඟුල් සර්රුත් කැමතියි ඔය විදිහෙ ගමන්වලට.”

එතැන් සිට ද ගම ගැන මෙන් ම ගොවිතැන හා බැඳුණු බොහෝ දේ ගැන කතා කළහ. එසංකථනයට විරාමය තැබුණේ සිරිල්ගේ බිරිඳ ඔවුනට දිවා ආහාරය සූදානම් බව දැන්වූ බැවිනි.

“කට්ටිය එක්ක ඔය ඇලෙන් ම අත කට හෝදගෙන එන්නකො එහෙනං කෑමට. මන් සර්ට බේසමකට උණුවතුර ටිකක් ලෑස්ති කරන්න ද?”

“අනේ එපා අක්කෙ, මාත් ආසයි මේ කට්ටිය එක්ක ඇළට ගිහින් එන්න.”

“එහෙනං දරුවනේ, සර්රුත් එක්ක ඇළට ගොහින් එන්න සුනංගු නොවී. මයෙ හිතේ දැන් දෙකත් පහුවෙලා. මන් මීට කලින් කතා නොකළෙ ජයටම කට්ටියගෙ සාකච්ඡාව ගිය හින්දයි.”

ඇළ ළඟ දර්ශනය ද විසිතුරු විය. ඒ විසිතුර වැඩි වේලාවක් විඳ ගන්නට නොදී බාධා කෙළේ අමල් ශිෂ්‍යයා ය.

“සර් ඔයිටත් වැඩිය විසිතුරු දෙයක් තියෙනවා. මන්නං මේ නොඉවසිල්ලෙන් ඉන්නෙ ඒ විසිතුර බලන්න.”

“මොකක් ද අප්පේ ඒ විසිතුර, අමල් අය්ය බලන්න ඔය තරන් හදිස්සි කරන.”

“චතුරි නගෝ ඒ තමයි අපේ සුනීතා නැන්දගෙ කෑම මේසෙ.”

ඒ වූකලී සැබැවින් ම විසිතුරු දිවාහාරයක් විය, සමගියෙන් බැඳී ජීවත් වන පවුලක් විසින් තවත් පවුල් කිහිපයක සාමාජිකයන් විෂයයෙහි අත්‍යාදරයෙන් කරනු ලබන සුසංග්‍රහයක් විය.

“අනේ සිරිල් අය්යලා සුනීතක්කලා අපි වෙනුවෙන් හරිම කරදර වෙලානෙ.”

“කිසිම කරදරයක් නෑ. අපිට හරිම සතුටක්නෙ සර්, සර්ගෙ ගෝලයොත් එක්ක අපේ ගෙදෙට්ට ආපු එකත්. අනිත් එක සර්, අපි සර්ලට මේ දරුවන්ට සංග්‍රහ කරන්නෙ අපේ වත්තෙ පිටියෙ හදපු දේවලින්. ඔය හිඟුරල හිටවිල්ල අපේ පුතාගෙ වැඩක්. අළුකෙසෙල් හැදුවෙ මන්. වට්ටක්කා පාත්තිය සුනීතගෙ වැඩක්. දුවල දෙන්නගෙ මල් පාත්තිවලට වැඩියෙන් තියෙන්නෙ එළවළු පාත්ති. අපි ඉතින් පැහැදිලි ව ම ගොවි පවුලක් ම තමා.” 

ආහාරයෙන් පසු අතුරුපස වශයෙන් දෙන ලද්දේ ඒ ගෙවත්තෙන් ම ලද කෙසෙල් ය.

“හැබැයි සර්, දැන් රේණු මිස්ලට ආරංචි උනාම අපි මෙහෙම ගමනක් ආවා කියලා සර්ට තමයි බේරුමක් නැති වෙන්නෙ.” 

“අනේ ඉතින් ඒ නෝනලත් එක්ක එන්ඩ එපෑ.”

“හරි හරි සුනීතා නැන්දෙ, මන් බාරගන්නංකො ඒ වගකීම. මන් ඉක්මණින් ම දවසක එන්නංකො අපේ මිස්ලත් එක්ක.”

“කොහොම ද සර්, අපේ අමල්ගෙ කතාව. මිනිහගෙ කල්පනාව අපිව හළලා මිස්ලත් එක්ක එන්න. අපිව හළන්න හැදුවොත් අමලො උඹට අපෙන් හළාගන්න වෙන්නෙ ඉතින් උඹේ දත්...”

නඳුන්ට ඒ ප්‍රකාශය සම්පූර්ණ කළ නොහැකි වූයේ සිනහ වතින් යුතු ව සුනීතා ඊට බාධා කළ බැවිනි.

“මේ පුතේ, ඔය කවුරුවත් කාගෙවත් දත් හළන්න දෙයක් නැහැ ඔක්කොම එක්ක ආවහම ඉවරනෙ.”

ඒ වූකලී ගඟුල්ගේ ජීවිතයේ ද ඉමහත් සන්තුෂ්ටියකින් හද පිරුණු දිනයක් විය. ගමින් ගමට යමින් මේ විඳින සතුට කිසිදු තැනකින් මිලයට ගත නොහේ. ඔහුට දැනුණේ සිය ආචාර්යවරයාගේ තුරඟ සන්දේශයේ හෝකන්දර ගම ගැන ලියැවුණු කවි මෙගමට ද සම්බන්ධ කළ හැකි බව ය. ගඟුල් එකව් මිහිරෙන් හද පුරවා ගත්තේ හඬ නඟා නොව නිහඬ ව ම ය.

 

“රන්වන් ගොයම් සැලෙනා සුළඟින්  නිතර

 නිල්වන් දියෙන් පිරි වෙල් යායකි    මිතුර

 පෙන්වන්නදෝ හෝකන්දර     යස  ඉසුර

 දල්වන් තගෙ දෙඇස් මෙගමන  යන අතර

 

තැන තැන පෙනෙන වෙල්යායන්  පියකරු ය

හඬ දෙන කුරුල්ලන්හට දෙසවන     හුරු ය

නැලැවෙන පුර ලියන් රුසිරෙන්   විසිතුරු ය

නිතියෙන මෙපුර වැසියන් ගුණයෙන්  සරු ය

 

ඇස යොමු කරන් බැලු විට මේ ගම පැත්තේ

රස ගී ගයන සියොතුන් තුරු මත    ඇත්තේ

දෙසවන පිරෙයි දෙනුවන සැනහෙයි  සත්තේ

කුසලට යොමු ව ඇත ගම්වැසි   දන චිත්තේ

 

හැම වර සුවඳ විහිදෙන පුර සියල    දෙසේ  

පියකර පියන් ගයනා ගී කණට        ඇසේ

පලබර අඹ ගසේ ගෙඩියක තියෙන    රසේ

දන හැර මෙපුර කිසිවෙක් පවසත් ද කෙසේ?”